Ba-ranh giữ gìn những ngôi mộ cổ

Trong vài thập kỷ qua, nguồn thu nhập từ dầu mỏ đã góp phần đưa cuộc sống hiện đại dần đi vào quốc gia Vùng Vịnh, góp phần đáng kể nâng cao mức sống của người dân nhưng cũng làm phai nhạt những thói quen mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc từ nhiều thế hệ nay. Thí dụ, nghề cá và ngọc trai được thay thế bởi nghề hóa dầu và dịch vụ tài chính; tiếng Anh thách thức tiếng A-rập do là ngôn ngữ kinh doanh; nghề thủ công truyền thống trở thành nghề khác lạ. Những ngôi mộ cổ bị san ủi để xây những tòa nhà làm bằng kính và thép phục vụ cuộc sống hiện tại... Nhà văn, nhà biên tập A. Ðê-gia-in từ nước Cô-oét láng giềng nhận xét, Ba-ranh đang phải đấu tranh giữa cái cũ và cái mới, giữa bản sắc văn hóa với sự phát triển hiện tại, giữa cái nguyên bản và cái hiện đại.

Ba-ranh được cho là thủ đô của Ðin-mun, nơi nằm dọc tuyến giao thương nối Thung lũng sông In-đát với Lưỡng Hà. Ðược những cư dân đảo xây dựng từ khoảng năm 2.500 trước Công nguyên đến năm 500 sau Công nguyên, những ngôi mộ cổ ở Ba-ranh có kiến trúc đặc trưng, nằm trải dưới ánh nắng mặt trời, cao bằng tầm cao của xe ô-tô và có mái bằng đá phiến xám. Khoảng nửa thế kỷ trước, người Ba-ranh nói họ có khoảng 300.000 ngôi mộ cổ trong khi cố vấn của UNESCO K. Hen-đi-li nói rằng con số đó là gần 85.000. Theo ông K. Hen-đi-li, hiện chỉ còn khoảng 6.000 ngôi mộ cổ và tất cả những mộ này đang bị đe dọa trầm trọng. Hầu hết chúng bị đào và đánh cắp hiện vật bên trong, gồm những bình gốm, các đồ cá nhân và dao. Giá trị của mỗi ngôi mộ không phải ở chỗ nó chứa những gì bên trong mà nằm ở chỗ bản thân mỗi ngôi mộ nói về sự sống, các giá trị cũng như tập tục mai táng của thời khai sáng văn minh cổ xưa.

Ba-ranh gồm 36 đảo, với hơn một triệu dân sống rải rác chung quanh Thủ đô Ma-na-ma. Nguồn dầu mỏ của Ba-ranh, đất nước giành được độc lập năm 1971, tuy nhỏ so với các nước láng giềng khác của Vùng Vịnh, nhưng lại cung cấp nhiên liệu phục vụ sự phát triển nhanh chóng của nước này. Các nhà lãnh đạo Ba-ranh không chọn việc lấy giàu có là thước đo đánh giá vị trí của Ba-ranh. Nhiều người dân cũng tâm niệm, nếu mất bản sắc, mất các di sản văn hóa thì họ sẽ giống bất kể một dân tộc nào khác trên thế giới. Chính vì vậy, việc bảo tồn các giá trị văn hóa, trong đó có những khu mộ cổ, được coi trọng trong bối cảnh nhu cầu của cuộc sống hiện đại đang làm mai một những di sản đó. Tại An Bao-ri, cách thủ đô Ma-na-ma 16 km hay làng An A-a-li với đa số trong 15.000 dân là người Hồi giáo dòng Si-ít, người dân vẫn sống với rất nhiều ngôi mộ cổ được bảo tồn khá nguyên vẹn. Nhưng ở những nơi khác, những người có tiền sẵn sàng phá các khu mộ cổ để lấy chỗ xây nhà hoặc làm ga-ra ô-tô. Thậm chí, ở không ít nơi, người giàu muốn bán đất lấy tiền còn người nghèo lại muốn xây nhà để ở. Nghị sĩ An A-a-li nói rằng, người dân muốn đất nước phát triển và có nhu cầu về nhà ở là một thực tế, tuy nhiên, theo ông, để bảo tồn các di sản văn hóa dân tộc, việc giáo dục ý thức cho người dân rất quan trọng. Thêm vào đó, việc giữ gìn di sản của ông cha cũng phụ thuộc vào mỗi người. "Người nào không có quá khứ thì sẽ chẳng có tương lai"- Nghị sĩ An A-a-li kết luận.