Mỹ, Đức tranh cãi

Vụ không kích làm thiệt mạng thường dân Afghanistan vào tuần rồi có thể chuyển thành một cuộc tranh cãi lớn giữa Đức và Mỹ xung quanh vai trò của Đức trong vụ tấn công này.

Né tránh trách nhiệm

Các quan chức Afghanistan cho biết có đến 70 người thiệt mạng trong vụ không kích 2 xe nhiên liệu bị Taliban đánh cắp ở quận Char Dara thuộc tỉnh Kunduz vào sáng ngày 4-9. Theo hãng tin AP, dù các cuộc điều tra của chính phủ Afghanistan và NATO chỉ mới bắt đầu nhưng cả Đức lẫn Mỹ đang tìm cách né tránh trách nhiệm.

Bộ trưởng Quốc phòng Đức Franz Josef Jung cho rằng việc Taliban chiếm 2 xe nhiên liệu “gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với binh sĩ chúng tôi” vì chúng có thể được dùng như là những quả bom tự sát. Do đó, ông Jung tuyên bố ủng hộ quyết định thực hiện cuộc không kích của các chỉ huy Đức, vốn có căn cứ quân sự ở Kunduz, dù “lấy làm tiếc vì thương vong của dân thường”.

Trong khi đó, chuẩn đô đốc Gregory J.Smith, người phát ngôn của lực lượng Mỹ và NATO ở Afghanistan, phàn nàn rằng quân đội Đức để nhiều giờ trôi qua mới tới địa điểm bị không kích hôm 4-9. Ông Smith lý giải rằng điều quan trọng là phải bảo vệ hiện trường ngay sau vụ đánh bom và xác định xem chuyện gì đã xảy ra trước khi kẻ thù đưa ra phiên bản của riêng họ về vụ việc.

Tướng Mỹ Stanley McCrystal, tư lệnh lực lượng Mỹ và NATO ở Afghanistan, hôm 5-9 cho biết hai xe chở nhiên liệu bị Taliban đánh cắp nói trên đã mắc kẹt tại một con sông bên ngoài Kunduz. Dân làng, có thể do bị ép hoặc bị mời mọc, đi lấy xăng miễn phí, đã tập trung gần 2 chiếc xe bất chấp máy bay Mỹ tuần tra ở phía trên. Các chỉ huy Đức xem hình ảnh được truyền trực tiếp từ máy bay Mỹ và có thể thấy khoảng 120 người bên dưới. Họ cho rằng những người tập trung xung quanh 2 chiếc xe là các tay súng và đã ra lệnh không kích.

Thủ tướng Đức kêu gọi điều tra

Ông Smith cho rằng các chỉ huy trên mặt đất là người quyết định có cần sự hỗ trợ của không quân hay không. Dù vậy, ông cũng thừa nhận rằng phi công có thể không tuân theo một lệnh thả bom. AP nhận định rằng câu hỏi về việc liệu các chỉ huy người Đức hoặc phi công Mỹ có lỗi trong cuộc không kích nói trên có thể sẽ trở thành một cuộc tranh cãi không nhỏ trong nội bộ NATO. Thủ tướng Đức Angela Merkel hôm 6-9 đã kêu gọi điều tra vụ việc.

Hiện trường vụ không kích ở tỉnh Kunduz, Afghanistan vào tuần rồi. Ảnh: AP

Tranh cãi có thể còn gia tăng trong những ngày tới sau khi nhóm giám sát nhân quyền Afghanistan (ARM) hôm 7-9 công bố báo cáo cho biết khoảng từ 60 đến 70 thường dân thiệt mạng trong vụ không kích nói trên. Hãng tin Reuters dẫn lời ARM cho biết báo cáo này dựa trên những cuộc phỏng vấn với người dân địa phương. ARM cho rằng ngay cả khi tất cả nạn nhân là người ủng hộ Taliban thì việc sát hại những người không mang vũ khí và không tham gia vào bất kỳ hoạt động giao chiến này là không thể biện minh được.

Trong một diễn biến khác, một tổ chức từ thiện Thụy Điển hôm 7-9 cáo buộc binh sĩ Mỹ đã tràn vào một bệnh viện ở miền Trung Afghanistan, đập phá cửa và trói nhân viên trong lúc truy tìm các tay súng vào tuần rồi. Theo Ủy ban Thụy Điển vì Afghanistan, binh sĩ Mỹ đã tiến vào bệnh viện của tổ chức này mà không xin phép để tìm kiếm các phần tử nổi dậy ở tỉnh Wardak vào đêm 2-9. Quân đội Mỹ nói đang điều tra vụ việc này.