Kinh tế Mỹ Latinh trước những tác động bất lợi do giá hàng hóa giảm

Trong số những quốc gia ở khu vực trên, Áchentina và Vênêxuêla sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất từ sự suy giảm đều đặn của giá ngũ cốc và dầu thô thế giới, chủ yếu do hai nước này sử dụng các khoản lợi nhuận "trời cho" thu được nhờ giá hàng hóa tăng cao kỷ lục trong những năm gần đây để thúc đẩy chi tiêu của chính phủ.

Ngược lại, Chilê đã cẩn thận thiết lập một quỹ dự phòng để sử dụng khi giá đồng sụt giảm, trong khi Braxin và Mêhicô có những chính sách tài chính bảo vệ và nền kinh tế trong nước đa dạng hơn để giảm thiểu tác động bất lợi trên.

Nhà kinh tế cấp cao Alberto Ramos của ngân hàng đầu tư Goldman Sachs cho rằng "con thuyền kinh tế Mỹ Latinh sẽ rung chuyển song không bị chìm". Theo ông, đây là một cú sốc tiêu cực song nó sẽ không dẫn tới một sự đổ vỡ lớn về tăng trưởng, tỷ giá hối đoái tăng cao quá mức hoặc nguy cơ một cuộc khủng hoảng tài chính lớn xảy ra như hồi thập niên 1980 và 1990.

Chính phủ Áchentina đã đầu tư khá lớn để thúc đẩy kinh tế nước này tăng trưởng ít nhất 8,5%/năm trong 5 năm qua, song lạm phát leo thang đã tăng sức ép đối với chính phủ về tăng lương công chức và trợ cấp.

Áchentina là nhà cung cấp hàng đầu thế giới về các sản phẩm đậu, ngô và lúa mì, song không giống như nước láng giềng hùng mạnh Braxin, quốc gia này áp dụng mức thuế cao đối với nông sản xuất khẩu, khiến tinh trạng tài chính trong nước dễ bị tác động hơn đối với những biến động giá cả trên thế giới.

Theo bà Mariano Lamothe của tổ chức tư vấn Abeceb ở Buênốt Airét (Áchentina), thuế xuất khẩu, hầu hết được áp dụng đối với các loại nông sản quan trọng, chiếm tới 13% thu nhập của Chính phủ Áchentina. Trong thời gian qua, Áchentinađã sử dụng nguồn thu nhập cao từ thuế xuất khẩu để tăng cường chi tiêu và vì vậy, việc thu nhập giảm sút sẽ khiến nước này phải cắt giảm chi tiêu hoặc viện tới các nguồn tín dụng.

Một mặt tiêu cực khác là Áchentina đã bị loại khởi các thị trường vốn quốc tế do những vụ kiện của những chủ nợ "chuyên nghiệp" đã không chấp nhận một sự cải tổ vào năm 2005, 3 năm sau khi nước này rơi vào tình trạng vỡ nợ lớn nhất trong lịch sử hiện đại.

Giá hàng hóa đã giảm từ các mức cao kỷ lục trong tháng 7/08 trước những lo ngại ngày một tăng về tiêu dùng thế giới và nhu cầu doanh nghiệp khi mà cả châu Á và châu Âu đang "theo chân" Mỹ rơi vào cảnh suy thoái.

Chỉ số giá cả hàng hóa toàn cầu Reuters-Jefferies CRR đầu tháng 8/08 đã giảm xuống mức thấp nhất trong khoảng 4 tháng qua. Trong khi đó, giá dầu đã giảm hơn 20% từ mức cao kỷ lục 147 USD/thùng hồi giữa tháng 7/08, song nó vẫn còn cao hơn 80% so với mức trung bình của năm 2007. Vênêxuêla là nước xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ 4 sang thị trường Mỹ. Sự phụ thuộc của Vênêxuêla vào ngành dầu khí là một vấn đề đáng chú ý. Theo nhà tư vấn độc lập Roger Tissot chuyên về các vấn đề năng lượng Mỹ Latinh, nếu không có thu nhập từ dầu mỏ, Chính phủ Vênêxuêla sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì cán cân thương mại, cân bằng tài chính và mức độ chi tiêu chính phủ làm hài lòng người dân nước này.

Tổng thống Vênêxuêla Hugo Chavez đã chú trọng vào các chương trình xã hội, y tế và các thương vụ mua lại các khu vực kinh tế chủ chốt của chính phủ, trong khi "trải đều" sự thịnh vượng trên toàn quốc. Tuy vậy, theo công ty RBC Capital Markets of Toronto, Vênêxuêla vẫn còn phụ thuộc nhiều nguồn thu từ dầu mỏ. Giá dầu sẽ giảm đều đặn xuống biên độ 65-75 USD/thùng và chính phủ nước này sẽ gặp khó khăn trong việc cân đối tài chính.

Tuy vậy, 2 nền kinh tế hàng đầu của khu vực là Braxin và Mêhicô có khả năng đối phó tốt hơn trong bất kỳ tình trạng suy giảm nào. Braxin, nhà cung cấp đậu tượng lớn thứ 2 thế giới và \nước xuất khẩu dầu thô, đã nhận sự đánh giá tốt về tình trạng dầu tư của hai cơ quan xếp hạng tín dụng lớn hồi đầu năm 2008. Giới phân tích cho rằng, mặc dù thương mại và cán cân tài khoản vãng lai của Braxin đã chịu tác động tiêu cực do giá hàng hóa sụt giảm, song quy định chặt chẽ của ngân hàng trung ương nước này về nhiệm vụ chống lạm phát và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở mức cao có thể giúp bù trừ tác động bất lợi trên.

Trong khi đó, tại Mêhicô - quốc gia xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ 10 thế giới - chính phủ nước này đã áp dụng mức giá dầu mỏ dự kiến trong ngân sách để tránh những sự cắt giảm chi tiêu khó khăn nếu giá cả biến động. Xuất khẩu dầu mỏ chiếm 1/3 thu nhập ngân sách của Mêhicô và thu nhập từ xuất khẩu dầu thô cao hơn dự kiến sẽ được chuyển sang các dự án cơ sở hạ tầng của chính phủ.

Tuy vậy, trong khi giá dầu tăng cao là tin tốt đối với chi tiêu của Chính phủ Mêhicô, thì chi phí năng lượng leo thang lại ảnh hưởng bất lợi tới nền kinh tế Mỹ, một đối tác thương mại quan trọng của nước này. Theo ông Arturo Vieyra của ngân hàng Banamex ở thành phố Mêhicô, tăng trưởng mạnh ở Mỹ mang lại lợi ích nhiều hơn (cho Mêhicô) hơn là nguồn thu nhập tăng mạnh nhờ giá dầu cao kỷ lục.

Chilê là một trong những nước có tình trạng tài chính mạnh nhất khu vực Mỹ Latinh, với thặng dự ngân sách kỷ lục trong 2 năm qua và hàng tỷ USD thu được từ xuất khẩu đồng tăng mạnh. Hiện tại, giá đồng vẫn dao động ở mức khá cao 3,35 USD/pound, trong khi các nhà kinh tế cho rằng con số này chỉ cần trên 2,50 USD/pound đã là rất tốt.

Một nước xuất khẩu khoáng sản là Pêru đang trải qua năm tăng trưởng kinh tế thứ 7 cũng ở một tình thế tốt hơn trước đây để đối phó tình trạng giá kim loại giảm, với trữ lượng ngoại tệ lớn, nợ nước ngoài thấp và nhu cầu trong nước mạnh mẽ. Tuy vậy, vẫn có một khía cạnh tích cực của việc giá dầu và lương thực sụt giảm bởi nó sẽ "hạ nhiệt" lạm phát - đang trở thành một vấn đề đau đầu đối với toàn bộ khu vực này.

[ Trở về]