Bình luận: Bước đột phá vì lợi ích chung

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Cuối tuần qua, các ngoại trưởng Nga và 28 thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã có cuộc gặp đầu tiên trong khuôn khổ Hội nghị Hội đồng Nga - NATO (NRC) kể từ sau cuộc chiến tranh 5 ngày ở Grudia hồi tháng 8 năm ngoái tại Brúcxen (Bỉ) với nỗ lực chấm dứt "chương đen tối" trong lịch sử quan hệ giữa hai bên; đồng thời mở ra một giai đoạn hợp tác sâu rộng, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh.

Việc đạt được đồng thuận chưa từng có thể hiện qua ba văn kiện quan trọng gồm: cải cách NRC, kế hoạch hành động cho năm 2010 và đánh giá những đe dọa và thách thức trong thế kỉ XXI cho thấy mong muốn xích lại gần nhau của cả Nga và NATO sau một thời "băng giá". Đây được xem là bước đột phá cho lộ trình cải thiện mối quan hệ giữa hai đối tác từng một thời là đối thủ trực tiếp.

Các cuộc hội đàm chính thức trong khuôn khổ NRC đã bị "đóng băng" khi quan hệ giữa Mátxcơva và NATO rơi xuống mức thấp gần như thời Chiến tranh lạnh sau cuộc chiến chớp nhoáng ở Grudia vào tháng 8 năm ngoái. NATO và phương Tây cho rằng, Nga đã sử dụng vũ lực không cân xứng trong cuộc chiến tranh với Tbilixi cũng như "thách thức" dư luận khi công nhận sự độc lập của hai khu vực ly khai khỏi Grudia là Ápkhadia và Nam Ôxêtia. Trong khi đó, Nga cáo buộc liên minh quân sự này hậu thuẫn thái độ gây hấn của Grudia. Dù gần đây mối quan hệ "sớm nắng chiều mưa" này đã có những dấu hiệu ấm lên, song Nga và NATO chưa hoàn toàn vượt qua những trở ngại liên quan tới lợi ích sát sườn của mỗi bên, như kế hoạch "Đông tiến" của NATO, lá chắn tên lửa của Mỹ, một loạt các hiệp ước về cắt giảm vũ khí hay các vấn đề nhạy cảm như công nhận độc lập cho Côxôvô thuộc Xécbia... Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là cả Mátxcơva và NATO đều nhận thấy một "cái bắt tay" là cần thiết vì cả hai cùng chia sẻ những lợi ích và thách thức chung về vấn đề an ninh như chủ nghĩa khủng bố, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, cuộc chiến ở Ápganixtan và nạn cướp biển... Do vậy các lĩnh vực hợp tác mới vừa đạt được sau cuộc gặp Nga-NATO vừa khép lại sẽ tạo ra một NRC với những cơ chế thích hợp hơn, cho dù chưa thể giải quyết triệt để những khác biệt còn tồn tại giữa hai bên. Rõ ràng bước đi này tiếp thêm nguồn sinh lực mới cho cả Nga và NATO; đồng thời thúc đẩy NRC trở thành một công cụ hiệu quả trong hợp tác thực tiễn cũng như đối thoại chính trị. Trên tinh thần đó, Nga và NATO cũng đã vừa đạt được đồng thuận thành lập một nhóm làm việc chung về phòng thủ tên lửa và cuộc họp đầu tiên của nhóm sẽ được tổ chức vào tháng 1-2010.

Không chỉ là một quốc gia rộng lớn với vị trí địa chính trị đặc biệt của cả hai lục địa Âu, Á, trong thời gian gần đây, Nga ngày càng thể hiện rõ vai trò và vị thế của một "nước lớn" như từng có trên vũ đài quốc tế với sự can dự ngày càng mạnh mẽ vào các vấn đề châu lục và toàn cầu, từ an ninh năng lượng tới việc giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân Iran, CHDCND Triều Tiên. Do đó, việc cải thiện quan hệ với Nga đã được Tổng thư ký NATO Anđơ Phốc Rátmútxen xác định là một ưu tiên hàng đầu của ông ngay sau khi nhậm chức ngày 1-8-2009. Theo đó, NATO muốn xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược thực sự với Nga trên nhiều lĩnh vực. Trong đó tập trung vào mở rộng hợp tác, giải quyết các bất đồng, khôi phục lòng tin giữa hai bên và NRC phải trở thành một diễn đàn hợp tác về những vấn đề chiến lược. Về phần mình, Nga cũng nhận thức được tầm quan trọng của NATO - một liên minh chính trị - quân sự hàng đầu thế giới, có ảnh hưởng nhiều mặt đối với an ninh của nước Nga. Chính vì vậy, Mátxcơva luôn đặt đối tác "rất phức tạp" này vào chiến lược hợp tác của Nga.

Nếu nhìn nhận một cách thực tế, căng thẳng giữa Nga và NATO chưa bao giờ có lợi cho cả hai phía, nhất là trong thời điểm hiện tại. Với Nga, sự căng thẳng với NATO, sẽ ảnh hưởng tới quan hệ thương mại với Liên minh châu Âu (EU) cũng như nỗ lực gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và vị thế tại G8. Ngược lại, nếu NATO duy trì đối đầu với Nga, nội bộ khối sẽ tiếp tục lâm vào chia rẽ, dẫn đến nguy cơ đe dọa nền hòa bình trong khu vực và thế giới. Do đó, mặc dù còn không ít trở ngại, nhưng nỗ lực đưa mối quan hệ song phương Nga - NATO hướng về phía trước là điều cả Nga và NATO đều mong muốn. Và thành quả đầu tiên sau Hội nghị NRC đã ló dạng khi cả hai đều thể hiện rõ thiện chí hòa giải vì những lợi ích chung.

(Theo Vân Khanh // Hanoimoi Online)