Nhật Bản: sẵn sàng thay đổi

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Ông Yukio Hatoyama - người sẽ làm thủ tướng Nhật (bên phải)  - dự hội nghị của Liên đoàn Lao động Nhật bản Nhật Bản ngay sau khi thắng cử. Ảnh: Reuters.

Nếu không có thay đổi vào phút cuối, ngày 16-9 sắp tới Quốc hội Nhật sẽ chính thức phê chuẩn ông Yukio Hatoyama, lãnh tụ đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) mới thắng cử, làm thủ tướng Nhật.

Ông Hatoyama và chính phủ do đảng DPJ thành lập sẽ đảm trách nhiệm vụ nặng nề là đưa nước Nhật ra khỏi cuộc suy thoái kinh tế kéo dài và đối phó với những thách thức của một môi trường quốc tế đã và đang thay đổi nhanh chóng.

Dù giành được thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử ngày 30-8, đảng DPJ vẫn bị coi là thiếu kinh nghiệm, thiếu đoàn kết và theo đuổi những chủ trương có thể gây hại cho sự phục hồi của Nhật Bản. Tuy nhiên, thực tế không hẳn như vậy.

Quan điểm cho rằng các lãnh tụ của đảng DPJ thiếu kinh nghiệm trong việc hoạch định chính sách được phóng đại trong chiến dịch tranh cử của đảng Dân chủ Tự do (LDP) - đảng đương quyền nhưng đã thất bại trong cuộc bầu cử vừa qua.

Quan điểm này bỏ qua một thực tế rằng, những người lãnh đạo đảng DPJ, kể cả ông Hatoyama và những lãnh đạo trước ông là Ichiro Ozawa, Naoto Kan, đều bắt đầu sự nghiệp chính trị ở ngay trong đảng LDP; sau đó tách ra thành lập đảng DPJ.

Khả năng lãnh đạo nằm ngay trong máu của họ: ông Hatoyama là cháu nội của một thủ tướng Nhật, người khởi xướng chế độ dân chủ tự do ở nước này trong những năm đầu sau Thế chiến thứ 2; ông Naoto Kan từng là bộ trưởng y tế trong chính phủ của đảng LDP, còn ông Ozawa là một chính trị gia lão thành được nhiều người công nhận.

Vấn đề là đảng DPJ sẽ sử dụng kinh nghiệm lãnh đạo của mình như thế nào. Chủ trương của đảng DPJ cho thấy bước đầu họ có nhiều triển vọng. Với một phần ba dân số sẽ về hưu trong thập niên tới, Nhật Bản cần gấp một hệ thống an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe vững mạnh, cùng với một nền kinh tế tăng trưởng ổn định. Kế hoạch trước mắt của đảng DPJ là bỏ thêm nhiều tiền vào túi người tiêu dùng, thông qua biện pháp cắt giảm thuế, giảm chi tiêu của chính phủ và hỗ trợ tốt hơn cho y tế và giáo dục.

Về lâu dài, đảng DPJ cam kết điều chỉnh một phần chương trình cải tổ kinh tế của cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi thuộc đảng LDP. Họ sẽ tiếp tục chương trình cắt giảm nợ xấu và khôi phục niềm tin vào hệ thống ngân hàng Nhật Bản, nhưng sẽ cố gắng thu hẹp khoảng cách giữa người giàu và người nghèo, giữa nông thôn và đô thị sinh ra từ quá trình cải tổ kinh tế thiên về các doanh nghiệp lớn, thiên về đầu tư và xuất khẩu của các chính phủ do đảng LDP thực hiện.

Nói bóng gió, đảng DPJ thuyết phục người Nhật rằng, đất nước cần một phiên bản của chủ nghĩa tư bản có tính nhân văn hơn. Chính phủ mới của đảng DPJ sẽ làm điều này bằng cách chuyển trọng tâm của nền kinh tế sang người tiêu dùng thay cho người sản xuất, sử dụng sức tiêu thụ làm đòn bẩy tăng trưởng thay cho chiến lược dựa vào xuất khẩu từng làm cho phần lớn lợi nhuận rơi vào túi của các tập đoàn lớn.

Về đối ngoại, khác với sự lo ngại của phương Tây, đảng DPJ sẽ không thực hiện bước thay đổi đột phá nào. Trong thời gian tranh cử, họ thường nói về sự tái cân bằng quan hệ Nhật-Mỹ và về sự đầu tư nhiều hơn vào châu Á. Đây không phải là ý tưởng mới. Lập trường có phần biệt lập của Tokyo ở châu Á, những cuộc đối đầu thỉnh thoảng lại xảy ra giữa Nhật với Trung Quốc và Hàn Quốc trong thời gian qua là điều không tốt. Khu vực này cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa ba nước Nhật-Trung-Hàn để giải quyết nhiều vấn đề lớn và tiến tới một sự hội nhập kinh tế sâu rộng hơn. Một nước Nhật có thiện chí hợp tác với các lân bang là điều có lợi cho mọi người mà không nhất thiết phương hại tới quan hệ Nhật-Mỹ như lo lắng của một số nhà quan sát ở Mỹ.

Có lẽ lý do quan trọng nhất để lạc quan về sự lãnh đạo của đảng DPJ tại Nhật không nằm trong bản thân đảng này mà ở những cử tri đã bỏ phiếu cho họ. Thắng lợi áp đảo của đảng DPJ có nghĩa là chính phủ mới sẽ có thể cầm quyền đủ nhiệm kỳ chứ không “chết yểu” như vài chính phủ tiền nhiệm. Điều đó cũng có nghĩa là đảng DPJ có đủ thời gian để thực thi những chương trình cải tổ mạnh mẽ. Hơn thế nữa, cuộc bầu cử vừa qua cho thấy rằng, dân chúng Nhật Bản - từ lâu đã bất bình và hờ hững với chính trị - cuối cùng đã sẵn sàng chấp nhận thay đổi.

Bầu lên một chính đảng chưa từng cầm quyền, người Nhật biết rằng đất nước sẽ đi vào một con đường gập ghềnh. Giờ đây đảng DPJ phải sử dụng những kỹ năng và năng lực đã đưa họ tới thắng lợi trong bầu cử để cai trị tốt. Nhưng công chúng Nhật cũng phải nỗ lực để giúp cho chính phủ mới đạt được các mục tiêu đề ra.

(Theo Thái Bình // Thời báo kinh tế Sài Gòn // Newsweek)