Rác thải nông thôn : Bài toán chờ... lời giải ?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Thu gom, tập kết rác thải nông thôn... khó trăm bề !

Lượng rác thải tăng từ 76 tấn/ngày năm 2009, đến 115 tấn/ ngày năm 2015 và đạt ngưỡng cao 155 tấn/ ngày vào năm 2020 - là những con số đáng suy ngẫm tại huyện Kiến Thụy, Hải Phòng.

Để thoát khỏi điểm “đen” rác thải, xã Đoàn Xá, huyện Kiến Thụy đang từng ngày mong chờ tín hiệu vui.

Thực trạng

Lượng chất thải phát sinh tỷ lệ thuận với sự gia tăng dân số - đó là thực tế. Theo số liệu thống kê năm 2009, dân số 8 huyện ngoại thành Hải Phòng chiếm 57% dân số toàn thành phố. Đặc biệt, theo bản báo cáo rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH, các huyện ngoại thành Hải Phòng năm 2005 dự báo, tốc độ gia tăng dân số tại các huyện có hướng tăng mạnh qua các giai đoạn 2006-2020, trung bình từ 0,5 - 0,6%/năm. Tất yếu, khẳng định lượng chất thải rắn phát sinh từ nông thôn Hải Phòng cũng thuận đà tăng theo.

Thành phần chất thải rắn ở nông thôn về cơ bản không khác khu vực nội thành, khu vực ven đô, không có đà tăng đột biến. Tuy nhiên, lượng chất thải rắn phát sinh tính theo đầu người lại có xu hướng tăng đều qua các thời kỳ. Theo báo cáo của Sở TN-MT Hải Phòng: từ 0,5 kg/người/ngày năm 2009 lên 0,6 kg/người/ngày năm 2015 và dự báo đạt mức cao 0,8 kg/người/ ngày vào năm 2020.

Với 17 đơn vị hành chính cấp xã, 1 thị trấn, hiện nay huyện Kiến Thụy đã thành lập và đưa vào hoạt động 59 tổ thu gom rác. Tuy nhiên, 150 lao động hoạt động với tần suất từ 2 - 3 buổi/ tuần chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Tỷ lệ thu gom mới đạt 50%, trong khi lượng chất thải phát sinh trên địa bàn lên tới 200 tấn/ ngày. Riêng ở Đoàn Xá, từ năm 2006, hoạt động thu gom rác tới từng hộ dân đã được triển khai.

Vượt lên khó khăn khách quan về vốn, kỹ thuật, nhân công, trên 10 đơn vị thôn, UBND xã đã thành lập và đưa vào hoạt động 2 tổ thu gom, huy động được 12 lao động. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, lượng rác thải được thu gom, tập kết còn quá ít so với con số xả thải thực tế. Không ít người dân còn xem nhẹ sự nguy hại của rác thải, vì lợi ích cá nhân, quên đi lợi ích cộng đồng, không tham gia hoạt động thu gom rác tập trung, mà “tự xử” bừa bãi ra môi trường.

Chủ tịch UBND xã Đoàn Xá, Ngô Đăng Đán cho biết: “Việc xử lý chất thải rắn chưa có quy hoạch tổng thể. Công tác thu gom, vận chuyển, xử lý mang tính tự phát, chưa đúng quy định về quy trình, kỹ thuật dẫn đến môi trường khu vực nông thôn ngày càng bị ô nhiễm”.

Sẽ là không khó, nếu như...

Việc môi trường ô nhiễm, không chỉ làm mất cảnh quan, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, ảnh hưởng đến an toàn vệ sinh thực phẩm mà còn là nguyên nhân làm cho tình hình dịch bệnh của cây trồng, vật nuôi diễn biến phức tạp; gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế cũng như sự phát triển xã hội. Chính vì thế, việc thu gom và xử lý chất thải rắn ở nông thôn nói khó thì thật khó, tuy nhiên sẽ không quá khó nếu các ngành chức năng vào cuộc và đưa ra các chủ trương, giải pháp đồng bộ.

Đề án “Chủ trương, giải pháp thu gom xử lý chất thải rắn ở nông thôn trên địa bàn thành phố đến năm 2015, định hướng đến năm 2020” chỉ rõ, đồng thời xoáy sâu 3 nhân tố “cần” và “đủ” cho vấn đề xử lý rác thải nông thôn. Đó là: Vấn đề về quy hoạch quy mô và địa điểm xử lý tập trung; vấn đề mô hình tổ chức thu gom, vận chuyển và xử lý; và vấn đề áp dụng công nghệ xử lý phù hợp với điều kiện thực tiễn theo định hướng bền vững, lâu dài.

Tuy nhiên trên thực tế, không có địa phương nào hội đủ 3 vấn đề trên để quy trình xử lý có thể đạt “chuẩn”. 4 năm qua, công tác thu gom, xử lý rác thải ở xã Đoàn Xá có thể xem là một minh chứng cho sự thiếu hụt khách quan ở cả 3 phương diện này. Ngân sách hạn hẹp, để có nguồn kinh phí trả công cho nhân lực thu gom, lãnh đạo xã phải họp “lên”, bàn “xuống”, đau đầu từ việc đưa ra mức đóng góp hợp lý cho người dân, đến vận động người dân từ bỏ thói quen xả rác bừa bãi để tham gia hoạt động thu gom mang tính cộng đồng.

Bao đời nay, người dân VN sống ở các vùng nông thôn có bao giờ biết đến hình ảnh hàng ngày có người đẩy xe thùng 3 bánh đến tận nhà lấy rác, rồi bỏ tiền trả công ! Để thay đổi thói quen lâu đời, cần sự vào cuộc tổng lực, có hệ thống. Ông Phạm Hồng Cương, cán bộ xã Đoàn Xá trình bày thực tế: “Ngày đầu triển khai thu gom, dù xã đưa ra mức phí thấp, chỉ 500 đồng/khẩu nhưng có tới hơn 40% bà con không hưởng ứng, vẫn thản nhiên vứt rác bừa bãi ra môi trường. Cơ sở vật chất, nhân lực phục vụ công việc ở tình trạng thiếu thốn trăm bề. Tất cả các yếu tố từ  phương tiện chở rác; nhân công; cơ sở hạ tầng đến kỹ thuật tiên tiến để xử lý… đều thiếu. Tất yếu, công tác thu gom, xử lý ở địa phương phải đối mặt với khó khăn chồng chất.

Ông Ngô Đăng Đán - Chủ tịch UBND xã Đoàn Xá chia sẻ: “Để làm tốt hơn công tác xử lý chất thải rắn, địa phương rất mong nhận được thành phố, UBND huyện Kiến Thụy, các ban ngành chức năng hỗ trợ ngay về công nghệ xử lý, thiết bị vận chuyển. Thực hiện xã hội hóa với phương châm “Nhà nước và nhân cùng làm”, huy động sự tham gia của các nguồn lực xã hội để hoạt động này thực sự mang lại kết quả thiết thực".

(Theo Lê Xuyến // Diễn đàn doanh nghiệp)