Bình luận: Tiền đề của những tham vọng

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Lễ kỷ niệm ngày Hiệp ước Li-xbon chính thức có hiệu lực vừa được tổ chức trọng thể tối qua (1-12, giờ địa phương), tại thủ đô của Bồ Đào Nha - nơi Hiệp ước này ra đời và mang tên đã đánh dấu bước khởi đầu của một kỷ nguyên mới trong tiến trình nhất thể hóa châu Âu.

Việc Hiệp ước Li-xbon được toàn bộ 27 thành viên Liên minh châu Âu (EU) phê chuẩn và có hiệu lực từ ngày 1-12-2009 là bước tiến quan trọng góp phần tạo ra mối liên kết chặt chẽ hơn giữa các thành viên với thế giới, giúp EU tiếp tục khẳng định vị thế mới trên trường quốc tế.

Tiền thân là bản dự thảo Hiến pháp chung EU, Hiệp ước Li-xbon từng "chết yểu" ngay sau khi ra đời năm 2005, do cử tri Pháp và Hà Lan nói "không" với văn bản pháp lý này trong các cuộc trưng cầu ý dân. Để "hồi sinh" văn kiện, nói đúng hơn là vực dậy tiến trình nhất thể hóa châu Âu, các điều khoản trong bản dự thảo Hiến pháp chung đã buộc phải thay đổi theo hướng đơn giản hóa tối đa, nhằm tìm được sự đồng thuận và tiếng nói chung. Sau hơn 2 năm bị "treo", bản dự thảo Hiến pháp được sửa đổi và sau đó được các nhà lãnh đạo EU ký thông qua tháng 12-2007 tại thủ đô Li-xbon của Bồ Đào Nha, với tên gọi mới "Hiệp ước Li-xbon".

Việc Séc - thành viên cuối cùng "gật đầu" với Hiệp ước Li-xbon chỉ 27 ngày trước khi Hiệp ước có hiệu lực đã phản ánh chặng đường đầy gian nan trong tiến trình phê chuẩn Hiệp ước này. Theo trình tự, sau khi ký kết tại Bồ Đào Nha, Hiệp ước Li-xbon sẽ được 27 nước thành viên phê chuẩn và có hiệu lực từ tháng 1-2009. Song, tiến trình này đã không diễn ra như mong đợi sau khi Ai-len phủ quyết, Đức và Ba Lan tạm gác lại, trong khi Séc "ngoảnh mặt" đi. Không bó tay trước mọi thách thức, các nhà lãnh đạo EU đã nỗ lực hết mình và cuối cùng giấc mơ cải cách "lục địa già" thông qua Hiệp ước Li-xbon đã trở thành hiện thực. Kết quả này cho thấy, Hiệp ước Li-xbon có ý nghĩa quan trọng như thế nào đối với EU hiện nay, đặc biệt trong bối cảnh các nền kinh tế thành viên đang trải qua thời kỳ khủng hoảng tài chính và kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử 50 năm tồn tại.

Hiệp ước Li-xbon có hiệu lực trong bối cảnh EU vừa chứng kiến một sự kiện trọng đại trong lịch sử châu lục này khi cựu Thủ tướng Bỉ Héc-man Van Rôm-puy được chọn làm Chủ tịch đầu tiên của EU. Chủ tịch mới với nhiệm kỳ hai năm rưỡi sẽ chủ trì các hội nghị thượng đỉnh và là đại diện thường trực cho EU trên các diễn đàn quốc tế. Lựa chọn mới này cùng với việc Hiệp ước Li-xbon có hiệu lực, EU muốn phát đi tín hiệu với thế giới về việc ứng xử ôn hòa giữa các quốc gia thành viên, ít nhất trong năm đầu tiên việc nhất thể hóa của EU trở thành hiện thực.

Hiệp ước Li-xbon có hiệu lực không chỉ thể hiện sự lớn mạnh trong dân chủ và hiệu quả của EU, mà còn tạo ra bước đột phá mạnh mẽ về quyền lực cho Nghị viện châu Âu. Không những thế, nó còn góp phần chấm dứt "cuộc khủng hoảng chính trị" kéo dài nhiều năm qua của "đại gia đình" ở tuổi trung niên này, đồng thời mở ra chương mới trong lịch sử EU. Đây cũng là điều mà Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ma-nu-en Ba-rô-xô từng nói "Trên lục địachâu Âu già cỗi, một châu Âu mới sẽ được sinh ra".

Điều quan trọng hơn, với Hiệp ước mới này, trong quá trình ra quyết sách, EU không còn bị rơi vào tình trạng một thành viên có thể bắt toàn bộ những nước còn lại làm "con tin" qua lá phiếu phủ quyết của mình. Theo văn bản mới này, đến năm 2014, những chính sách của EU trong nhiều lĩnh vực nhạy cảm như tư pháp, nội chính... sẽ chuyển từ "cơ chế biểu quyết đa số hữu hiệu" sang "cơ chế biểu quyết đa số song trùng", nghĩa là chỉ cần 55% số nước thành viên và 65% người dân EU ủng hộ sẽ được thông qua. Thêm vào đó, Hiệp ước Li-xbon cũng sẽ tăng quyền lực cho Nghị viện châu Âu và tạo điều kiện cho nghị viện các nước thành viên phát huy vai trò to lớn trong quá trình ra quyết sách của EU.

Hiệp ước Li-xbon đưa EU tiến thêm một bước lớn trên con đường nhất thể hóa. Đây là văn bản pháp lý quan trọng sẽ mang lại cho EU một diện mạo mới bằng sự thịnh vượng và đoàn kết. Việc Hiệp ước Li-xbon nhận được sự đồng thuận của tất cả 27 thành viên được xem là tiền đề để EU thực hiện những kế hoạch đầy tham vọng trong tương lai. Song, mọi sự tập trung của dư luận châu Âu đang hướng về Chủ tịch đầu tiên Héc-man Van Rôm-puy - người sẽ chèo lái con thuyền EU với hơn 500 triệu dân trên diện tích gần 4,4 triệu km2 này như thế nào để nâng cao vị thế của EU trên vũ đài quốc tế.

(Theo Đình Hiệp // Hanoimoi Online)