Phát triển kinh tế năm 2009: Chín thách thức và hai đột phá phải có

 

Thứ nhất, nguy cơ giảm phát tồn tại song hành cùng nguy cơ tái lạm phát... Xu hướng giảm phát (chưa thật chắc chắn trong tất cả các tháng) của năm 2009 ở nước ta gắn với một số tác nhân đáng chú ý lớn như xu hướng giảm giá chung hàng hóa trên thế giới; tốc độ tăng trưởng GDP trong nước sẽ chậm lại, một số nước phát triển hàng đầu thế giới có mức tăng trưởng âm như Mỹ -0,7%, khu vực EU -0,15%, Ðức -0,18%... Nguy cơ tái lạm phát cao không bị loại trừ hoàn toàn do tốc độ tăng lạm phát trong nước vẫn giữ ở mức 8-13%; xu thế nới lỏng chính sách tài chính - tín dụng, đẩy mạnh kích cầu đầu tư và tiêu dùng trên toàn cầu cũng như trong nước; nguy cơ tăng trở lại giá xăng dầu do cắt giảm sản lượng khai thác của các nước cung cấp trong OPEC và mức giá hiện tại đã tiệm cận với chi phí thực của công nghiệp khai thác và chế biến dầu thô quốc tế...

 

Thứ hai, áp lực tổng cầu giảm và bảo hộ quốc tế tăng, trong khi áp lực mở cửa thị trường trong nước ngày càng đậm nét. Do khủng hoảng tài chính lan rộng, trước nguy cơ giảm thu nhập và gia tăng nạn thất nghiệp trên toàn cầu, người dân các nước đều xiết chặt hầu bao, giảm chi tiêu, dẫn đến xu hướng thu hẹp tổng cầu và khả năng nhiều nước sẽ gia tăng các biện pháp bảo hộ phi thuế quan để bảo vệ các nhà sản xuất nội địa.

 

Mặt khác, áp lực mở cửa thị trường của Việt Nam trong khuôn khổ các cam kết WTO lại gia tăng, nhất là mở cửa hệ thống phân phối bán lẻ cho nước ngoài... Ðiều này, một mặt, gây khó khăn hơn cho các nhà kinh doanh trong nước trước sự gia tăng sức ép cạnh tranh từ nước ngoài; mặt khác, lại góp phần  đem lại nhiều lợi ích và tiện ích hơn cho người tiêu dùng, cũng như khả năng cân đối cung-cầu và giảm giá cho hàng bán lẻ trên thị trường trong nước.

 

Thứ ba, tăng yêu cầu tự do hóa thị trường, trong khi tăng yêu cầu giám sát và hỗ trợ từ phía Nhà nước. Yêu cầu mở cửa thị trường, tăng cạnh tranh, tự do hóa lành mạnh là không thể trì hoãn, đồng thời, bài học và bối cảnh nhạy cảm của khủng hoảng tài chính toàn cầu hiện nay cũng làm tăng yêu cầu xiết chặt giám sát và tăng cường năng lực hỗ trợ toàn diện từ phía quản lý Nhà nước với mục tiêu tạo thuận lợi và an toàn cao nhất cho hoạt động đầu tư, cũng như ngăn ngừa và giảm tác hại của những chấn động kinh tế xuất phát cả từ trong nước lẫn ngoài nước...

 

Thứ tư, yêu cầu phải ổn định hóa môi trường luật pháp, trong khi phải bảo đảm tính kịp thời và linh hoạt trong phản ứng chính sách trước các biến động thị trường. Kinh doanh luôn đòi hỏi môi trường luật pháp ổn định để giảm rủi ro chính sách và tạo tâm lý an tâm đầu tư lâu dài... Tuy nhiên, trước các động thái ngày càng bất thường của thị trường trong nước và quốc tế, đòi hỏi phản ứng chính sách cũng phải tăng tốc, mềm dẻo, linh hoạt và kịp thời hơn để giữ vững sự ổn định chung cũng như giảm bớt tác động mặt trái của các chính sách đã sớm trở nên bất cập trước tình hình mới.

 

Thứ năm, nhiều áp lực tăng chi ngân sách Nhà nước (NSNN), trong khi sẽ giảm nguồn thu cả từ trong và ngoài nước. Áp lực tăng chi NSNN là khá thường xuyên ở nước ta do gắn với sự gia tăng nhu cầu chi an sinh xã hội và kích cầu đầu tư, giữ ổn định kinh tế - xã hội trước áp lực suy giảm thị trường gắn với khủng hoảng kinh tế-tài chính hiện nay, cũng như với khó khăn do thiên tai, dịch bệnh. Trong khi đó, nguồn thu NSNN năm 2009 có nhiều khả năng bị giảm do nguy cơ thu hẹp nguồn thu thuế xuất nhập khẩu và giảm sút nguồn thu ngoại tệ vì khả năng suy giảm xuất khẩu hàng Việt Nam vào các nước, giảm nguồn thu NSNN từ giảm giá xuất khẩu dầu thô chung trên thế giới... Giảm thu nội địa do khả năng co hẹp quy mô kinh doanh và do giảm thuế thu nhập DN gắn với gói giải pháp kích cầu đầu tư và tiêu dùng của Chính phủ.

 

Thứ sáu, yêu cầu tăng điều chỉnh linh hoạt tỷ giá, trong khi phải bảo đảm ổn định tiền tệ. Khi đồng USD mất giá do khủng hoảng thì sự tác động tiêu cực đến đồng tiền Việt Nam có thể sẽ đến cả từ hai phía gắn với một trong hai khả năng sau: một mặt, VND sẽ bị lên giá so với USD, nếu Việt Nam chủ trương giữ vững sự ổn định tỷ giá chính thức của đồng tiền Việt Nam trong tương quan với USD. Ngược lại, VND sẽ tăng nguy cơ mất giá theo đồng USD, nếu Việt Nam chủ trương điều chỉnh tỷ giá danh nghĩa của VND một cách mềm dẻo theo yêu cầu và tín hiệu thị trường cùng với tốc độ mất giá của USD.

 

Thứ bảy, các DN và toàn bộ nền kinh tế đứng trước áp lực phải tăng tiết kiệm chi phí sản xuất và cấu trúc lại DN và hoạt động kinh doanh, kể cả phải giảm bớt công nhân, nhân viên, gia tăng các hoạt động mua bán, sáp nhập DN và tăng đầu tư, đổi mới hướng kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm và doanh nghiệp... Ðiều này sẽ làm căng thẳng hơn các vấn đề việc làm, an sinh xã hội và nhu cầu đầu tư và chi tiêu công.

 

Thứ tám, vốn tồn đọng nhiều, trong khi cơ hội đầu tư giảm. Trước mắt, hầu hết các thị trường đầu tư truyền thống trên thế giới đều gặp khó khăn nên cơ hội đầu tư của các nhà đầu tư thế giới vốn giàu tiềm năng và kinh nghiệm bị thu hẹp nghiêm trọng, vốn đầu tư quốc tế đang bị ứ thừa, cần tìm nơi đầu tư mới thích hợp. Ðồng thời, do khủng hoảng, thị trường chứng khoán (TTCK) khu vực và thế giới cũng suy giảm, khiến TTCK Việt Nam kém thu hút hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài...

 

Thứ chín, vay vốn dễ, trong khi trả nợ khó. Khả năng vay vốn dễ có liên quan đến tình trang ứ đọng vốn đầu tư ở các doanh nghiệp, trong dân và ngân hàng, cũng như được "bật đèn xanh" và hỗ trợ từ phía Chính phủ trong khi triển khai các gói giải pháp kích cầu đầu tư và tiêu dùng; tuy nhiên, tình trạng thanh toán chậm, thậm chí mất khả năng thanh toán có thể gia tăng. Ðiểm cần nhấn mạnh là khó khăn tới đây sẽ nặng nề hơn đối với khu vực DN và các ngân hàng, có liên quan trước hết đến các quá trình huy động vốn, vay và trả nợ vốn vay.
 

 

 

Ðể hóa giải chín thách thức nêu trên, bảo đảm hoàn thành mục tiêu và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2009 cần thực hiện đồng bộ các giải pháp từ các phía và các cấp, ngành trực tiếp và gián tiếp có liên quan, trong đó có hai đột phá quan trọng sau đây:

 

Một là, đột phá về nhận thức, không có ngoại lệ và miễn dịch phá sản cho bất kỳ DN nào trong cuộc chơi trên sân kinh tế thị trường. Vai trò của công tác thông tin, dự báo và giám sát, cảnh báo an toàn, nhất là an toàn hệ thống tài chính - ngân hàng là hết sức quan trọng và không thể coi nhẹ trong bất luận trường hợp nào và vào thời điểm nào... Ngoài ra, cần luôn tỉnh táo với các tác động lan tỏa, dây chuyền của các sự biến kinh tế trên thị trường trong nước và quốc tế. Cần dập ngòi khủng hoảng từ khi nó còn nhen nhúm.

 

Hai là, đột phá về đầu tư. Cần rà roát lại các dự án và hoạt động đầu tư - kinh doanh của đơn vị, phân loại tính chất, cách thức và mức độ ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng này, từ đó chủ động có phương án xử lý cụ thể hiệu quả cho đơn vị và đối tác cụ thể trong giả định tình huống xấu nhất có thể xảy ra.

 

Thực hiện đa dạng hóa các hoạt động kinh doanh và thị trường, cũng như các đối tác có liên quan; cải thiện năng lực và sự lành mạnh tài chính, chất lượng bộ máy và quản trị kinh doanh, sức cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa và dịch vụ, có tầm nhìn dài hạn trong liên doanh, liên kết, hợp tác và cạnh tranh kinh tế cả trong quá trình phát triển bên trong, cũng như với các động thái thị trường và chấn động kinh tế bên ngoài...

[ Trở về]