Trên xứ sở nàng tiên cá - Kỳ 4: Tham vọng năng lượng xanh

Buổi tối cuối năm, thành phố lạnh căm căm và tuyết rơi đầy. Em bé bán diêm đã quẹt những que diêm nhỏ để sưởi ấm và để nhìn thấy những điều kỳ diệu. Và em bé đã chết vì giá rét. Đó là cái lạnh trong thế giới cổ tích của văn hào Andersen. Với hiện tượng trái đất ấm lên, Đan Mạch hôm nay đã bớt lạnh hơn. Cô Signe Jonsson ở Bộ Ngoại giao nói: “Tôi đã nhận thấy một sự thay đổi lớn về khí hậu hiện nay so với thời tôi còn nhỏ. Tuyết ít hơn, mùa đông đỡ buốt giá hơn”.

Đan Mạch, một quốc gia gần như nằm lọt thỏm giữa biển khơi và có địa hình rất thấp so với mực nước biển, rất dễ tổn thương trước hiện tượng ấm lên toàn cầu. Vì thế, hàng loạt biện pháp quyết liệt đã được triển khai. Trong đó, phát triển năng lượng sạch, từng bước giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch được đặc biệt nhấn mạnh.

“Cối xay gió” thời hiện đại

Đan Mạch là quốc gia tiên phong trong việc biến gió thành điện. Vào thập niên 1970, hơn 90% tổng sản lượng điện quốc gia đến từ nguồn dầu mỏ nhập khẩu nên Đan Mạch chịu ảnh hưởng nặng nề khi cơn khủng hoảng dầu lửa bùng phát. Từ đó, họ đã đẩy mạnh phát triển điện gió và bắt đầu thương mại hóa nguồn năng lượng này. 

Đến thập niên 1980, khi những mối lo ngại về biến đổi khí hậu tăng lên, các nỗ lực phát triển điện gió tiếp tục được đẩy mạnh. Thảm họa hạt nhân tại Nhà máy điện Chernobyl của Liên Xô (cũ) đã dẫn tới một đạo luật cấm phát triển điện hạt nhân ở Đan Mạch, vì thế, điện gió càng trở nên quan trọng. Xây trạm điện gió trên đất liền chưa đủ, người Đan Mạch đã đem tua-bin phát điện ra cắm giữa biển khơi. Năm 1991, họ có trạm điện gió đầu tiên ở ngoài khơi.

Sau nhiều năm phát triển, đến nay Đan Mạch đã có một hệ thống trạm điện gió nằm rải rác khắp đất nước, với sản lượng chiếm 20% tổng điện năng quốc gia, một tỷ lệ cao hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Trong đó, các trạm điện gió ngoài khơi có tổng công suất 650 MW vào cuối năm nay và kết thúc năm 2012 sẽ là 1.300 MW. Chiến lược phát triển điện gió lâu dài đến nay đã biến Đan Mạch thành cường quốc số 1 trong lĩnh vực sản xuất tua-bin gió, với 38% thị phần thế giới. Các trạm điện gió cũng đã góp phần làm nên nhiều điều kỳ diệu. Chẳng hạn như đảo Samso với hơn 4.200 dân cùng hai trạm điện gió trên cạn và ngoài khơi hiện là cộng đồng không thải CO2 lớn nhất thế giới. Toàn bộ năng lượng phục vụ cho cuộc sống của người dân trên đảo đến từ gió và các nguồn năng lượng tái tạo khác, như khí đốt sinh học.

Hôm chúng tôi tới Tòa thị chính Copenhagen, bà Charlotte Korsgaard-Pedersen - Phó giám đốc Phòng Quản lý môi trường thành phố - đã giới thiệu những chiếc tua-bin gió rất lạ. Đó là những “cối xay gió” nhỏ xíu được gắn trên mái nhà. Bà cho hay: “Vào cuối năm nay, chúng tôi sẽ sử dụng hệ thống tua-bin gió này để thắp sáng cây thông Giáng sinh”.

Đàn lợn năng lượng

Đàn lợn gần gấp năm lần dân số của Đan Mạch (hơn 25 triệu con so với khoảng 5,5 triệu người) đã cung cấp thịt cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Ngoài ra, chúng cũng đóng góp kha khá vào việc sản xuất điện năng.

Chúng tôi đã có dịp đến thăm Nhà máy khí đốt sinh học - điện Hashoj ở đảo Lolland. Hashoj hợp tác với 30 trại gia súc trong vùng. Mỗi năm, mỗi trại cung cấp chừng 8.000m3 phân gia súc cho nhà máy để sản xuất khí đốt. Với đầu vào chừng 80.000m3 phân mỗi năm, nhà máy với đội ngũ nhân sự 4 người (3 nhân viên, 1 giám đốc) sản xuất được khoảng 4 triệu m3 khí đốt. Số khí đốt này cho ra 8 triệu kwh điện và 8 triệu kwh nhiệt, phục vụ nhu cầu về điện và sưởi ấm trong vùng. Giám đốc Nhà máy Lundsgaard cho biết: “Phân gia súc nếu để trong trang trại sẽ thấm vào đất làm ô nhiễm nguồn nước. Khí mê-tan từ phân có tác hại gấp 20 lần so với CO2. Cách làm của chúng tôi là mượn phân từ nhà nông về sản xuất khí đốt, sau đó trả lại phân đã qua xử lý cho họ để làm phân bón”. Vòng tròn khép kín này, tuy lợi nhuận chưa cao, nhưng lợi ích về lâu dài thì rất lớn, nhất là đối với môi trường. Ông Lundsgaard còn cho hay Đan Mạch hiện có khoảng 20 nhà máy khí đốt sinh học tương tự, nhưng mới chỉ tiêu thụ chừng 8% lượng phân toàn quốc. Thế nên, “tiềm năng còn rất lớn”, ông nói.

Đó chỉ là một ví dụ nhỏ trong việc sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo. Tại Đan Mạch, bên cạnh điện, hệ thống sưởi ấm đến từng hộ gia đình phần lớn được cung cấp bởi các nhà máy kiểu như Hashoj, với đầu vào là phân, rơm rạ hoặc rác thải và đầu ra là nhiệt. Là nước nông nghiệp phát triển, Đan Mạch luôn có một nguồn nguyên liệu dồi dào để sản xuất các loại nhiên liệu sinh học.

Có một chuyện vui về năng lượng sạch. Mới đây, các sinh viên đại học tại Copenhagen đã tổ chức một buổi dạ hội lớn, mà dạ hội thì cần nhiều điện cho âm thanh, ánh sáng... Thế là họ có sáng kiến sử dụng một loạt xe đạp tập thể dục và thay nhau đạp xe liên tục để chạy mô-tơ phát điện. Buổi dạ hội kết thúc mà không một kwh điện nào của thành phố được tiêu thụ. 

Chuyện dùng tua-bin gió nhỏ ở Tòa thị chính Copenhagen và đạp xe phát điện nói trên thực ra không có ý nghĩa về kinh tế, nhưng chúng mang tính biểu tượng rất cao, thể hiện quyết tâm bảo vệ môi trường của người Đan Mạch, trong đó có tham vọng biến Copenhagen thành đô thị có lượng khí thải CO2 tuyệt đối bằng 0 vào năm 2025, tương tự như đảo Samso hiện tại.