Những khó khăn của Tổng thống Mỹ B.Obama về vấn đề Afghanistan

Mới đây, Ủy ban đối ngoại Hạ viện Anh nhận định rằng, sứ mệnh quân sự của Lực lượng hỗ trợ an ninh quốc tế (ISAF) do NATO cầm đầu ở Afghanistan "không thu được những thành quả như đã cam kết" do thiếu chiến lược thực tế và sở dĩ phiến quân Ta-li-ban ngày càng mạnh lên là do có những "sai lầm kéo dài hàng năm trời" của ISAF. Theo báo cáo, những thiếu sót nặng nề mà liên quân vấp phải trong thời gian qua tại Afghanistan đã gây nhiều tổn thất mà ngày nay rất khó sửa chữa. Về mặt chiến lược chung, kể từ năm 2001, tức là từ khi Mỹ lật đổ chế độ Ta-li-ban ở Afghanistan đến nay, phương Tây thiếu hẳn một ''tầm nhìn và chiến lược rõ ràng" chú trọng đến đặc thù văn hóa, lịch sử hay chính trị để giúp ổn định đất nước này.

Ngay tại Afghanistan, nhiều nhà phân tích cũng nêu bật những sai lầm chiến lược của phương Tây, chỗ dựa chủ yếu của chính quyền Afghanistan hiện nay. Theo giáo sư luật học và chính trị học N.Xta-ních-dai ở Trường đại học Ca-bun, sai lầm lớn của phương Tây sau khi lật đổ chế độ Ta-li-ban là tưởng rằng đã tiêu diệt được hoàn toàn lực lượng này. Mặt khác, trong thời kỳ hậu Ta-li-ban, thay vì thực hiện cam kết tái thiết đất nước, liên quân đa quốc gia lại tập trung nhiều vào việc tung ra những chiến dịch càn quét trừng phạt, gây nhiều thương vong cho dân thường và làm gia tăng tình trạng bất mãn trong dân chúng, khiến họ quay sang ủng hộ hoặc đi theo Ta-li-ban.

Sau khi lên nắm quyền đầu năm nay, Tổng thống Mỹ B.Obama đã điều chỉnh chiến lược, quyết định thay tướng, tăng quân và bổ sung viện trợ cho Afghanistan. Theo đó, ông Obama đã ra lệnh triển khai thêm 21.000 binh sĩ tới Afghanistan, tăng quân số Mỹ ở đây lên 68.000 người. Tuy nhiên, theo nhiều nhà quan sát, phản ứng đó có thể là quá muộn, trong khi các đồng minh của Mỹ vẫn ngần ngại không muốn phái thêm quân đến chiến trường này. Những tháng qua đã trở thành những tháng đẫm máu nhất đối với lực lượng ISAF. Riêng trong tháng 8-2009, có tới 44 binh sĩ Mỹ chết ở chiến trường Afghanistan. Trước đó, trong tháng 7, có 74 binh sĩ nước ngoài thiệt mạng tại chiến trường này, trong đó có 43 binh sĩ Mỹ.

 

Trước tình hình các vụ bạo lực gia tăng ở Afghanistan, Hội đồng Bảo an LHQ đã phải thông qua nghị quyết gia hạn thêm một năm thời hạn mà lực lượng ISAF được lưu lại nước này, theo đó ISAF tiếp tục được triển khai tại đây đến tháng 10-2010. Trong khi đó, Tướng Xtan-li Mắc Crai-xtan, Tư lệnh lực lượng Mỹ và NATO tại Afghanistan, mới được bổ nhiệm tháng 6 vừa qua, cảnh báo nếu không được bổ sung thêm quân, Mỹ sẽ thất bại trước lực lượng Ta-li-ban đang hoạt động ngày càng mạnh ở chiến trường này. Tướng Mắc Crai-xtan đã đề nghị tăng thêm khoảng 40 nghìn quân cho chiến trường Afghanistan. Tuy nhiên, đây không phải là điều dễ dàng vì ngay trong nội bộ chính quyền Mỹ đã có những tranh cãi căng thẳng về vấn đề này. Một nhà lập pháp thuộc đảng Dân chủ, Thượng nghị sĩ Các Le-vin, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện đã tuyên bố không ủng hộ việc tăng quân và nêu rõ, hiện nay việc quan trọng hơn cả là cần đề ra một chiến lược mới ở Afghanistan. Trong khi đó, ngày càng nhiều người Mỹ muốn quay lưng lại với cuộc chiến này và đòi rút quân Mỹ khỏi chiến trường Afghanistan. Nhiều nghị sĩ của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa yêu cầu Nhà trắng cần có đánh giá rõ ràng về hiệu quả chiến lược được thực hiện trong nửa năm qua tại Afghanistan.

Trong bối cảnh trên, Tổng thống Obama thừa nhận cuộc chiến này không đơn giản và cho biết, ông hiểu rõ sự chán ngán của người dân Mỹ đối với cuộc chiến tại Afghanistan. Ông khẳng định, sẽ không đặt thời hạn chót cho việc rút các lực lượng Mỹ khỏi Afghanistan, song sẽ không triển khai quân Mỹ vô thời hạn ở chiến trường này. Và mặc dù trong cảnh "nước sôi, lửa bỏng", cần phải định hình sớm một chiến lược mới ở Afghanistan, trong đó có việc tăng quân theo yêu cầu của Tướng Mắc Crai-xtan, nhưng những khó khăn rắc rối như "mớ bòng bong" khiến Tổng thống Mỹ B.Obama lúng túng trong việc ra quyết định cuối cùng. Ông Obama đã phải mở hàng loạt cuộc họp với các cố vấn chính trị và quân sự cũng như với các nhà lập pháp của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Nhà trắng để thảo luận về việc đề ra đường lối cho cuộc chiến đã kéo dài tám năm qua này. Sau các cuộc thảo luận, Tổng thống Obama cho biết, ông sẽ xem xét việc điều chỉnh chiến lược ở Áp-ga-

ni-xtan một cách cẩn trọng và coi đây là vấn đề khẩn cấp. Tuy nhiên, ông cảnh báo chiến lược chiến tranh mới của mình sẽ không làm hài lòng tất cả mọi người. Và trong khi chờ đợi chiến lược mới được công bố, ông Obama đã ra quyết định bổ sung thêm 13.000 binh sĩ Mỹ tới Afghanistan, ngoài con số 21.000 binh sĩ mà ông tuyên bố hồi tháng 3 vừa qua. Số binh sĩ được bổ sung chủ yếu thuộc các lực lượng hậu cần như kỹ sư, nhân viên y tế, chuyên gia tình báo và quân cảnh.

Thêm một khó khăn nữa cho ông Obama trong việc đề ra chiến lược mới của Mỹ ở Afghanistan là cuộc bầu cử Tổng thống ở Afghanistan hồi tháng 8 vừa qua rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. Sau hai tháng kể từ ngày diễn ra cuộc bầu cử, ngày 20-10, Ủy ban bầu cử độc lập Afghanistan đã khẳng định có gian lận lớn trong cuộc bầu cử này và quyết định tiến hành bầu cử vòng hai vào ngày 7-11 với sự tham gia của hai ứng cử viên là đương kim Tổng thống Afghanistan H.Ca-dai và cựu Bộ trưởng Ngoại giao A.áp-đu-la. Dư luận Mỹ cho rằng, hiện không nên tăng quân tới Afghanistan bởi "sẽ là vô trách nhiệm" nếu quyết định gửi thêm quân đến một đất nước mà "ở đó người ta không biết ai sẽ là tổng thống và chính phủ nước đó như thế nào". Trong khi đó, Chánh văn phòng Nhà trắng R.E-ma-nu-en tuyên bố, chiến lược mới đối với Afghanistan và quyết định tăng thêm quân tới chiến trường này phụ thuộc vào việc liệu Ca-bun hoạt động có hiệu quả hay không. Ông R.E-ma-nu-en nêu rõ, vấn đề quan trọng là "cần có Chính phủ Afghanistan đáng tin cậy".

Các nhà quan sát nhận định, Tổng thống Mỹ B.Obama đang lâm vào thế "tiến thoái lưỡng nan" và cuộc chiến Afghanistan thật sự là "canh bạc" khó đối với ông.