Phát triển thương mại theo chiều sâu

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Đến thời điểm này, dù không thể tiếp tục duy trì nhịp độ tăng trưởng xuất khẩu 17,5%/năm như trong nửa đầu thập kỷ, nhưng vẫn có thể khẳng định rằng, Việt Nam đã vượt rất xa mục tiêu chiến lược xuất khẩu 2001-2010 đã đề ra hồi đầu thập kỷ (là 54,5 tỉ đô la vào năm 2010).

Bên cạnh đó, sự phát triển vượt bậc trong những năm gần đây khiến thị trường trong nước trở thành nguồn động lực số 1 thúc đẩy kinh tế phát triển cũng là một thành tựu đặc biệt quan trọng. Mặc dù vậy, phía sau những thành công đó là những bất cập không nhỏ, và nếu không kịp tháo gỡ, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình sẽ ngày càng hiện rõ.

- Thứ nhất, nhập siêu chẳng những không khắc phục được mà còn nghiêm trọng hơn.

Theo các tính toán trong Chiến lược Phát triển xuất nhập khẩu thời kỳ 2001-2010 được xây dựng năm 2001, với nhịp độ tăng xuất khẩu bình quân cả thập kỷ là 15%/năm, còn nhập khẩu tăng 14%/năm, năm 2009 là thời điểm nền kinh tế nước ta chuyển sang xuất siêu. Còn theo Đề án Phát triển xuất khẩu ra đời năm 2006 để điều chỉnh chiến lược này, thì “giờ G” được kéo lùi sang năm nay.

Tuy nhiên, nếu tình hình những tháng cuối năm không có gì đột biến, nhập siêu năm nay vẫn lên tới 13,6 tỉ đô la, còn tỷ lệ nhập siêu so với xuất khẩu sẽ ở ngưỡng 20% như mức phấn đấu, còn so với GDP vẫn đến 13,8%. Như vậy chủ trương đẩy mạnh xuất khẩu, đồng thời hạn chế nhập khẩu để kiềm chế nhập siêu và tiến tới xuất siêu trong thập kỷ này vẫn chưa thể trở thành hiện thực, thậm chí còn có bước thụt lùi so với thập kỷ trước.

- Thứ hai, tuy thị trường trong nước tăng trưởng ngoạn mục 20,3 - 25,8% trong bốn năm liên tục (từ 2005-2008) và năm 2009 cũng tăng gần 16%, trở thành nguồn động lực lớn nhất thúc đẩy kinh tế phát triển, nhưng những bất cập của nó cũng đáng lo ngại.

Các số liệu thống kê của nước ta cho thấy, dù GDP bình quân đầu người năm 2009 đạt 1.064 đô la Mỹ, nhưng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng bình quân đầu người cũng bằng 72,2% GDP.

Điều này cũng cho thấy một thực tế đáng lo ngại. Đó là, thu nhập của đông đảo dân cư nước ta chủ yếu vẫn xoay quanh chuyện “cơm ăn, áo mặc hàng ngày”. Như vậy, sức mua của thị trường trong nước có thể không còn nhiều.

- Thứ ba, tuy nhập siêu cũng như những bất cập của thị trường trong nước là phần nổi của tảng băng và dễ dàng nhìn thấy, thì việc nâng cao hiệu quả thúc đẩy kinh tế phát triển của xuất khẩu nói riêng và thương mại nói chung chính là “phần chìm của tảng băng” và là vấn đề nan giải hơn rất nhiều.

Sở dĩ như vậy là vì càng phát triển kinh tế, nhịp độ mở rộng thị trường càng phải đẩy lên cao, trong khi đẩy mạnh xuất khẩu nói riêng và phát triển thương mại nói chung luôn là khó khăn muôn thuở đối với bất kỳ nền kinh tế nào.

Số liệu thống kê cho thấy, hiệu quả thúc đẩy kinh tế phát triển của thương mại nước ta cho đến nay vẫn quá thấp. Giả định là nhịp độ tăng trưởng kinh tế cho đến cuối năm 2020 chỉ tăng 7,27%/năm như chín năm gần đây, thì vào năm 2020 quy mô của thị trường trong nước và xuất khẩu sẽ phải lớn gấp 3,56 lần quy mô GDP.

Do vậy, vấn đề đặt ra là nhịp độ phát triển thương mại trong tương lai chắc chắn sẽ thấp hơn, nhưng nó phải thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh hơn. Như vậy, điều cần làm là phải nỗ lực vượt bậc để giảm mạnh hệ số giữa nhịp độ tăng trưởng thương mại và nhịp độ tăng trưởng kinh tế.

Rõ ràng, trong điều kiện không thể tiếp tục phát triển thương mại theo chiều rộng như hai thập kỷ đã qua, nếu không chuyển sang phát triển thương mại theo chiều sâu, kinh tế sẽ tăng trưởng chậm lại và nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình như một số quốc gia khác là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

(Theo Nguyễn Đình Bích // Thời báo kinh tế Sài Gòn)