Tìm lợi thế trong khủng hoảng

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu và những nỗ lực đảo ngược nó có lẽ sẽ làm cho Trung Quốc trở thành một đối thủ cạnh tranh kinh tế còn mạnh hơn thời kỳ trước khủng hoảng.

Trung Quốc đang lợi dụng vị trí đặc biệt của mình như là một quốc gia dư thừa tiền bạc và có hệ thống ngân hàng vững vàng - vào lúc mà nhiều nước không có cả hai thứ đó - để thâu tóm tài nguyên thiên nhiên và kiếm tìm nhiều bạn bè mới. Tuần trước, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo thậm chí còn nhắc nhở chính phủ Mỹ rằng, với tư cách là một trong những chủ nợ lớn nhất của Mỹ, Trung Quốc mong muốn Washington bảo đảm an toàn cho các khoản đầu tư của mình. Các nhà phân tích kinh tế nhận xét, giới lãnh đạo Trung Quốc đang biến khủng hoảng kinh tế thành lợi thế cạnh tranh.

Trung Quốc đang sử dụng gói kích thích kinh tế gần 600 tỉ đô la Mỹ để làm cho các doanh nghiệp của mình có khả năng cạnh tranh tốt hơn trên thị trường nội địa và nước ngoài, đào tạo nghề cho công nhân di cư ở quy mô lớn và mở rộng nhanh chóng việc trợ cấp cho nghiên cứu và phát triển. Đồng thời, công cuộc xây dựng những xa lộ mới, tuyến đường sắt mới có khả năng làm giảm vĩnh viễn chi phí vận tải đã được bắt đầu.

Và trong lúc giới lãnh đạo Mỹ cố gắng khôi phục hoạt động cho vay - nỗ lực mới nhất là dành 15 tỉ đô la cho chương trình giúp đỡ doanh nghiệp nhỏ - thì các ngân hàng Trung Quốc trong ba tháng qua đã cho vay nhiều hơn cả 12 tháng trước đó cộng lại. “Những thay đổi gần đây trong gói kích thích kinh tế cho thấy sự tập trung lớn hơn vào sức cạnh tranh trong dài hạn của nền công nghiệp Trung Quốc. Chi tiêu nhiều hơn cho giáo dục và nghiên cứu phát triển, cùng với khối lượng đầu tư đã cam kết dành cho cơ sở hạ tầng sẽ thúc đẩy năng suất của nền kinh tế”, ông Eswar S. Prasad, nguyên Giám đốc tại Trung Quốc của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), nhận định.

Sự trùng xuống của kinh tế quốc tế cũng đang làm những việc mà chính phủ Trung Quốc đã thử làm nhưng không thành công trong suốt bốn năm qua: làm chậm đà lạm phát, đảo ngược sự phụ thuộc tưởng chừng ngày càng tăng mãi vào xuất khẩu và phá vỡ cái bong bóng địa ốc trước khi nó phồng to hơn nữa.

Sự suy thoái ở phần lớn các nền kinh tế lớn trên thế giới thực sự gây đau đớn cho đất nước này - tạo nên sự xuống dốc kỷ lục của xuất khẩu của Trung Quốc, đẩy 20 triệu người công nhân di cư từ nội địa Trung Quốc ra khỏi nơi làm việc và làm gia tăng tiềm năng xảy ra những bất ổn xã hội kéo dài và ngày càng căng thẳng. Nhưng như Chủ tịch Hồ Cẩm Đào nói với Đại hội Đại biểu Nhân dân, tức Quốc hội Trung Quốc, trong tuần trước, rằng:  “Thách thức và cơ hội luôn đi cùng với nhau - dưới những điều kiện nào đó cái này có thể biến thành cái kia và ngược lại”.

Theo hướng đó, các công ty Trung Quốc đang xem xét mua lại các doanh nghiệp nước ngoài. Thứ hai tuần trước, Bộ Thương mại nước này công bố nới lỏng rất nhiều thủ tục phê chuẩn của chính phủ cho các công ty Trung Quốc xin giấy phép mua lại các công ty nước ngoài. Bộ này cũng đang dẫn dắt một phái đoàn mua bán sáp nhập đầu tiên, gồm giám đốc điều hành các công ty, sang châu Âu xem xét mua lại các doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực xe hơi, dệt may, thực phẩm, năng lượng, máy móc, điện tử và bảo vệ môi trường.

Những sáng kiến của chính phủ Trung Quốc trùng hợp với một số lợi ích trước mắt mà cuộc suy thoái kinh tế tạo ra. Chi phí vận tải hàng hóa bằng đường hàng không và đường biển chẳng hạn đã giảm hai phần ba kể từ mùa hè năm ngoái do nhu cầu vận tải suy yếu. Lương công nhân lao động, vốn đã tăng gấp đôi trong bốn năm qua ở một số thành phố duyên hải, mùa đông này đã giảm trở lại, gây đau khổ cho cá nhân nhưng làm hồi sinh lợi thế của Trung Quốc về chi phí lao động. Nạn thất nghiệp làm giảm đơn giá mỗi chiếc áo quần, mỗi món đồ chơi mà nhà máy phải trả cho công nhân. Tình trạng làm việc ngoài giờ hầu như đã biến mất.

Lao Shu-jen, một công nhân di cư từ tỉnh Giang Tây, làm việc trong một nhà máy sản xuất quần jean tại Quảng Châu, cho biết năm ngoái anh nhận được 350 đô la Mỹ mỗi tháng nhưng mùa xuân này, nhận được 220 đô la Mỹ đã là may mắn lắm.

Các nhân viên quản lý cấp trung có kinh nghiệm, mà một năm về trước khan hiếm trầm trọng, giờ đây lúc nào cũng sẵn bởi vì các vụ sa thải. Họ có vẻ như bằng lòng với tình hình - dù rằng nạn thất nghiệp trong giới công nhân cổ cồn có thể là mối đe dọa gây bất ổn xã hội.

Lao động không có tay nghề là những người gặp khó khăn nhất khi tìm công việc làm. Nhưng với sự hỗ trợ của chính phủ, chính quyền các tỉnh đã triển khai các chương trình dạy nghề quy mô lớn theo kiểu mà nước Mỹ đã bàn bạc nhưng chưa hề làm thử. Chỉ riêng tỉnh Quảng Đông ở miền nam Trung Quốc, năm nay đã tăng gấp bốn lần các chương trình đào tạo nghề nhằm huấn luyện cho bốn triệu công nhân trong những khóa học từ ba tháng đến sáu tháng.

Chương trình đào tạo nghề của tỉnh Quảng Đông tiến hành một nửa trong lớp học, một nửa ở nhà máy, thường là ở các doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng chính các học viên này. Bằng cách tăng năng suất lao động, các chương trình đào tạo có thể giảm chi phí mà doanh nghiệp phải trả cho mỗi đơn vị sản phẩm trong nhiều năm sắp tới. Chương trình khổng lồ này của Trung Quốc còn giúp duy trì sự ổn định xã hội bằng cách giữ cho người thất nghiệp không tràn ra đường phố, mặc dù các quan chức Trung Quốc phủ nhận rằng đó là ý định của họ.

Các công ty đa quốc gia ở Trung Quốc cũng ít cắt việc hơn ở các nơi khác - một vài công ty còn mở rộng thêm. Tập đoàn Intel đã dừng các dây chuyền sản xuất hàng bán dẫn sớm hơn so với dự định tại các cơ sở nhỏ hơn và cũ hơn ở Malaysia và Philippines nhưng lại mở cửa một nhà máy mới và lớn hơn ở Thành Đô, miền tây Trung Quốc.

Tập đoàn Hồng Hải, doanh nghiệp Đài Loan sử dụng đến 600.000 lao động và là một trong những nhà sản xuất gia công lớn nhất thế giới các mặt hàng như điện thoại iPhone của hãng Apple đến máy chơi game Wii của hãng Nintendo, vừa tăng số tuyển dụng ở Trung Quốc thêm 5% cho dù họ đã cắt giảm lực lượng lao động chung từ 3% đến 5%.

Nhưng kinh tế Trung Quốc cũng có những điểm yếu. Đã làm được rất ít trong việc chuyển dịch nền kinh tế khỏi sự phụ thuộc nặng nề vào vốn đầu tư sang hướng gia tăng tiêu thụ. Mạng lưới an sinh xã hội như lương hưu, chăm sóc sức khỏe và trợ cấp về giáo dục gần như không tồn tại, cho nên các gia đình Trung Quốc vẫn phải tằn tiện rất nhiều.

Các chính sách cứng nhắc của Chính phủ Trung Quốc về lao động và môi trường, có ý định xử lý những khiếm khuyết trong cả hai lĩnh vực này, và được áp dụng từ năm ngoái khi Trung Quốc cảm thấy tự tin hơn về sức mạnh kinh tế của mình, đã thúc đẩy các ngành công nghiệp kỹ thuật thấp như sản xuất đồ chơi chuyển sang các nước khác, ít nghiêm khắc hơn. Tại kỳ họp Quốc hội Trung Quốc vừa qua, các quan chức hàng đầu về lao động đã nhấn mạnh rằng, họ sẽ chống lại những đề nghị từ một số giới quản lý doanh nghiệp Trung Quốc muốn nới lỏng các tiêu chuẩn này.
 
 

( Theo Diễn đàn doanh nghiệp )