Doanh nghiệp nhỏ và vừa thiếu tầm nhìn dài hạn

Đó là nhận xét của TS Guenter Riethmacher - Giám đốc Văn phòng kiêm trưởng đại diện Tổ chức Hợp tác Kỹ thuật Đức GTZ tại VN trong cuộc trao đổi với DĐDN về tình hình phát triển DNNVV, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất, chế biến nông sản XK.

- Trong quá trình thực hiện hoạt động của GTZ tại VN, ông thấy các DN, nhất là các DNNVV hiện còn những tồn tại gì ?

Các DN hiện vẫn chưa có tầm nhìn dài hạn, họ mới nhìn thấy lợi nhuận ngắn hạn, cụ thể là mong muốn lợi nhuận nhanh và mang lại lợi ích cho DN càng sớm càng tốt. Nhưng trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế hiện nay, các DNNVV cần phải có cái nhìn dài hạn hơn. Tầm nhìn ngắn hạn, chỉ tập trung tìm kiếm lợi nhuận tức thời, định hướng về mặt thị trường hạn chế, không quan tâm đến nhu cầu của thị trường mà chỉ sản xuất những cái mình có... đang là những rào cản phát triển của các DNNVV.

Mặc dù có rất nhiều tiềm năng đã được khám phá trong các nghiên cứu chuỗi giá trị tại các tỉnh mà chúng tôi hỗ trợ, tôi nhận thấy rằng sản xuất nông nghiệp và chế biến hàng nông sản XK ở các địa phương vẫn bộc lộ nhiều trở ngại và thiếu sót. Chẳng hạn như mối liên hệ, hợp tác lỏng lẻo, người sản xuất thường không chú ý tới thị trường và các yêu cầu của thị trường; cơ cấu hỗ trợ đào tạo, nghiên cứu và phát triển còn lạc hậu. Ngoài ra, vấn đề chất lượng và an toàn thực phẩm chưa được chú ý đầy đủ... Chính vì vậy mà các sản phẩm của VN tuy rất tốt nhưng lại không được tiêu thụ dưới nhãn mác VN.

- Vậy để các DN có thể tự khẳng định được thương hiệu của mình, GTZ đã có những sự hỗ trợ như thế nào với các DNNVV nhằm đẩy mạnh XK các sản phẩm nông sản đặc trưng địa phương ?

Hoạt động của GTZ tại VN thực hiện theo phương pháp luận Liên kết giá trị. Đây là một bộ công cụ  được sử dụng nhằm tăng cường năng lực thể chế và quan hệ hợp tác trong các tiểu ngành, tạo cơ hội cho nhà sản xuất tiếp cận với thị trường trong nước và quốc tế, gia tăng giá trị cho sản phẩm, đẩy mạnh XK qua đó tăng thu nhập cho người sản xuất. Chúng tôi tác động vào những khâu yếu nhất trong chuỗi và liên kết các hoạt động này với sự tham gia của khu vực tư nhân thông qua các quan hệ hợp tác nhà nước và tư nhân (PPP).

Cụ thể, chúng tôi  hỗ trợ DN phát triển những sản phẩm đặc trưng của địa phương như: hạt điều, cà phê, bơ Dakado (Đaklak), cá da trơn (An Giang), nhãn (Hưng Yên), vải và mây (Quảng Nam). Những sản phẩm này được lựa chọn vì tiềm năng có thể giành được thị phần cả ở thị trường trong và ngoài nước. Thông qua sự hỗ trợ này mà sản lượng XK các mặt hàng này đã tăng đáng kể. Ví dụ riêng doanh thu quả bơ năm 2006 của Đăk Lăk đã đạt 7 triệu USD, thương hiệu bơ Dakado hiện có giá bán cao hơn bơ thông thường từ 25-30%.

Cũng thông qua sự hỗ trợ của chúng tôi như hỗ trợ xây dựng thương hiệu, đóng gói, thiết kế và marketing đã mang lại giá bán cao hơn cho các nhà sản xuất và lượng hàng hóa tiêu thụ, XK cũng nhiều hơn. Trong nhiều trường hợp, các sản phẩm này đã có thị trường XK mới. Ngay ở trong nước các sản phẩm đó đã xuất hiện trong các siêu thị lớn tại Hà Nội và TP HCM...

- Để hỗ trợ các DNNVV phát triển tốt hơn thời gian tới, theo ông các địa phương cần phải có những hỗ trợ gì ?

Tôi cho rằng, trong quá trình hoạch định chính sách phát triển kinh tế, chính quyền địa phương không nên tự làm một cách độc lập, mà nên tham vấn xây dựng cùng các DN, tổ chức thuộc khu vực tư nhân. Đồng thời, các địa phương cần nâng dần vai trò của khu vực tư nhân, bán công, của hiệp hội trong việc hỗ trợ và cung ứng dịch vụ cho DN; giảm dần sự hỗ trợ của Nhà nước từ hỗ trợ trực tiếp sang gián tiếp; giảm các thủ tục hành chính cho DN tại các địa phương...

- Các DN nước ngoài, đặc biệt là các DN Đức đánh giá thế nào về các sản phẩm cũng như cơ hội kinh doanh với thị trường VN, thưa ông ?

Mặc dù vẫn còn nhiều điểm yếu song các sản phẩm nông sản của VN vẫn được người tiêu dùng quan tâm. Đặc biệt, các nhà đầu tư vẫn coi VN là một điểm đến hấp dẫn. Qua một số cuộc nói chuyện với các chuyên gia tư vấn đầu tư của Đức và một số nước khác, tôi thấy  mối quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài với VN vẫn không hề suy giảm.

Thời gian tới GTZ sẽ đẩy mạnh trọng tâm phát triển kinh tế bền vững, tập trung vào cải cách kinh tế vĩ mô và dạy nghề. Ngoài ra chúng tôi cũng hỗ trợ quản lý nguồn lực thiên nhiên bền vững, quản lý rừng, xử lý nước thải, y tế...

- Xin cảm ơn ông !