Chuyển đổi DNNN: Về đích không đơn giản

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Đó là nhận định của LS Nguyễn Ngọc Bích - thạc sĩ luật Harvard bên lề Diễn đàn Thách thức kinh tế 2010 diễn ra mới đây tại TP HCM. DĐDN đã có cuộc trao đổi ngắn với LS Nguyễn Ngọc Bích.

- Tái cấu trúc và quản trị DN hiện nay luôn là vấn đề được cộng đồng DN quan tâm, đặc biệt là vấn đề chuyển đổi DN nhà nước (DNNN). Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Chỉ còn gần ba tháng nữa là Luật DNNN hết hiệu lực theo quy định của Luật DN 2005 (l/7/2010) và theo đúng cam kết WTO. Theo đó, hơn 1.500 DNNN sẽ chuyển sang mô hình Cty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) một thành viên cũng như Luật DN sẽ là chỗ ở mới cho họ. Có thể nhận thấy rõ áp lực thời gian đè nặng lên việc chuyển đổi toàn bộ DNNN sang hình thức mới như thế nào. So với nghị định trước đây (Nghị định 95/2006/NĐ- CP), nghị định mới mở rộng đối tượng chuyển đổi, có thêm cả Cty nông nghiệp, lâm nghiệp, nông trường, lâm trường quốc doanh. Ngay cả các DN thuộc diện cổ phần hóa nhưng chưa triển khai thực hiện hoặc đang thực hiện mà chưa xác định giá trị DN trước ngày 1/7/2010 thì cũng chuyển sang hình thức Cty TNHH một thành viên và sẽ tiếp tục cổ phần hóa sau năm 2010. Cũng chính áp lực thời gian này mà không ít ý kiến cho rằng việc chuyển đổi chỉ mang tính hình thức, nhằm mục đích thực hiện đúng tiến độ. Quả thực việc chuyển đổi này nhằm đến hai mục tiêu lớn là tạo ra một sân chơi bình đẳng cho mọi DN, không kể thành phần kinh tế, chủ sở hữu, trên cơ sở Luật DN, và khắc phục tình trạng làm ăn kém hiệu quả của DNNN. Chính vì vậy, việc chuyển đổi phải tạo được sự chuyển biến thực sự trong quản lý, điều hành DN, và vì thế tính hiệu quả và chất lượng của công tác chuyển đổi phải được đặt lên hành đầu.

- Theo ông, những khó khăn mà DN sẽ gặp phải trong quá trình chuyển đổi là gì?

Có một thực tế dễ nhận ra khi chuyển đổi hơn 1.500 DNNN sang Cty TNHH một thành viên là thiếu hụt đội ngũ cán bộ quản trị DN phù hợp. Ngoài ra, cũng có nhiều DNNN cho biết họ không quan tâm đến việc chuyến đổi, nếu buộc thì vẫn phải làm. Điều này cũng dễ hiểu bởi họ đang hưởng nhiều lợi thế từ sau khi Luật DNNN được sửa đổi vào năm 2005. Vì theo Nghị định 25, những người là chủ tịch, thành viên của hội đồng thành viên hoặc chủ tịch Cty của các Cty TNHH một thành viên 100% vốn nhà nước được trao quyền hạn khá rộng, tất nhiên là đi kèm với nghĩa vụ tương ứng. Vì vậy, nguy cơ trao quyền cho người không đủ năng lực không phải không có. Và đây lại là cái chỗ dựa cho những ý kiến phản đối việc cải cách phương thức và cơ chế thực hiện quyền sở hữu nhà nước. Một thách thức khác là liệu văn hóa và lối làm việc theo chế độ tập thể như lâu nay ở các DNNN có thay đổi kịp để thích nghi với lề lối làm việc mới theo quy định của pháp luật hay không.

- Vậy làm sao để có thể tái cơ cấu DN trong thời điểm hiện nay đạt chất lượng, thưa ông?

Nếu xem DN như một chiếc xe chuyển động, thì hiện nay, chúng ta có 4 trình độ quản trị: Quản trị theo sự thuận tiện (giám đốc có thể quyết định như mình muốn), Quản trị theo khoa học (giám đốc quyết định theo các quy định đã có sẵn), Quản trị tiên tiến (chất lượng sản phẩm không thay đổi – ISO), Quản trị hiện đại (kiểm soát được hết công việc, sản phẩm, tiền bạc bằng điện toán – ERP).

Chủ DN không xác định rõ trình độ quản trị của DN nên đã du nhập những kỹ thuật của trình độ quản trị cao cho trình độ thấp (trình độ 3, 4 cho 1) kết quả là tốn kém và không hiệu quả: ít nhắm vào cơ chế (phần động cơ của chiếc xe) mà nhắm vào cơ cấu (phần khung sườn) bên ngoài, thương hiệu. Chưa chú trọng vào tính cạnh tranh của mình mà vào sự khoe khoang. Nền tảng cơ bản của tăng trưởng yếu: giáo dục, y tế, cơ sở hạ tầng, ổn định kinh tế vĩ mô, thể chế kinh tế xã hội. Hiệu quả và khả năng cạnh tranh chậm cải tiến – thủ tục – luật lệ – thói quen. Vậy cần một sự đồng bộ kiên quyết, tránh tình trạng nửa vời, không dứt khoát như tiến trình cổ phần hóa DNNN mấy năm vừa qua.

- Xin cảm ơn ông !

(Theo Hải Ngọc // Diễn đàn doanh nghiệp)