Xẻo dừa nước lao xao

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Con xẻo dừa nước mấy hôm nay cạn trơ, lồ lộ lớp sình non. Thằng Tí phát hiện những gốc dừa nước càng ngày càng lấn ra giữa lòng con xẻo. Đôi khi còn tạo thành cái vũng, khiến con cá rô mắc cạn, lách hoài mà không ra được...

Cả xóm không ai rủ ai, kéo nhau ra xẻo đốn những tàu lá dừa xanh thẫm. Mùa màng đã xong. Lúa đâu cần phơi phóng mà đã bán ngay khi vừa rớt hột khỏi thùng máy gặt đập liên hợp. Đang mùa phơi đồng, cái nắng như đổ lửa nên không phải ra đồng.

Dừa nước xem ra cũng có nhiều công dụng không kém cây dừa... cạn. Cái xẻo này có từ lâu lắm nhưng không lạng một phân mà còn bồi thêm nhờ những trang dừa nước giữ mé. Bẹ dừa được chẻ ra làm dây lạt. Loại lạt hảo hạng được chẻ ra từ lớp vỏ ngoài cùng của bẹ, dành để lợp nhà hay cột bất cứ thứ gì cần cột. Phần còn lại thường ít ai sử dụng mà chỉ tận dụng để làm dây bó lúa.

Thanh niên lúc ấy, nếu chưa biết lợp nhà thì chưa được gọi là “lớn nổi thành người”. Cái khéo léo, tài hoa được thể hiện ở những đường lạt trăm đường như một, bốn phương tám hướng cũng đều thẳng rang. Khách đến thường nhìn lên mái nhà và những mối cột, đường lạt chính là niềm tự hào, nó cho thấy “đẳng cấp” của chủ nhân.

Thế nên mới có người kỹ tính, ngày lợp nhà, chòm xóm đến giúp cũng cho giúp. Nhưng khi đêm xuống, lại leo lên mái nhà, tuôn lá xuống hết, rồi một mình lợp lại theo ý riêng.

Chằm lá thường là công việc của phụ nữ. Những đêm trăng sáng cả xóm xúm lại vần công rất vui. Đám trai làng những ngày như vậy chẳng đầu trên xóm dưới, mà chỉ quanh quẩn... đám lá trước sân. Tiếng nói cười rôm rả...

Nhà ai bây giờ cũng “tôn hóa”, nhưng không thể bỏ những tàu dừa nước. Thế nào cũng có lý do: cất thêm cái chái, làm cánh én che nắng ở hàng hiên hay thiết thực hơn là lợp cái chuồng heo. Dù sao thì công dụng của dừa nước cũng ngày càng giảm đi ít nhiều. Mỗi năm xẻo dừa nước thưa hơn. Dừa bị chặt đi để cơi nới thêm cái nền nhà cho một thanh niên trong xóm vừa mới cưới vợ...

Tôi thường theo ba đi vào xẻo dừa nước xắn bẹ dừa để chuẩn bị dây lợp nhà, bó lúa. Hồi đó, chỉ được đứng trên bờ đón những bẹ dừa đã được ba xắn và chất thành đống trên bờ. Những bẹ dừa nước đã... bơi cùng tuổi thơ những con nước đầy, nước kém. Tôi thì nhất định không chịu nghe theo lũ bạn “dí con chuồn chuồn cắn rốn đặng biết bơi”, ôm khư khư cái bẹ dừa đập đùng đùng...

Nhưng vui nhất vẫn là những buổi trưa hè. Cả bọn trong xóm hú hí nhau, lén người lớn “đột kích” ra xẻo dừa nước câu cá bống. Những con cá bống dừa mập ú, to bằng ngón chân cái cứ liên tục đớp mồi. Đó là những khi nước lớn gần như tràn ngút bẹ, cá bống theo nước thích thú luồn lách tìm thức ăn. Những khi nước cạn, cả bọn lại khoái chí với thú chọi sình. Lòng con xẻo rộng, đất sình nhão mịn và những hàng dừa nước ken dày đủ che chắn tầm nhìn của người lớn. Chỉ khi quá hứng thú quên cảnh giác, tiếng la ó sảng khoái “thủng màng nhĩ” làng trên xóm dưới, mới bị gọi về nhà “nằm sấp lên phản”...

Chạy trốn cái nắng khô quắt cuống rạ, chui vô xẻo dừa nước thụt cá bống dừa, xọc ngón tay xuống sình non moi con tôm tích trong cái nhìn thao láo của lũ thòi lòi... Và, phía cái sàn nước ở ngôi nhà mới cất, những bụi dừa nước vẫn đầy sức sống, những cuống bông mới đã chồi lên, kết thành buồng trái mới..

(Theo Trần Phước // Thời báo kinh tế Sài Gòn)