Kinh tế Mỹ vẫn đang tụt dốc

Theo báo cáo của Văn phòng Phân tích lao động Mỹ (BLS), số người bị mất việc làm trong tháng 11 là 533.000 người, mức lớn nhất kể từ năm 1974, và vượt xa mức dự báo chỉ có 300.000 người mất việc làm. Tình hình khẩn cấp đến mức Chính phủ và Quốc hội Mỹ phải gấp rút bàn thảo nhiều kế kế hoạch kích thích kinh tế cả gói. Nhưng có lẽ kinh tế Mỹ sẽ không sớm thoát khỏi cơn khủng hoảng nặng nề nhất trong mấy thập kỷ qua.

Thị trường chứng khoán Mỹ đã mất 5.000 tỷ USD kể từ đầu tháng 9 và hiện chỉ còn khoảng 10.000 tỷ USD. Giá trị nhà ở cũng đang giảm giá khi giá nhà trung bình chỉ còn 225.000 USD, thấp hơn 30.000 USD so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ các hộ gia đình Mỹ phải chịu tổn thất hai tài sản lớn nhất của họ cùng một lúc là giá nhà và giá chứng khoán.

Trong những tháng gần đây các chỉ số quan trọng kinh tế Mỹ đều đang giảm mạnh, từ chỉ số tiêu dùng, đơn đặt hàng cho các ngành công nghiệp, sản xuất công nghiệp và chỉ số quan trọng nhất là tỷ lệ thất nghiệp. Ngành công nghiệp xây dựng nhà, giá nhà và số nhà bán ra vẫn đang trong cơn khủng hoảng. Thị trường tín dụng vẫn đóng băng, các ngân hàng vẫn chưa sẵn sàng cấp tín dụng. Trong các tín hiệu xấu nổi lên đe doạ nền kinh tế Mỹ, tỷ lệ thất nghiệp là vấn đề gây lo ngại nhất. Tất cả các thành phần trong hệ thống kinh tế đều mất việc làm, trừ hệ thống giáo dục và chăm sóc sức khoẻ. Tính từ đầu năm tới nay nền kinh tế Mỹ mất tổng cộng 1,9 triệu việc làm.

Tổng thống đắc cử Barack Obama hiện tập trung mọi quan tâm vào vực dậy nền kinh tế bằng kế hoạch kích thích kinh tế cả gói. Quốc hội Mỹ cũng đang bàn về kế hoạch kích thích kinh tế cả gói mới, nhưng vẫn còn có nhiều bất đồng liên quan tới quy mô và mục tiêu của kế hoạch kích thích kinh tế. Các nghị sỹ Cộng hoà muốn kế hoạch kích thích kinh tế cả gói chỉ tập trung giảm nhẹ sức ép đối với hệ thống tài chính và thị trường tín dụng. Đảng Cộng hoà cho rằng khi nền tài chính hoạt động trở lại bình thường sẽ kéo theo nền kinh tế, và vì mục tiêu chỉ nhằm vào cứu trợ hệ thống tài chính, nên quy mô của kế hoạch kích thích kinh tế cả gói sẽ nhỏ. Còn những nghị sỹ Dân chủ muốn kế hoạch kích thích kinh tế cả gói lớn cỡ 700 tỷ USD. Ông Obama chưa đưa ra quan điểm rõ ràng về quy mô của kế hoạch kích thích kinh tế, nhưng cũng muốn kế hoạch kích thích kinh tế cả gói lớn. Quy mô của kế hoạch này sẽ đi theo mô hình đã được Tổng thống Franklin Roosevelt thực hiện những năm 1930 để đưa Mỹ thoát khỏi khủng hoảng, tập trung vào đầu tư cho các dự án cơ sở hạ tầng và tiện ích cộng cộng. Hiện nay các bang của Mỹ đã chuẩn bị dự án cầu và đường trị giá 136 tỷ USD và sẽ khởi công ngay khi nước Mỹ chính thức thông qua kế hoạch kích thích kinh tế cả gói mới. Sự khác biệt của chương trình kích thích kinh tế cả gói những năm 1930 và chương trình hiện nay là kế hoạch hiện nay tập trung nhiều hơn vào các dự án liên quan đến môi trường, trang bị thiết bị cho hệ thống giáo dục và các cơ sở với các trang bị tiết kiệm năng lượng khác, giúp ngành công nghiệp của Mỹ như công nghiệp ôtô sản xuất các sản phẩm sử dụng năng lượng tiết kiệm.

Thói quen truyền thống chi tiêu không tiết kiệm đang thay đổi, tỷ lệ tiết kiệm trung bình của người Mỹ trung bình chỉ 0,6% trong 2 năm 2006 và 2007, so với mức 9% của Liên minh châu Âu (EU) trong những tháng gần đây đã tăng lên 2%. Nếu tỷ lệ tiết kiệm nâng lên 5% trong 2009, người tiêu dùng Mỹ sẽ giảm chi tiêu khoảng 500 tỷ USD. Như vậy kế hoạch kích thích kinh tế cả gói trị giá từ 500 tỷ USD tới 700 tỷ USD cũng chỉ vừa bù đắp cho khoản giảm chi tiêu này, làm hiệu quả được mong đợi của kế hoạch kích thích kinh tế sẽ rất hạn chế.

Suy thoái kinh tế của Mỹ rõ ràng là sâu và dài. Điều lo ngại là việc làm bị mất xảy ra ở tất cả mọi lĩnh vực của nền kinh tế. Có sự khác biệt lớn giữa suy thoái xảy ra trước năm 1990 so với các cuộc suy thoái diễn ra gần đây. Trong các cuộc suy thoái trước năm 1990 tỷ lệ mất việc làm thường chậm hơn một nhịp so với đà giảm sút năng lực sản suất của nền kinh tế. Nhưng kể từ năm 1990 đến nay, số việc làm bi mất nhanh hơn đà suy giảm của nền kinh tế. Lý do là các công ty sẵn sàng sa thải nhân công ngay khi họ nhận thấy các tín hiệu xấu từ nền kinh tế. Nhiều nhà kinh tế Mỹ dự báo suy thoái sẽ tiếp tục tới giữa năm 2009 và nếu vậy đó sẽ là cơn suy thoái kinh tế dài nhất của Mỹ kể từ 1982 tới nay.

[ Trở về]