Làng gốm bên dòng Cổ Chiên

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Làng gốm bên bờ sông Cổ Chiên, Vĩnh Long. Ảnh: Đặng Hoàng Thám

Về Vĩnh Long - thành phố bên bờ sông Cổ Chiên, một nhánh lớn của sông Tiền - du khách sẽ có dịp thăm thú nhiều di tích lịch sử, văn hóa nổi tiếng, tham quan làng gốm độc đáo ở vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và vui chơi giải trí ở khu du lịch Trường An, Vinh Sơn…

Thành phố Vĩnh Long nằm cạnh quốc lộ 1A, cách TPHCM 130km, nếu đi tiếp về phía nam 40km nữa sẽ đến thành phố Cần Thơ.

Qua cầu Mỹ Thuận rẽ trái chừng 1km, du khách sẽ gặp khu du lịch Trường An. Khu du lịch này có diện tích 12 héc ta với nhiều công trình phục vụ vui chơi giải trí. Ngay cổng vào là cặp rồng vàng trông khá ấn tượng được các nghệ nhân kết nối khéo léo bằng hàng vạn lọ thủy tinh nhỏ được nhuộm màu vàng rơm.

Đi sâu vào bên trái là những biệt thự xinh xắn dành cho du khách lưu trú, nghĩ dưỡng. Bên phải là hồ, du khách có thể thuê thuyền thiên nga đạp nước dạo chơi trên làn nước xanh biếc. Có khá nhiều cây si, gừa, sộp cổ thụ bên hồ buông rễ phụ đung đưa như những tấm mành rũ thướt tha.

Đi dọc theo bờ sông dưới bóng những hàng dương xanh ngát, tận hưởng cảm giác khoan khoái từ những ngọn gió mát lành của dòng Cổ Chiên mênh mông phóng khoáng sẽ làm cho du khách tan biến đi những mệt mỏi, căng thẳng. Ở đây, du khách có thể cưỡi đà điểu chạy mấy vòng trên sân cát rất thú vị. Du khách thuê tàu, ca nô của khu du lịch để khám phá sông nước và những cù lao trên sông. Từ công viên bờ sông Cổ Chiên, có thể ngắm nhìn cầu Mỹ Thuận in bóng sừng sững trên nền trời xanh thẳm.

Di tích cửa hữu thành Long Hồ. Ảnh: Đặng Hoàng Thám

Vào nội ô thành phố Vĩnh Long, du khách đến với di tích “cửa hữu thành Long Hồ” thuộc phường 1, nơi đây xưa kia là đại bản doanh của quân binh nhà Nguyễn ở phương Nam, quy mô chỉ đứng sau thành Gia Định. Dấu vết còn lại là những mầm, tược phụ của “cây đa” đâm chồi mọc lên cao vút, sum sê bóng mát.

Tại đây hiện nay có một cổng thành với nhà bia được phục dựng. Trong nhà bia có bia ký ghi sơ lược lịch sử hình thành dinh Long Hồ (phần lớn tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, Bến Tre và một phần thành phố Cần Thơ ngày nay).

Đến với Văn Thánh miếu ở phường 4, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những kiến trúc còn khá nguyên vẹn cách đây gần 150 năm. Đền thờ Đức Khổng Tử cuối đường hoàng đạo thâm nghiêm, yên tĩnh giữa hai hàng sao thẳng tắp. Bên phải gần cổng là Văn Xương các, xưa kia là nơi họp mặt, xướng họa của các văn nhân, thi sĩ…

Làng gốm bên dòng Cổ Chiên

Qua cầu Thiềng Đức một đoạn theo tỉnh lộ 31 bên dòng Cổ Chiên, du khách đã thấy lô nhô từ xa những lò nung với những làn khói trắng bốc lên lãng đãng trên nền trời. Nơi đây là “vương quốc gốm đỏ” trải dài từ thành phố Vĩnh Long, huyện Long Hồ đến huyện Mang Thít. Làng nghề gốm chỉ mới ngoài 20 tuổi so với các làng nghề gạch đã có từ lâu. Từ những mỏ đất sét đỏ đặc trưng nơi đây, các làng nghề mỗi tháng đã làm nên hàng vạn sản phẩm gốm gia dụng và gốm nghệ thuật xuất đi nhiều nơi.

Vào thăm làng gốm, du khách sẽ có dịp nhìn thấy tận mắt những công đoạn làm nên sản phẩm gốm đỏ. Đất sét nguyên liệu chuyển từ ghe lên xưởng bằng băng chuyền và được phân loại. Tùy theo mặt hàng mà người ta pha đất theo kỹ thuật riêng. Công đoạn này rất quan trọng, quyết định sự thành công của mẻ gốm. Pha đất xong phải nhào nặn nhiều lần cho đất thật mịn, chạm tay vào đất pha không dính thì mới đạt. Sau đó tới công đoạn in, “xu”, cuối cùng là nung.

Sản phẩm gốm đỏ nổi tiếng của nghề gốm ở Vĩnh Long. Ảnh TL.

Riêng việc tạo mẫu phải có bàn tay của những họa sĩ, nhà điêu khắc. Các mẫu gốm được họ tạo bằng thạch cao sao y, dựa theo nguyên mẫu. Có mẫu rồi thì đổ khuôn thạch cao, tiếp đến là in. Ở công đoạn in, thợ dùng đất ép vào khuôn. Khuôn có thể có nhiều mảnh ghép lại. Người thợ phải ép đất vào từng mảnh, cuối cùng ráp nối dính lại thành một sản phẩm thô (mộc). Sản phẩm thô sau khi in, ép để cho ráo mới dỡ khuôn ra và cho thợ “xu”. Xu là làm “bóng” sản phẩm bằng cách nhúng nước mướp lau bảng chà, vuốt lên sản phẩm. Khâu này làm cho các hoa văn, họa tiết của vật nung được tỉ mỉ, tinh xảo hơn và làm tăng thêm giá trị của sản phẩm.

Cuối cùng quyết định sự thành bại của mẻ gốm là ‘lửa” cùng với kỹ thuật nung. Người thợ lửa thường có rất nhiều năm kinh nghiệm. Sắp lò cũng là kỹ thuật, người thợ sắp lò biết chỗ nào “lửa áp”, chỗ nào lửa yếu, chỗ nào lửa ổn định mà sắp xếp từng loại sản phẩm có kích cỡ khác nhau.

Gốm được nung đốt trong lò 7 ngày. Bốn ngày đầu đốt lò từ từ, hun hơi nóng làm khô sản phẩm mộc, với nhiệt độ từ 100 - 200 độ C. Ngày thứ năm tăng lửa, ngày thứ sáu “siết lửa” để đến ngày cuối cùng đạt được nhiệt độ 900 độ C. Sản phẩm mộc sẽ kết khối khi đã được nung đến độ chín cần thiết, người thợ lửa sẽ ngưng đốt, trám kín lò bằng đất sét và để cho lò nguội dần, rồi ra lò, tuyển chọn sản phẩm.