“Con bài đất hiếm” hay đòn phản kích của Trung Quốc?

Một cuộc chiến mới đang nổi lên giữa Trung Quốc với Mỹ, Nhật Bản, EU… xoay quanh vấn đề xuất khẩu đất hiếm, sau khi xảy ra một loạt tranh chấp về lãnh thổ và tiền tệ.

Ngày 7/9/2010, Hải quân Nhật Bản bắt giữ tàu cá Trung Quốc ở gần hòn đảo tranh chấp chủ quyền Senkaku mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư khiến quan hệ hai nước căng thẳng. Tiếp đó, Mỹ và EU coi Trung Quốc là nước “thao túng tỉ giá” để kiếm lời. Theo tờ “Tham khảo kinh tế” của Trung Quốc, Mỹ đã chuyển cuộc chiến tiền tệ sang cuộc chiến mậu dịch. Từ ngày 1/10 tới 15/10/2010, Washington đã áp dụng 24 lệnh trừng phạt đối với hàng hóa Trung Quốc, chỉ trong 4 ngày từ 12/10 tới 15/10/2010 có tới 9 lệnh trừng phạt được ban hành.

Để trả đũa, phía Trung Quốc đã sử dụng hai con bài là “con bài lãi suất” và “con bài đất hiếm”. Ngày 19/10/2010, lần đầu tiên trong ba năm qua, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (tức Ngân hàng trung ương) đột ngột tuyên bố tăng lãi suất làm thị trường chứng khoán khu vực và thế giới bị choáng váng. Trước đó, ngày 29/9/2010, Trung Quốc đã siết chặt quản lý và thực hiện hạn chế xuất khẩu đất hiếm, một mặt hàng được coi là “vàng của thế kỷ 21” hiện đang sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật cao, hàng không vũ trụ. Dư luận các nước coi việc Trung Quốc sử dụng “Con bài đất hiếm” là hành động “tấn công khủng bố” đối với ngành công nghệ cao của Mỹ, Nhật Bản và EU. Trung Quốc đã sử dụng “Con bài đất hiếm” làm vũ khí chống Nhật trong cuộc tranh chấp chủ quyền và phản kích Mỹ, EU trong cuộc chiến tranh tiền tệ.

Tờ “Chứng khoán Trung Quốc” ngày 26/10 dẫn lời người phát ngôn Bộ ngoại giao Trung Quốc Mã Triều Húc nói việc thắt chặt quản lý xuất khẩu đất hiếm là quyền của Trung Quốc và việc các nước chỉ trích lên án Trung Quốc là không phù hợp. Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết năm 2011, nước này sẽ tăng giá đồng thời cắt giảm tới 30% xuất khẩu đất hiếm.

Theo tờ “Tầm nhìn toàn cầu” của Trung Quốc, việc siết chặt quản lý và hạn chế xuất khẩu đất hiếm là “đòn hiểm trúng huyệt” đối với một số nước. Tờ báo cho biết, hiện nay trữ lượng đất hiếm của Trung Quốc vào khoảng 99 triệu tấn, chiếm 36% tổng trữ lượng thế giới. Sản lượng đất hiếm năm 2008 của Trung Quốc là 120.000 tấn, chiếm 97% toàn thế giới, trong đó chủ yếu xuất khẩu sang Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước công nghiệp phát triển. Năm 2009, Nhật Bản nhập khẩu của Trung Quốc 30.000 tấn trong đó 1/3 sử dụng còn 2/3 dự trữ. Mỹ cũng có đất hiếm, nhưng không chịu khai thác mà ra sức nhập của Trung Quốc. Các nước EU cũng áp dụng biện pháp tương tự.

Tuy nhiên, “con bài đất hiếm” của Trung Quốc đã bị các nước cực lực lên án. Tờ “Thời báo New York” ngày 27/10 dẫn phát biểu của nhà kinh tế Paul Krugman - người đoạt giải thưởng Nobel kinh tế năm 2008 - mạnh mẽ công kích biện pháp này của Chính phủ Trung Quốc. Ngày 26/10/2010, Người phát ngôn Nhà trắng Robert Gibbs cho biết Mỹ sẽ đưa vấn đề đất hiếm ra Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Seoul, trong khi tờ “Nihon Keizai” của Nhật Bản cho biết giới doanh nghiệp Đức kêu gọi các doanh nghiệp Mỹ,  EU “nối vòng tay lớn”, cùng nhau  chống lại biện pháp này của Trung Quốc.

Dư luận cho rằng với hai chiêu bài trên, Trung Quốc đang ngày bị cô lập. “Con bài đất hiếm” không phải là tối hảo bởi vì đây là hành vi “bắt chẹt” đang bị nhiều nước lên án.

[ Trở về]