Bắc Cực: Chìa khóa tương lai kinh tế Nga?

Chiếc bánh ngọt nhiều vị

Công ty khai thác năng lượng hàng đầu thế giới của Hà Lan Royal Duch Shell - vừa leo lên vị trí số 1 thế giới về doanh thu theo xếp hạng của tạp chí Fobres, đang lên kế hoạch khoan 5 giếng dầu tại bang Alaska của Mỹ vào tháng tới. Đây sẽ là những mũi khoan đầu tiên từ phía Mỹ ở khu vực Bắc Cực trong nhiều chục năm qua và đó cũng trở thành dấu mốc mới nhất cho cuộc chạy đua âm thầm nhằm tranh giành các nguồn tài nguyên của khu vực lạnh giá này.

Từ lâu, sự phát triển và bành trướng của các công ty năng lượng luôn bị các quốc gia giàu tài nguyên dầu lửa như Ả-rập Xê-út, Venezuela, Mehico kìm hãm và đe dọa đóng cửa các cơ sở sản xuất. Chính vì vậy, các công ty này nhìn nguồn năng lượng tiềm năng ở Bắc Cực như là một nguồn sống và sự bảo đảm cho tương lai của mình. Shell là một trong những hãng đi đầu khi tiến hành nhiều hoạt động thăm dò tại Alaska và có nhiều bước đi nhằm tiếp cận tới khu vực đảo băng Greenland. Công ty dầu khí Na Uy (STO) hiện khai thác các mỏ dầu ở biển Barents cũng đang dần tiến sát vùng biển phía bắc địa cầu và cạnh tranh với Chevron, tập đoàn dầu khí khổng lồ của Mỹ.

Khí đốt và dầu mỏ được đánh giá là nguồn tài nguyên quý giá và dồi dào nhất ở Bắc Cực. Theo thống kê của Cơ quan địa chất Mỹ, Bắc Cực chiếm khoảng 13% trữ lượng dầu mỏ và 30% lượng khí đốt của thế giới (tương đương với 1670 nghìn tỷ m3) chưa được khai thác. Đó là chưa kể lượng dầu và khí ga khác như hydrocacbon trong đá phiến dầu hoặc khí metan ở vùng thềm lục địa.

Từ ba năm qua, các tập đoàn Shell, Maersk Oil, Statoil, Cairn Energy đã tiến hành nhiều hoạt động thăm dò dầu khí tại vùng vịnh Baffin thuộc Greenland và đã có 30 tập đoàn của Trung Quốc, Anh, Canada, Úc và Greenland thăm dò khoáng sản trên đảo. Trong số các tập đoàn khai thác khoáng sản đang hoạt động tại khu vực này, 58% mang quốc tịch Canada hoặc Úc, khối EU chỉ chiếm 15% và hoạt động tích cực nhất hiện nay là Trung Quốc.

Theo chính quyền địa phương Greenland, các nhà đầu tư Trung Quốc sẵn sàng đổ hàng tỉ kroner đầu tư để tham gia cuộc đua khai thác khoáng sản dưới hình thức đầu tư trực tiếp hoặc liên doanh với các tập đoàn Anh, Úc đã có giấy phép khai thác. Các tập đoàn quốc doanh lớn như China Communication Construction Company và Sinosteel đã liên kết với London Mining (trụ sở chính đặt tại Toronto) để thành lập London Mining Greenland. Công ty này đã đầu tư 13 tỉ kroner (khoảng 2,28 tỉ USD) vào mỏ sắt tại Isua, phía tây bắc thủ phủ Nuuk của Greenland, dự kiến đi vào hoạt động năm 2015-2016.

Các tập đoàn Trung Quốc cũng đã thăm dò mỏ kẽm tại vịnh Citronfjord, gần Bắc cực, đầu tư 70 triệu USD vào mỏ đồng tại Ittoqqortoomit thuộc vùng duyên hải đông nam Greenland, xúc tiến các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, đường sắt, sân bay tại Nuuk và đang đẩy mạnh kế hoạch khai thác đất hiếm.

Trên đây chỉ là một số trong nhiều thỏa thuận và kế hoạch khai thác dầu khí được công bố thời gian gần đây. Ở tầm quốc gia cuộc tranh giành lãnh thổ và tài nguyên Bắc Cực đã bắt đầu từ lâu giữa các nước Mỹ, Canada, Na Uy và Trung Quốc, Nga. Các nước này đã tích cực triển khai lực lượng hải, không, lục quân ở khu vực xung quanh Bắc Cực, nhằm giành được thế chủ động và nắm bắt trước thời cơ.

Người Nga là những người nhanh chân hơn cả. Ngay từ năm 2001, Nga đã tuyên bố với Liên Hợp Quốc chủ quyền biển hàng chục nghìn km² ở Bắc Cực. Năm 2001, Nga đã đệ trình lên Ủy ban Phân định ranh giới thềm lục địa của LHQ yêu cầu công nhận 1,2 triệu km2 dưới lòng biển từ đỉnh hai núi ngầm Lomonosov và Mendeleev đến Bắc cực. Diện tích này rộng bằng tổng diện tích ba nước Pháp, Đức và Ý. Với tư cách là hạm đội mạnh nhất của Hải quân Nga, các căn cứ triển khai của Hạm đội Biển Bắc đều bao quanh Bắc Cực, tổng cộng có hơn 30 tàu ngầm chiến lược, chiến thuật và đặc chủng, cộng với tàu ngầm hạt nhân.

Sau này, Na Uy, Đan Mạch và Canađa đưa ra những "yêu cầu lãnh thổ" tại Bắc Cực với Liên Hợp Quốc. Bộ tài nguyên và năng lượng Nga cho rằng, chỉ tính trong khu vực Bắc Băng Dương thuộc sở hữu của Nga thì đã có hơn 10 tỉ tấn dầu thô và khí gas, trị giá ước đạt 2000 tỉ USD. Phương tiện truyền thông của Đức tiết lộ chỉ tính riêng khu vực nhánh biển Ba-lon có thể khai thác được 580 tỉ thùng dầu thô, gấp 2 lần trữ lượng dầu thô của Ả rập Xê út.

Cùng với dầu mỏ và khí đốt, Bắc Cực cũng là một nơi rất giàu tiềm năng khoáng sản và cá. Bắc Cực có những mỏ quặng sắt, kẽm, niken, vàng, uranium và nhiều loại khoáng sản khác với trữ lượng thuộc loại lớn nhất thế giới. Hiện nay, mỏ kẽm lớn nhất thế giới hiện đang ở bang Alaska của Mỹ, trong khi đó một mỏ niken lớn nhất thế giới cũng được phát hiện ở vùng lãnh thổ Bắc cực của Nga. Cá cũng là một nguồn tài nguyên hết sức quan trọng và dồi dào ở Bắc Cực và trữ lượng khai thác có thể sẽ ngày càng lớn hơn khi nhiều diện tích mặt nước được giải phóng và thu hút nhiều loại các di cư từ phía Bắc xuống.

Miếng ngon nhưng khó nuốt

Tuy nhiên, trên thực tế việc khai thác dầu mỏ ở quy mô lớn tại Bắc Cực được dự đoán sẽ vẫn là một quá trình dài. Nguyên nhân chính là do khu vực này vẫn thiếu một cơ sở hạ tầng cần thiết để xây dựng giếng dầu, hút dầu thô lên khỏi lớp băng dày như hệ thống đường ống, cảng nước sâu, đường băng cho máy bay và nhà ở. Trong khi đó, việc phân định quốc gia nào sở hữu phần tài nguyên không lồ trên vẫn còn đang là vấn đề tranh cãi.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc tiếp cận nguồn năng lượng tại Bắc Cực là xử lý những tảng băng trôi. Áp lực do những phiến băng khổng lồ gây nên có thể làm thiết bị khai thác thông thường gãy vỡ. Có khi lớp dưới bề mặt của các đường ống dẫn và miệng giếng dầu bị các tảng băng trôi ngầm bịt lại. Cần có những công nghệ vượt trội mới có thể khai thác được dầu ở Bắc Cực. Mặt khác, việc khai thác dầu và khí đốt tại đây hẳn sẽ gây ra những thiệt hại đáng kể cho môi trường tự nhiên và nguồn kiếm sống của nhưng cư dân sống quanh vùng Bắc Cực.

Chính vì những lý do đó, tiến trình khai thác dầu tại Bắc Cực đang được triển khai song với tốc độ rất chậm chạp và thời điểm tốt nhất để khoan các giếng dầu chỉ là vài tháng trong mùa hè. Đó là lý do tại sao thời điểm này trong năm, các hãng năng lượng như Shell đang tập trung nguồn lực để triển khai các kế hoạch tham vọng của mình. Nhưng ngay cả khi Shell triển khai kế hoạch khai thác dầu đầu tiên tại Bắc Cực vào tháng tới, có thể tập đoàn này sẽ phải đợi hàng năm mới có thể lấy được những thùng dầu đầu tiên. Và chắc sẽ phải đợi tới 10 năm hoặc hơn nữa để hút được lượng lớn dầu khỏi đáy biển Bắc Cực.

Như vậy là quá trình tan chảy của Bắc Cực đã mở ra nhiều tiềm năng mà con người có thể khai thác nhưng liệu con người có thể chạm tới chúng mà không hủy hoại toàn diện môi trường ở đây và liệu nguồn tài nguyên ở Bắc Cực có thể bù đắp được thiệt hại do hiện tượng nóng lên toàn cầu là một vấn đề cần được nghiên cứu kỹ.

Tác giả: A Vũ (Tổng hợp)// Nguồn: Tuần Việt Nam
-----------------------------

Bắc Cực: Chìa khóa tương lai kinh tế Nga?