Tạo cơ chế, chính sách để phát triển cây điều

Những gương mặt trồng điều điển hình  

Anh Nguyễn Văn Rung (ấp 4, xã An Viễng, huyện Trảng Bom, Ðồng Nai), chủ nhân ngôi 'biệt thự đồng quê', xây dựng từ năm 2005, trị giá gần 270 triệu đồng, nói như khoe: Tiền có được đều từ 4,5 ha điều cả đấy. Về quá trình vươn lên làm giàu, anh Rung bộc bạch, ở cái vùng đất xám bạc màu này, trồng cây dễ tính như cây điều năng suất cũng chỉ vài tạ/ha, nên cuộc sống khá chật vật. Kinh tế gia đình anh chị thay đổi từ năm 1999, khi Công ty Donafoods ký xác nhận để anh vay tiền ngân hàng thâm canh, tái canh cây điều bằng giống cao sản theo quy trình kỹ thuật mới, từ đó năng suất cây điều liên tục được cải thiện, từ vài tạ, tăng lên 2,6 tấn/ha. Năm năm trở lại đây, năng suất ổn định ở mức hơn ba tấn/ha, trừ hết chi phí, gia đình anh thu 60 triệu đồng/ha.

Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà xây khang trang, đầy đủ tiện nghi, anh Lê Ngọc Thạch, ấp 3, xã An Viễng, phấn khởi nói, tất cả nguồn thu chính của gia đình là từ 2,8 ha điều, trong đó có 0,8 ha điều ghép cao sản. Không úp mở, anh Thạch  cho biết, nhờ được tư vấn trực tiếp về kỹ thuật trồng, cách chăm sóc của chuyên gia về cây điều Nguyễn Văn Ðẩu, chỉ ba năm, vườn điều ghép đã nhanh chóng định hình và cho trái bói. Ðến nay, năng suất luôn đạt hơn ba tấn/ha, có năm đạt hơn bốn tấn/ha. Trừ chi phí, mỗi năm gia đình còn dư ra gần 100 triệu đồng. Từ lúc hai vợ chồng chỉ có cái xe đạp cũ, đến nay đã xây được nhà và mua được ba xe máy làm phương tiện để các con đi học, đi làm.

Anh Phan Chinh, ấp Suối Cát, xã Suối Cát, huyện Xuân Lộc, thì quả quyết, so với cây cao-su thì giá trị kinh tế của cây điều kém hơn, nhưng bù lại chi phí cho cây điều thấp hơn, thu nhập ổn định hơn và thời gian thu hoạch dài hơn. Anh chia sẻ, từ khi vào Câu lạc bộ (CLB) cây điều năng suất cao, do các thành viên thường xuyên gặp gỡ, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, cùng phòng trừ sâu bệnh, lại được cán bộ khuyến nông huyện thường xuyên tư vấn kỹ thuật, tận tình hướng dẫn... Nhờ đó mà năng suất vườn điều của anh đạt 3,5 tấn/ha, tăng 0,5 tấn /ha, chi phí sản xuất cũng giảm đáng kể so với khi chưa vào câu lạc bộ.

Tại ấp 1, xã Phú Ngọc, huyện Ðịnh Quán, anh Nguyễn Văn Luyện còn mạnh dạn đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt và bón phân qua đường ống, vừa tiết kiệm công lao động chăm sóc vườn cây, vừa tăng năng suất sản lượng hạt điều. Hiện anh Luyện đang thực hiện biện pháp  canh tác sạch theo quy trình do Công ty Donafoods hướng dẫn nên giá hạt điều của anh luôn cao hơn giá thị trường.

Rất nhiều hộ khác mà chúng tôi đã gặp đang có cuộc sống sung túc nhờ vào nghề trồng điều. Họ khẳng định, đã đến lúc cần thay đổi quan niệm về cây điều, không nên hiểu đó chỉ là cây xóa đói, giảm nghèo, mà người trồng điều hoàn toàn có thể làm giàu từ cây điều.

Ðể cây điều phát triển bền vững

Theo Hiệp hội Ðiều Việt Nam, từ năm 2005-2010, diện tích trồng điều cả nước giảm 33 nghìn ha, chỉ còn gần 400 nghìn ha. Hiện tại diện tích điều vẫn tiếp tục giảm rất nhanh, do người trồng điều chuyển đổi sang loại cây trồng khác hiệu quả hơn.

Ðể người trồng điều thật sự làm giàu được từ cây điều, Chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam Nguyễn Thái Học cho rằng, các địa phương, trực tiếp là các huyện cần rà soát, xác định vùng trồng điều kinh doanh, và vùng điều bảo vệ môi trường. Trên cơ sở đó, đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ phát triển cây điều bền vững, khuyến cáo người dân trồng điều ứng dụng khoa học-kỹ thuật về giống, kết hợp khuyến nông, bảo vệ thực vật, thâm canh cải tạo vườn điều kinh doanh nhằm tạo sức cạnh tranh với các loại cây khác, bảo đảm thu nhập cho người trồng điều có năng suất cao, bù đắp cho vùng trồng điều môi trường; với vùng điều môi trường, khuyến cáo nông hộ trồng bằng cây thực sinh để hạn chế đổ ngã.

Thời gian qua, các nhà khoa học đã sưu tầm, nghiên cứu, lai ghép được mười dòng điều, đã nhân giống theo phương pháp vô tính cây điều truyền thống và cây điều non cung cấp cho tái canh, trồng mới, đưa diện tích điều sử dụng giống ghép đạt 25%, trong đó nhiều vườn điều định hình đạt năng suất cao, từ ba đến bốn tấn/ha. Nhưng cũng không ít vườn điều không cho thu hoạch, hoặc năng suất thấp, chất lượng hạt kém..., điển hình là Câu lạc bộ điều năng suất cao Suối Cát 1, có tới 30% diện tích điều ghép ba đến bốn tuổi nhưng không cho trái, hoặc trái nhỏ; vườn điều do Binh đoàn 16 đầu tư năng suất chỉ đạt 14 kg/ha. Theo điều tra của Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), diện tích cây điều ghép không đạt tiêu chuẩn lên đến 45%. Có nhiều nguyên nhân, nhưng theo kỹ sư Phạm Văn Nguyên, chuyên gia về cây điều, cơ bản do phương pháp nhân giống. Do đó, cần có sự đánh giá nghiêm túc nhằm khẳng định phương pháp nhân giống đạt tiêu chuẩn. Ngành điều cũng cần sự vào cuộc của các nhà khoa học trong nghiên cứu lai tạo, bổ sung nhiều dòng điều mới. Các địa phương phải tăng cường quản lý việc sản xuất, mua bán giống và việc cung cấp điều giống phải được đơn vị chuyên ngành có thương hiệu thực hiện, thích nghi với từng vùng đất, vùng khí hậu, nhất là trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay. Vốn đầu tư cũng là một điều kiện giúp tăng năng suất sản lượng cây điều. Cho nên rất cần ngân hàng tạo thuận lợi về vốn vay. Theo Chủ tịch Hiệp hội Ðiều Việt Nam, cây điều được công nhận là cây chủ lực cho nên cần được hưởng chính sách ưu đãi như các loại cây cà-phê, cao-su, tiêu...