Phân tích: Tiến trình chính trị ở Iraq gặp nhiều trở ngại

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Một nhà hàng bị đổ nát sau vụ đánh bom ngày 25-11 ở TP Keballa.

Vừa qua, các nghị sĩ QH Iraq đã bỏ phiếu thông qua luật bầu cử mới được sửa đổi sau khi bị Phó Tổng thống người Hồi giáo dòng Sunni Tareq al-Hashemi phủ quyết và cộng đồng người Cuốc phản đối. Ðiều khoản sửa đổi được cho là để xoa dịu sự bất mãn của cộng đồng người Sunni thiểu số và người Cuốc về cách phân chia số ghế QH.

Mặc dù văn bản luật mới này ít có nguy cơ bị phủ quyết một lần nữa nhưng những diễn biến chung quanh cho thấy cuộc bầu cử khó có thể được tiến hành vào ngày 23-1-2010, thời hạn chót theo quy định của hiến pháp nước này.

Theo luật bầu cử mới, tổng số ghế trong QH sẽ tăng từ 275 hiện nay lên 320 ghế để phù hợp việc tăng dân số. Tuy nhiên, bất đồng sâu sắc chung quanh luật bầu cử mới của Iraq nổi lên kể từ khi Phó Tổng thống Iraq Hashemi thuộc cộng đồng người Hồi giáo dòng Sunni thiểu số phủ quyết luật bầu cử mới vì cho rằng, 15% trong tổng số 320 ghế trong QH nhiệm kỳ tới phải thuộc về các cộng đồng thiểu số và người Iraq sống ở nước ngoài, so với tỷ lệ 5% như hiện nay. Một  trong những lý do của việc phản đối này là vì nhiều người Hồi giáo dòng Sunni phải rời bỏ đất nước, sống lưu vong  để tránh các cuộc xung đột phe phái sau khi chính quyền Saddam Hussein bị lật đổ năm 2003, trong khi luật bầu cử mới không đề cập ai sẽ đại diện cho gần hai triệu người Iraq lưu vong trong QH nhiệm kỳ tới. Mâu thuẫn giữa các phe phái ở Iraq sâu sắc khi trước đó, cộng đồng người Cuốc cũng dọa tẩy chay cuộc bầu cử do bất mãn về cách phân chia số ghế theo luật mới, cho là "không công bằng đối với người Cuốc". Theo đề xuất mở rộng QH để phù hợp  tình hình dân số gia tăng, chỉ có ba ghế mới dành cho các tỉnh của người Cuốc, nâng tổng số ghế dành cho cộng đồng này lên 38. Trong khi đó, những khu vực khác lại có "sự nhảy vọt" về số nghị sĩ. Cộng đồng người Cuốc thực tế muốn tăng thêm 17 ghế trong QH.

Theo quy định của Hiến pháp Iraq, cuộc bầu cử QH nhiệm kỳ tới phải được tiến hành trước ngày 31-1-2010 và đây được xem là thời hạn cuối cùng để tiến hành cuộc tổng tuyển cử đầu tiên của nước này kể từ năm 2005. Cuộc bầu cử này được coi là bước ngoặt đối với Iraq trong tiến trình thoát khỏi tình trạng xung đột bạo lực giữa các phe phái. Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban bầu cử Falaj al-Haidar cho rằng, khó tổ chức bầu cử vào tháng 1-2010 như dự kiến mà có thể phải hoãn đến tháng 2-2010 vì chưa chắc chắn về việc Phó Tổng thống Tareq al-Hashemi có phê chuẩn luật bầu cử mới sửa đổi hay không khi các nghị sĩ người Hồi giáo dòng Sunni cho rằng, nội dung sửa đổi sẽ khiến họ mất ghế trong QH và họ đã bỏ ra ngoài phòng họp trước khi diễn ra phiên bỏ phiếu. Luật bầu cử này hiện được trình lên hội đồng tổng thống  gồm ba thành viên để quyết định. Nếu không tìm ra được giải pháp nào, Iraq có thể phải hoãn bầu cử thêm một tháng cho đến khi kết thúc lễ hội tôn giáo A-bên của người Hồi giáo dòng Shiite chiếm đa số ở Iraq.

Trước những diễn biến phức tạp của tình hình chính trị tại Iraq, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Hillary Clinton cho rằng, Iraq có thể phải hoãn bầu cử, song khẳng định, Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ nỗ lực của Iraq thông qua luật bầu cử mới. Mỹ đã bày tỏ thất vọng trước những động thái trên và thúc giục Iraq tránh trì hoãn bầu cử. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ian Kelly  nhấn mạnh, việc có luật bầu cử mới sẽ là con đường ngắn nhất để chính quyền Iraq củng cố nền dân chủ và những thành quả chính trị của mình.

Theo các nhà phân tích, bế tắc chung quanh luật bầu cử phản ánh sự hoài nghi của người Hồi giáo dòng Sunni đối với chính phủ của người Hồi giáo dòng Shiite từng bị đè nén dưới Chính quyền Saddam Hussein của người Hồi giáo dòng Sunni. Giới ngoại giao phương Tây và các quan chức LHQ cảnh báo, sự trì hoãn bầu cử có thể trái với hiến pháp Iraq và ảnh hưởng đến kế hoạch rút quân của Mỹ với dự định chấm dứt các hoạt động quân sự vào ngày 31-8-2010 và rút toàn bộ lực lượng vào cuối năm 2011. Các tư lệnh Mỹ muốn duy trì quân số lớn tại Iraq cho đến khi chính phủ nhiệm kỳ tới ở nước này được thành lập và tình hình an ninh khả quan nên những mâu thuẫn nội bộ chính quyền Iraq khiến tiến trình chính trị ở nước này càng trở nên khó khăn và khả năng tự bảo đảm an ninh của họ trở nên xa vời khi các vụ đánh bom đẫm máu vẫn xảy ra hằng ngày với số thương vong không nhỏ.

Trong khi đó, Tư lệnh lực lượng Mỹ ở Iraq, tướng Raymond Odierno cảnh báo, các vụ tiến công khủng bố có thể gia tăng trong thời gian bầu cử ở Iraq và tiết lộ Washington có thể sẽ thay đổi kế hoạch chấm dứt các chiến dịch quân sự của Mỹ tại Iraq nếu cần. Theo đó, kế hoạch trên có thể linh hoạt và thay đổi từ nay đến tháng 5-2010 nếu tình hình an ninh ở đây xấu đi.

Vậy là, sáu năm rưỡi sau khi chế độ Saddam Hussein bị lật đổ, mâu thuẫn giữa các cộng đồng người Hồi giáo dòng Sunni, Shiite,  người Cuốc không những không được tháo gỡ mà ngày càng trầm trọng khiến tương lai hòa giải và hòa hợp dân tộc, yếu tố mấu chốt quyết định sự ổn định ở Iraq, càng trở nên  khó khăn và chặng đường tiến tới ổn định tình hình nước này còn mờ mịt. Những diễn biến ngày càng phức tạp của tình hình Iraq khiến các nhà chức trách Mỹ không khỏi đau đầu khi triển vọng của lộ trình rút quân khỏi Iraq theo kế hoạch khó có thể "xuôi chèo mát mái".

(Theo BẢO TRÂN // Báo Nhân dân điện tử)