Cuộc chơi không có Mỹ

Tuyên bố trên được đưa ra tại cuộc họp thượng đỉnh giữa 2 tổ chức Nhóm Rio và Cộng đồng Caribe (Caricom), diễn ra tại thành phố nghỉ mát Cancun của Mexico trong hai ngày 22 và 23.2, theo hãng tin AFP. Nhiều nước tham dự hội nghị lâu nay đã kêu gọi thành lập một tổ chức không bị chi phối bởi quyền lợi của 2 nước láng giềng giàu mạnh phía bắc. Bởi lẽ Tổ chức các nước châu Mỹ (OAS) - khối ngoại giao lớn nhất ở Tây bán cầu, hiện đang chịu nhiều ảnh hưởng của Mỹ.

Kế hoạch lập tổ chức khu vực mới là một trong những vấn đề chính trong chương trình nghị sự của cuộc họp với sự tham dự của nguyên thủ và đại diện cấp cao của 32 nước châu Mỹ. Tại phiên bế mạc hôm 23.2, Tổng thống nước chủ nhà Felipe Calderon nhấn mạnh mục tiêu của tổ chức mới là “ưu tiên đẩy mạnh hội nhập khu vực và thúc đẩy chương trình của khu vực trong các cuộc họp mang tính toàn cầu”.

Chủ tịch Cuba Raul Castro là một trong những nhà lãnh đạo đầu tiên hoan nghênh bước đi trên, coi đó là bước đi hướng tới “sự thiết lập tổ chức khu vực Mỹ La-tinh và Caribe thuần túy”. Cuba bị đình chỉ tư cách thành viên của OAS vào năm 1962 do khác biệt về hệ thống chính trị, và dù OAS năm ngoái đã bỏ phiếu ủng hộ việc kết nạp lại Cuba nhưng đảo quốc này khẳng định không muốn quay lại. Tổng thống Venezuela Hugo Chavez trước đó cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với kế hoạch, coi đó là một động thái chống lại việc Mỹ “thực dân hóa” khu vực. Các chi tiết tiếp theo của cơ chế mới, bao gồm quy chế, tên gọi, cơ cấu tổ chức và nguyên tắc hoạt động, sẽ được quyết định tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra tại thủ đô Caracas của Venezuela vào năm sau. Tổ chức mới sẽ gồm 33 nước (gồm cả Honduras dù nước này không được mời tham dự hội nghị tại Mexico).

Phản ứng trước kế hoạch lập tổ chức khu vực mới, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ P.J.Crowley hôm 23.2 khẳng định, do hầu hết các nước tham dự hội nghị là những đối tác quan trọng của Washington, nên Mỹ coi hội nghị ở Mexico là “phù hợp với những mục tiêu của họ ở Tây bán cầu”. Trước đó theo hãng tin BBC, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Tây bán cầu Arturo Valenzuela tuyên bố Washington không coi sự ra đời của tổ chức mới là một vấn đề đối với Mỹ, đồng thời nhấn mạnh tổ chức mới “không nên là một nỗ lực nhằm thay thế OAS”.

Nỗ lực tiến tới sự thống nhất khu vực diễn ra tiếp sau cuộc “đấu khẩu” hôm 22.2 giữa Tổng thống Venezuela Hugo Chavez và người đồng cấp Colombia Alvaro Uribe trong một cuộc họp riêng. Dù hai bên sau đó đã cố gắng giảm nhẹ tính nghiêm trọng của vụ việc, nhưng giới quan sát coi đó là một biểu hiện cho thấy rõ sự chia rẽ tả - hữu lâu nay trong khu vực.