Hội nghị cấp cao về khủng hoảng nước sông Mekong tại Thái-lan

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Tờ Nation, số ra ngày 8-3, đăng bài bàn về Hội nghị cấp cao (HNCC) được tổ chức ở Hua Hin từ ngày 2 đến 5-4 tới, bàn về cuộc khủng hoảng nước của sông Mekong với Trung Quốc.

Một khúc Mekong ở Chiang Khong(ảnh The Nation)

Mở đầu bài báo viết, dân làng Sandbars, một làng nhỏ nằm bên bờ sông Mekong ở vùng đông-bắc Thái-lan cho biết, bằng mắt thường cũng thấy nước sông Mekong đã xuống mức thấp chưa từng thấy. Mực nước con sông này lên xuống hết sức bất thường kể từ khi ba con đập ở thượng nguồn chặn dòng chính Mekong hoàn thành năm 2008.

Cả một vùng hạ lưu Mekong rộng lớn đang đối mặt với một trận hạn hán nghiêm trọng, do mực nước sông trơ đáy, không thể bơm vào ruộng đồng. Giao thông trên sông nhiều đoạn tê liệt, ngư dân đánh cá nghỉ việc vì những cồn cát nhô lên cản trở thuyền đi lại.

Bài báo khẳng định, vấn đề này sẽ được đưa thảo luận tại HNCC đầu tiên của các nước có sông Mekong chảy qua. Ngoài Lãnh đạo các nước bốn thành viên của Ủy ban sông Mekong (MRC) là Việt Nam, Thái-lan, Lào và Campuchia còn có lãnh đạo các đối tác đối thoại (đã 15 năm) là Trung Quốc và Myanmar. Ngoài ra, còn có đại diện các tổ chức phi chính phủ,  chuyên gia trong lĩnh vực quản lý tổng hợp tài nguyên nước và nhiều tổ chức quốc tế khác tham gia.

Đại diện Thái-lan tại MRC, Pianporn Deetes  cho nói rằng: Chúng tôi đặc biệt quan tâm tới HNCC này. Trước đây, chúng tôi nhiều lần đề nghị chính phủ Thái-lan làm việc với phía Trung Quốc để cung cấp những thông tin về chế độ thủy văn từ Trung Quốc, nhưng yêu cầu luôn bị từ chối.

 Sắp tới, một nhóm, khoảng 100 người dân của một làng ở huyện Chiang Khong (tỉnh Chiang Rai) sẽ nộp đơn yêu cầu Đại sứ quán Trung Quốc ở Băng-cốc, đòi đền bù 85 triệu baht từ phía chính phủ Trung Quốc, do những thiệt hại từ cơn lũ bất ngờ năm 2008. Trưởng nhóm bảo tồn thiên nhiên Chiang Khong, Niwat Roikaew cho biết, khi Trung Quốc xả lũ từ các con đập, mức nước ở Chiang Khong đã tăng nhanh bất ngờ tới 1 m trong một đêm giữa mùa lũ lớn của sông Mekong, gây ngập lụt nhiều làng, bản, làm thiệt hại lớn cho cư dân trong vùng. Hiện nay, những con đập giữ nước phát điện trên thượng nguồm làm mực nước đo được ở Chiang Không chỉ còn 0,38 m, thấp nhất trong 50 năm gần đây.

Tại làng Ban Chiang Saen, nông dân đã dùng các bao đựng cát chặn dòng Mekong làm đập để mong mực nước nâng lên, dùng bơm đưa nước vào cánh đồng trồng ngô và ớt của họ cũng đã thất bại. Họ đào kênh để dẫn nước vào nơi đặt máy bơm, nhưng nay mực nước đo được chỉ ở mức 0,1 m.

 Ngư dân làng Pak Ing và Pong Kham ở huyện Chiang Saen (tỉnh Chiang Rai) phơi thuyền và lưới trên các cồn cát. Sak Khamdang một ngư dân 48 tuổi, than thở, chúng tôi tạm thời phải ngừng đánh bắt cá. Phải đợi cho đến khi mực nước đủ cao để thuyền nhỏ đánh bắt cá có thể đi lại. Niều người dự dịnh vào các thành phố lớn  tìm một công việc để kiếm sống, nếu các nước sông không tăng trong tương lai gần.

Chủ một thuyền du lịch nhỏ, người Lào ở cố đô Luang Prabang, Thảo Sommai 43 tuổi, cho biết, thuyền của ông nhỏ vẫn chạy được, nhưng cũng hơi khó vì dễ mắc cạn. Các tầu lớn vận chuyển hàng hóa bằng đường sông không thể đi. Một số tàu thuyền vẫn còn mắc kẹt trong các bãi cát ngầm, và bây giờ, chúng tôi chỉ có thể chờ đợi mưa đến vào tháng 5 tới.

Nông dân ở Lào và Thái-lan cho rằng mực nước thấp do phía thượng nguồn  trữ nước bằng những con đập lớn để chạy máy phát điện và sử dụng riêng trong khu vực. Tất cả sáu trạm quan trắc thủy văn chính ở Thái-lan, từ Chiang Rai đến Ubon Ratchathani đều ghi nhận mực nước rất thấp. Ở Chiang Saen, nước trong khu vực sâu nhất của Mekong chỉ còn 1 m so với 2,4 m (mùa hè năm 2009) và 2,3 m năm 1992.

Bài báo kết luận, Trung Quốc, như là một đối tác đối thoại MRC, hãy thể hiện trách nhiệm và tính tích cực giúp bảo vệ dòng Mekong. Tuy nhiên, Không miễn cưỡng đổ lỗi hết cho những con đập xây ở thượng nguồn, cuộc khủng hoảng nước Mekong còn có thể là một phần hậu quả của sự nóng lên toàn cầu và một chu kỳ El Nino hoạt động mạnh. Nhà khí tượng học Smith Thammasaroj cho biết, nhiệt quả đất độ ấm hơn dẫn đến băng tan  nhanh hơn. Trong khi phần lớn các nước ngọt từ băng chảy ra biển, số băng còn lại mỏng không đủ để cấp nước cho các dòng sông.

(Theo Bùi Căn // Báo Nhân dân)