Điều gì khiến lạm phát leo cao ở Trung Quốc?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến lạm phát tăng cao ở Trung Quốc là vấn đề cung-cầu lương thực thực phẩm, nhất là nông sản.

Cùng với sự tăng trưởng nóng của nền kinh tế, người dân Trung Quốc cũng như các nhà hoạch định chính sách đều đang "đau đầu" với tình trạng lạm phát tăng cao. Giá lương thực-thực phẩm tăng trên 70% trong quý III/2010 đã ảnh hưởng mạnh đến giá bán lẻ nói chung. Theo thống kê, trong số 30 mặt hàng thực phẩm chủ yếu tại 50 thành phố lớn và vừa của Trung Quốc, có tới hơn 90% tăng giá. Trong đó, giá nông sản tăng mạnh nhất và tác động rõ nhất đối với thị trường. Sự tăng giá không ngừng của nông sản không chỉ kéo theo áp lực lạm phát mà còn dẫn tới các vấn đề xã hội nghiêm trọng khác.

Xem xét tổng thể cung-cầu nông sản của Trung Quốc hiện nay, người ta có thể thấy nhu cầu thị trường vẫn tiếp tục gia tăng và do nhiều nguyên nhân khác nhau, rất khó có thể cân bằng cung-cầu. Về mặt cung, nông sản nhập khẩu không ngừng tăng, lượng cung ứng tương đối đáp ứng đủ nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, nhu cầu lại tương đối phức tạp, các vấn đề như nhân khẩu không ngừng tăng, tập quán tiêu thụ ẩm thực liên tục biến đổi và nâng cấp, sự phát triển kinh tế giữa các khu vực không cân đối, trở ngại trong lưu thông hàng nông sản… đã khiến nhu cầu của thị trường có những biến động lớn. Trong khi đó, nguồn cung nông sản đến nay vẫn chưa thoát khỏi sự phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.

Chuyên gia kinh tế Nghiệp Tường ở Hong Kong nhận xét rằng Trung Quốc về cơ bản đã thị trường hóa, lực lượng thị trường tương đối mạnh, song nhân tố chính sách nhà nước vẫn có những tác dụng quan trọng. Theo ông, có 3 nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến giá nông sản trên thị trường nội địa Trung Quốc:

Một là thị trường quốc tế. Hiện thời, lượng nông sản nhập khẩu của Trung Quốc là khá lớn, với những mặt hàng như đậu tương hay dầu thực vật... đều là hàng giao dịch chủ lực của thị trường nông sản thế giới. Sự thay đổi của thị trường này tất nhiên sẽ có ảnh hưởng nhất định đến giá cả bên trong Trung Quốc.

Thứ hai là chính sách nhà nước. Đối với một loạt mặt hàng nông sản liên quan nhu cầu thiết yếu của người dân, Trung Quốc dùng các biện pháp chính sách để điều tiết tất cả các khâu từ thu mua, tích trữ, trồng trọt đến thu hoạch… nhằm duy trì giá cả thị trường nông sản cũng như ổn định cung-cầu, bảo đảm dân sinh xã hội. Tuy nhiên, đây cũng là những trói buộc đối sự phát triển và lưu thông của thị trường.

Thứ ba là thị trường trong nước. Tại Trung Quốc, chỉ cần một lượng tiền nhỏ đầu tư  là có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quan hệ cung-cầu nông sản. Thêm vào đó, Trung Quốc hiện có những hạn chế lưu thông, khiến cho một số hàng nông sản rất dễ bị chi phối tác động bởi các cá nhân tố không bình thường của thị trường. Nếu Chính phủ Trung Quốc không có chính sách bảo đảm giá nông sản đủ mạnh, có thể dẫn đến những biến động lớn về giá nông sản. Đây cũng là vấn đề đáng lo ngại mà giá nông sản của Trung Quốc phải đối mặt, khi bước vào cơ chế thị trường.

Đợt tăng giá nông sản lần này ở Trung Quốc được châm ngòi bởi sự tăng giá của các mặt hàng như tỏi, đậu tương, đậu xanh, trứng gà… Trên thị trường nông sản Trung Quốc, các mặt hàng này không phải là loại hàng chủ lưu, song lại là những mặt hàng có sự lưu thông lớn nhất và cũng chịu sự ảnh hưởng lớn nhất từ các khâu lưu trữ và vận chuyển.

Mặc dù sự tăng giá nông sản nói trên là do nhiều nguyên nhân, song giới phân tích chỉ ra rằng khâu lưu thông hàng hóa là nguyên nhân chính. Lượng tiền đầu tư cho khâu lưu thông hàng nông sản quá lớn, trong khâu lưu thông lại tồn tại các nhân tố đầu cơ và nâng giá khiến giá cả nhiều mặt hàng nông sản vượt khỏi tầm kiểm soát. Nhất là đối với một số mặt hàng nông sản chịu ảnh hưởng lớn bởi tính khu vực và tính mùa màng, khi cung cấp cho thị trường lại chịu sự thao túng của giới kinh doanh và giới trung gian, rất dễ bị đội giá bất thường.

Bên cạnh đó, khâu lưu trữ và vận chuyển hàng nông sản của Trung Quốc cũng không được thông thoáng, chi phí lưu thông quá cao khiến giá nông sản bị đội lên nhiều. Nông sản chỉ chiếm 2% tổng mức tiêu thụ hàng hóa toàn xã hội Trung Quốc, song sự hao tổn và lãng phí trong khâu lưu kho và vận chuyển lại rất lớn. Các số liệu cho thấy tỷ lệ hao tổn trong lưu thông hàng nông sản của Trung Quốc hiện vượt quá 20%, có mặt hàng vượt quá 30%. Trong khi tỷ lệ này ở các nước phát triển được khống chế ở mức 5%.

Mỗi năm, Trung Quốc bị hao tổn hơn 80 triệu tấn rau quả và hàng tươi sống trong khâu vận chuyển. Ngoài ra, các tuyến đường bộ tại Trung Quốc đều thu phí, các khâu trung chuyển lại quá nhiều. Những nhân tố này cũng góp phần đẩy phí vận chuyển hàng hóa lên cao.

(tamnhin)