Vòng đàm phán Doha vẫn rơi vào bế tắc

Hiện nay, Vòng đàm phán Doha kéo dài tám năm vẫn chưa phá nổi cục diện bế tắc, thương mại toàn cầu bị thu hẹp nghiêm trọng nhất từ sau Đại chiến Thế giới II do khủng hoảng kinh tế xuất hiện, chủ nghĩa bảo hộ leo thang đang từ từ đe dọa sự chấn hưng thương mại và sự phục hồi kinh tế. Nhiều người băn khoăn tự hỏi, liệu hội nghị cấp Bộ trưởng lần này có thể thu được tiến triển khiến người ta hài lòng trong các vấn đề hay không. Điều này đang được thế giới quan tâm chú ý.

Vòng đàm phán Doha chính thức được khởi động tại hội nghị cấp Bộ trưởng lần thứ tư của WTO tổ chức hồi tháng 11/2001 tại thủ đô Doha (Qatar), vì thế nó được gọi là Vòng đàm phán Doha. Nhưng không ngờ, đây cũng đã trở thành vòng đàm phán khó khăn nhất trong lịch sử của WTO.

Hiện giờ, mặc dù đã trải qua 8 năm, nhưng “cuộc chiến ròng rã” này lại bị cản trở do  những mâu thuẫn nghiêm trọng giữa một số nước thành viên trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp, 2 vấn đề nhạy cảm nhất trong vòng đàm phán Doha, vì thế hạn chót của vòng đàm phán vốn được chủ trương trước cũng bị phá vỡ.

Trái ngược với sự mong đợi của thế giới, Tổng giám đốc WTO Pascal Lamy dường như đã giội một gáo nước lạnh trước thềm hội nghị. Ông đã công khai cho biết, hội nghị cấp Bộ trưởng lần này sẽ khác với các cuộc họp trước, nó sẽ không phải là cuộc họp xoay quanh Vòng đàm phán Doha, mà chỉ là cùng với các Bộ trưởng tham gia hội nghị nhớ lại, xem xét lại những tiến triển của vòng đàm phán Doha.

Ông Lamy thừa nhận rằng, sở dĩ ông đưa ra lịch trình như vậy là vì cuộc đàm phán hiện nay vẫn chưa có chuyển biến tích cực, thời cơ vẫn chưa chín muồi. Theo ông Lamy, ông chỉ hy vọng lần này có thể là một cuộc họp “bình thường”, đừng biến nó thành một cuộc đàm phán phải thức “trắng đêm”.

Trên thực tế, nguyên nhân hội nghị cấp Bộ trưởng phải hoãn 4 năm mới tổ chức một lần là do vòng đàm phán Doha không chút cải thiện, nhiều lần thất bại sẽ chỉ khiến các bên mất đi niềm tin. Đương nhiên, ông cũng không loại trừ việc các Bộ trưởng tham gia hội nghị vẫn sẽ thảo luận các vấn đề cụ thể của Doha. Trước mắt, cộng đồng quốc tế đang nỗ lực vào năm 2010 hoàn tất Vòng đàm phán Doha, nhưng ông Lamy đã cảnh báo rằng, muốn thực hiện được mục tiêu này, vẫn cần phải có sự nỗ lực hết mình của các nước thành viên WTO.

Được biết, hội nghị lần này chủ yếu xoay quanh về việc xem xét bản thân. Trong bối cảnh khủng hoảng tài chính và kinh tế, chủ đề của hội nghị này tập trung vào “WTO, hệ thống thương mại đa bên và tình hình kinh tế hiện tại”, nhằm tiếp tục thúc đẩy sự phát triển của WTO và hệ thống thương mại đa bên, đồng thời thảo luận làm thế nào để mở rộng thương mại toàn cầu trong nghịch cảnh này, hỗ trợ kinh tế thế giới thoát ra khỏi khó khăn.

Theo đánh giá của WTO, do chịu ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng tài chính kinh tế, khối lượng thương mại toàn cầu sẽ giảm hơn 10%, mức co hẹp nghiêm trọng nhất kể từ Chiến tranh thế giới thứ II.

Ông Lamy cho rằng, mặc dù Vòng đàm phán Doha là công việc quan trọng của WTO, nhưng công tác này không chỉ là đàm phán mà còn thảo luận với các Bộ trưởng là làm thế nào để WTO có sức sống và hoạt động có hiệu quả hơn. Là “người bảo hộ” của hệ thống thương mại đa bên, WTO đóng góp quan trọng cho sự phồn vinh nền kinh tế toàn cầu và ổn định chính trị, cuộc khủng hoảng kinh tế hiện tại đã từng bước chứng minh tầm quan trọng của hệ thống này.

Tuy nhiên, trong tình cảnh hiện nay, hội nghị các Bộ trưởng lần này đã phát ra một tín hiệu tích cực, cho thấy, các bên sẽ tái khởi động đàm phán, kiên quyết phản đối chủ nghĩa bảo hộ thương mại. Trước tiên là phát triển vòng đàm phán, xem xét đến sự phát triển ổn định của các nước đang phát triển và những nước nhỏ.
 
Tại một cuộc họp báo riêng rẽ, Đại diện thương mại Mỹ Ron Kirk khẳng định cam kết của Washington hoàn tất vòng đàm phán này, mặc dù cho rằng mục tiêu kết thúc vòng đàm phán đa phương này vào năm 2010 đòi hỏi nỗ lực lớn.
 
Đối với viễn cảnh của Vòng đàm phán Doha, một mặt khủng hoảng kinh tế khiến lãnh đạo các nước càng coi trọng việc chống chủ nghĩa bảo hộ thương mại hơn, đưa ra mô hình thương mại tự do. Các bên đàm phán còn bày tỏ rằng, mong muốn nhanh chóng kết thúc vòng đàm phán này, đã phản ánh động lực thúc đẩy của chính phủ khá lớn.

Tuy nhiên, trước mắt các nền kinh tế phát triển vẫn chưa hoàn toàn khôi phục, lòng tin người tiêu dùng vẫn chưa hoàn toàn được làm sống dậy. cũng đã hạn chế tính linh hoạt của các bên trong cuộc đàm phán. Do đó, cần phải tranh thủ tận dụng những nội dung và mô hình đã đạt được để tiếp tục tiến hành.
 
Để đạt được thỏa thuận cuối cùng, các thành viên WTO sẽ phải nhất trí được với nhau về nhiều vấn đề, trong đó có việc các nước giàu phải cắt giảm đáng kể chính sách trợ giá trong khi các nước nghèo phải mở cửa thị trường hơn nữa. Các quốc gia như Ấn Độ lo ngại các hậu quả xấu nếu xóa bỏ hết hàng rào thuế quan, trong khi Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) không muốn từ bỏ việc trợ cấp nông nghiệp, vốn khiến các đảng phái chính trị cầm quyền nhận được sự ủng hộ đông đảo của cử tri.