Đường tới EAC

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Ý tưởng thành lập Cộng đồng Đông Á (East Asian Community - EAC) lại một lần nữa khiến dư luận quốc tế chú ý. Nhưng lần này, tâm điểm của vấn đề lại dịch chuyển lên phía Bắc của khu vực.

Ngày 10-10 tới, 3 nước Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc sẽ họp hội nghị thượng đỉnh tại Bắc Kinh. Theo báo chí Nhật Bản, việc thành lập Cộng đồng Đông Á có thể sẽ là một nội dung quan trọng do Thủ tướng Nhật Bản Yuki Hatoyama đưa ra với các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Hàn Quốc.

Trước đó, phía Nhật Bản đã 2 lần đề xuất tại các cuộc gặp các nhà lãnh đạo đồng cấp Hàn Quốc, Trung Quốc tại Hội nghị Thượng đỉnh G-20 ở Pittsburgh và cuộc họp cấp ngoại trưởng 3 nước ở Thượng Hải. Ngoại trưởng Nhật Bản nhấn mạnh sự cần thiết thúc đẩy các quan hệ đối tác kinh tế trong khu vực và hợp tác trong các lĩnh vực như năng lượng, môi trường theo nguyên tắc “chủ nghĩa khu vực mở”.

“Chủ nghĩa khu vực mở” là chủ trương của Nhật Bản do cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi đề xuất vào năm 2002 với khái niệm hợp tác khu vực không loại trừ một số nước nhất định, trong đó có Mỹ. Chính phủ của tân Thủ tướng Nhật Yuki Hatoyama dường như đang đi theo hướng này khi coi Cộng đồng Đông Á là trung tâm chính sách đối ngoại của mình.

Nhật Bản chủ trương EAC gồm Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, 10 nước ASEAN, thậm chí có thể mở rộng kết nạp thêm Ấn Độ, Australia và New Zealand. Mặc dù Tokyo chưa muốn kết nạp thêm Mỹ, nhưng Ngoại trưởng Nhật Bản Katsuya Okada cho rằng xét về quan hệ đồng minh với Washington, Nhật Bản có thể đóng vai trò “cầu nối” giữa Mỹ và EAC, âu cũng là một cách để không làm mất lòng đồng minh chiến lược ở bên kia bờ Thái Bình Dương.

Cần nhắc thêm là Trung Quốc khẳng định nước này là quốc gia đầu tiên đưa ra sáng kiến thành lập Cộng đồng Đông Á. Việc Bắc Kinh đồng ý làm chủ nhà của Hội nghị thượng đỉnh Trung - Nhật - Hàn có bàn đến kế hoạch thành lập EAC là rất đáng chú ý. Với những ưu thế hiện có trên trường quốc tế, dễ hiểu khi Trung Quốc không muốn là nước bị động trong vấn đề này. Tuy nhiên, Bắc Kinh chỉ có kế hoạch xây dựng cộng đồng gồm 13 thành viên (ASEAN+3), tái khẳng định tuyên bố ASEAN có vai trò quan trọng trong tiến trình xây dựng Cộng đồng Đông Á tương lai của Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo tại Hội nghị cấp cao Đông Á tại Cebu (Philippines) cách đây vài năm.

Thực ra thì khái niệm Cộng đồng Đông Á đã xuất hiện từ những năm đầu 1990 của thế kỷ trước và lúc đầu được hiểu là Cộng đồng kinh tế Đông Á. Năm 1990, Thủ tướng Malaysia, lúc đó là ông Mohamad bin Mahathir, đã đề xuất ý tưởng về một khối mậu dịch với cái tên Nhóm Kinh tế Đông Á. Nhưng do không được nhiều nước hưởng ứng, Mahathir đổi lại thành Hội nghị Kinh tế Đông Á. Năm 1999, tại Hội nghị cấp cao ASEAN+3 (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc) lần thứ ba tổ chức tại Manila, Tuyên bố chung về Hợp tác Đông Á đã được đưa ra.

Xét về chi tiết, việc hình thành Cộng đồng Đông Bắc Á cần phải dựa vào sự hợp tác và liên kết giữa các nước trong vùng trên nhiều lĩnh vực như kinh tế, chính trị, an ninh. Hợp tác kinh tế là bước đi đầu tiên cần thiết và có tính khả thi nhất vì giữa các nước Đông Á còn tồn tại nhiều bất đồng về chính trị, an ninh và văn hóa. Ngay tại Nhật Bản cũng có nhiều người không tán thành đề xuất lập Khối Cộng đồng Đông Á theo kiểu EU vì chưa đủ điều kiện. Nhưng nếu nhìn toàn diện, xây dựng thành công Cộng đồng Đông Á (EAC) sẽ nâng cao vị thế của Đông Á trong nền chính trị và kinh tế thế giới. Tuy nhiên, con đường đi tới một Cộng đồng châu Á đầy đủ còn lắm gian truân và không phải được quyết định chỉ từ phía ba nước Đông Bắc Á.

(Theo NGUYỄN KHẮC ĐỨC // SGGP online)