Hội nhập bằng nâng cấp chất lượng sản phẩm

Theo số liệu ước tính của Bộ Công thương, năm 2010, kim ngạch xuất khẩu máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện là 3,5 tỷ USD, tăng 25% so với năm 2009. Còn theo một nghiên cứu của Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam (VEIA), kim ngạch nhập khẩu sản phẩm phần cứng công nghệ thông tin trong năm 2010 ước lên đến hơn 5 tỷ USD. Như vậy, trong năm 2010, Việt Nam nhập siêu khoảng 1,5 tỷ USD hàng thiết bị điện tử.

Tuy nhiên, ông Phạm Thiện Nghe, Phó chủ tịch (VEIA), kiêm Tổng thư ký Hội Tin học TP.HCM (HCA) cho rằng, nên nhìn nhận tình trạng nhập siêu trên là cần thiết và không thể đánh đồng với việc nhập siêu hàng hóa tiêu dùng. Các nhà quản lý cần phân biệt rõ hàng nhập khẩu tiêu dùng và hàng công nghệ phục vụ sự phát triển đất nước để có những điều chỉnh hợp lý về chính sách thuế và hạn ngạch nhập khẩu.

“Có một thực tế đáng lo lắng hơn là, có đến 98% kim ngạch xuất khẩu máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện thuộc các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), doanh thu của doanh nghiệp nội địa chỉ vào khoảng 2%. Điều này cho thấy, các doanh nghiệp ngành công nghệ thông tin Việt Nam chưa tạo ra được sản phẩm có giá trị gia tăng cao”, ông Nghệ cảnh báo.

Đồng ý với nhận định trên, ông Ngô Văn Vị, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Điện tử Tân Bình (VTB) cho biết thêm: “Công nghiệp điện tử hiện chỉ nội địa hoá được khoảng 10%, chủ yếu là bao bì. Do chính sách khuyến khích nội địa hoá không có, nên các doanh nghiệp không đầu tư vào công nghiệp phụ trợ, mà chủ yếu gia công. Công tác R&D cũng không được chú trọng, nên không có sản phẩm chiều sâu, không tạo ra các khuôn mẫu chất lượng”.

Ông Phạm Đức Tài, đại diện Công ty Zodiac (phân phối sản phẩm máy chiếu Optoma của Đài Loan) cho biết, Optoma mua chip của Hãng DLP (Mỹ), phần còn lại, từ thiết kế, đưa ra các giải pháp, mẫu mã…, đều do Đài Loan làm, vì thế giá thành hạ, nhưng chất lượng vẫn bảo đảm. Với ưu điểm giá rẻ và chất lượng khá tốt, Optoma có thể chiếm 50% thị phần tại Việt Nam trong năm 2010.

Để tìm lời giải cho bài toán chất lượng tốt - giá thành hạ, ông Phạm Thiện Nghệ cho rằng, các nhà làm chính sách cần có cái nhìn khách quan về bản chất của công nghiệp công nghệ thông tin theo “thế giới phẳng”. Theo đó, nơi sản xuất phần cứng không có nghĩa là nơi làm tất cả các khâu cho ra sản phẩm hoàn chỉnh, mà theo sự phân công quốc tế. Vì vậy, việc xây dựng nền công nghiệp phần cứng của Việt Nam không cần phải kèm theo ý tưởng phải có nền công nghiệp phụ trợ, sản xuất từ con ốc, khung nhựa đến những chip xử lý chuyên dùng.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác R&D, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa sản xuất các sản phẩm bằng tay hoặc có số lượng khiêm tốn, nhưng mang giá trị gia tăng cao. Sản phẩm nên tập trung vào các thiết bị di động và thiết bị điện tử chuyên dùng cho y khoa, giáo dục, nghiên cứu khoa học... Trước mắt, đề nghị Viện Công nghiệp phần mềm và nội dung số (Bộ Thông tin và Truyền thông) hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất phần cứng mang tính thuần Việt, có thể dễ dàng chạy trên bất kỳ hệ điều hành nào.

Đồng ý với ý kiến của ông Phạm Thiện Nghệ, ông Tso Wei Da, Trưởng văn phòng đại diện TAITRA tại TP.HCM chia sẻ: “Đài Loan đã có kinh nghiệm về việc các công ty sản xuất linh kiện bị phá sản toàn bộ khi đầu tư vào công nghệ sản xuất đầu CD 2x, 4x chưa lâu, thì các sản phẩm CD 16x, 32x của Nhật Bản đã tràn ngập thị trường”.

Theo ông Tso, Đài Loan dùng ngân sách để tài trợ cho Viện Nghiên cứu và Triển khai công nghệ Đài Loan. “Các viện nghiên cứu tại Đài Loan đã phát huy được vai trò làm cầu nối nghiên cứu sáng tạo giữa doanh nghiệp với thị trường, giúp nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa tạo dựng được thương hiệu về chất lượng sản phẩm”, bà Sabrina, Giám đốc phát triển thị trường Việt Nam của Hãng sản xuất router và adapter cho Internet ZyXel xác nhận.