Mâu thuẫn gia tăng từ kế hoạch hợp tác quân sự giữa Mỹ và Colombia

Theo Tư lệnh quân đội Colombia F. Padillas,  bảy căn cứ quân sự đó gồm: ba căn cứ không quân là Barankigia  (nằm trên bờ biển Caribbean), Pa-lan-kê-rô (tại miền trung Colombia) và A-pi-ay (ở  phía đông); hai căn cứ lục quân là Tô-le-mai-da và La-ran-di-a; và hai căn cứ hải quân là Các-ta-hê-na (trên bờ biển Caribbean) và căn cứ mang tên Thái Bình Dương. Số  binh sĩ Mỹ đồn trú tại Colombia sẽ tăng từ  mức gần 300 quân hiện nay  lên  800 cùng với khoảng 600 nhân viên quân sự. Ngoài ra, các tàu chiến  của Mỹ có thể ra vào vùng biển  của Colombia. Chính quyền Colombia và Mỹ nói rằng, việc Mỹ sử dụng các căn cứ quân sự tại Colombia là "để chống buôn lậu ma túy và ngăn chặn hoạt động của các nhóm vũ trang nổi dậy bất hợp pháp tại Colombia". Tuy nhiên, các nước Mỹ la-tinh, nhất là các nước láng giềng với Colombia lại cho rằng việc tăng cường sự có mặt của quân Mỹ tại Colombia là đe dọa an ninh và chống lại các nhà nước độc lập và lực lượng giải phóng, dân chủ và tiến bộ ở Mỹ la-tinh và vùng Caribbean. Họ cho rằng, Hiệp định an ninh Mỹ-Colombia  là một toan tính của Washington  nhằm khống chế và đe dọa các nước Mỹ la-tinh. Lãnh tụ Cu-ba  Fidel Castro cho rằng, bảy căn cứ quân sự của Mỹ ở Colombia "là bảy nhát kiếm đâm vào trái tim Mỹ la-tinh". Tổng thống Bolivia Evo Morales kêu gọi các nước Mỹ la-tinh hợp sức chống lại hiệp định  hợp tác quân sự Mỹ-Colombia vì nó đe dọa các dân tộc Mỹ la-tinh.

Chính quyền các nước láng giềng như Venezuela và Ecuador đã và đang phản ứng quyết liệt, đồng thời có những biện pháp bảo vệ  độc lập và an ninh của đất nước. Ngay sau khi có tin Mỹ và Colombia đạt được thỏa thuận về Hiệp định an ninh mới, ngày 28-7, Tổng thống Venezuela Hugo Chavez đã công bố quyết định ngừng các mối quan hệ với Colombia. Trong chương trình phát thanh và truyền hình ngày 9-8, Tổng thống Hugo Chavez đã cảnh báo  nguy cơ xảy ra cuộc chạy đua vũ trang và  xung đột ở khu vực do thỏa thuận quân sự mới đây giữa Bogota và Washington đang đe dọa an ninh của Caracas. Tổng thống H.Chavez khẳng định, nhà cầm quyền Colombia đã "giết chết" niềm tin của những người láng giềng bằng việc cho phép Mỹ sử dụng bảy căn cứ quân sự tại Colombia. Ông nêu rõ, với các căn cứ này, Mỹ theo đuổi mục tiêu kiểm soát ba khu vực có tầm quan trọng chiến lược: dải Ô-ri-nô-cô, khu vực có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới nằm trên đất Venezuela; vùng Amazon màu mỡ và đa dạng sinh học; và tầng  nước ngầm Gu-a-ra-ni, là khu dự trữ nước ngầm lớn nhất thế giới. Ông Chavez quyết  định chấm dứt buôn bán Colombia mặc dù kim ngạch nhập khẩu của nước này  từ Colombia trong  năm ngoái đạt 6,1 tỷ USD, chấm dứt chương trình bán dầu giá ưu đãi cho Colombia. Hiện Venezuela đang bán từ 50 nghìn đến 120 nghìn thùng dầu/tháng cho Colombia với giá rẻ. Tổng thống Chavez nhấn mạnh, nếu nguy cơ trên trở thành hiện thực, Venezuela sẽ đáp trả bằng hành động quân sự chứ không phải bằng con đường ngoại giao nữa, đồng thời lệnh cho quân đội  củng cố các vị trí trên vùng biên giới với Colombia và chuẩn bị sẵn sàng đối phó với nguy cơ xảy ra xung đột giữa hai nước. Ông tố cáo quân đội Colombia mới đây đã có hành động khiêu khích khi cho binh sĩ thâm nhập lãnh thổ Venezuela qua đường sông Ô-ri-nô-cô và cho rằng, những cáo buộc mới đây của Chính phủ Colombia về việc Venezuela cung cấp vũ khí cho Lực lượng vũ trang cách mạng Colombia (FARC) chỉ nhằm đánh lạc hướng dư luận về việc Bogota  quyết định cho quân đội Mỹ đồn trú tại bảy căn cứ trên lãnh thổ Colombia. Bộ Ngoại giao Venezuela ra thông cáo cho rằng, Colombia đã trở thành "một mối nguy hiểm đối với toàn bộ khu vực", đồng thời kêu gọi Bogota từ bỏ chính sách "hiếu chiến". Trước đó, Bộ  trưởng Ngoại giao Venezuela Nicolas Maduro  cáo buộc Colombia đang cố đổ lỗi cho người nước ngoài về cuộc xung đột mà họ có trách nhiệm phải giải quyết.

Cảnh báo việc Mỹ liên tục có các bước đi nhằm mở rộng sự hiện diện quân sự ở khu vực Mỹ la-tinh, Tổng thống H.Chavez ngày 16-8 nói rằng, nước này hiện "đã có những lý do quan trọng hơn nhằm thúc đẩy các dự án hợp tác với những quốc gia đồng minh". Venezuela sẽ chú trọng hơn nữa quan hệ với Nga và Trung Quốc. Ông thông báo kế hoạch công du tới Nga, Belarust và Lybia trong tháng 9 tới, nhằm thúc đẩy mối quan hệ của Caracas với ba nước này, trong đó sẽ mua thêm xe tăng và vũ khí của Nga, hy vọng mở rộng hợp tác dầu khí  với Trung Quốc.

Trong khi đó, quan hệ giữa Colombia và Ecuador tiếp tục "đóng băng" từ sau vụ  quân đội Colombia tiến công vào một  khu dân cư mà họ cho là một căn cứ của FARC trong lãnh thổ Ecuador tháng 3-2008 làm  gần 30 người chết. Chính phủ Ecuador đã cắt quan hệ với Colombia sau vụ tiến công này. Tổng thống Ecuador Rafael Correa tuy đã chấp nhận lời xin lỗi  của Tổng thống Colombia A.Uribe về vụ quân đội nước này tiến công vào lãnh thổ Ecuador, nhưng nêu rõ, Quito sẵn sàng đối thoại với  điều kiện Chính phủ Colombia phải thực hiện một số cam kết đã đưa ra nhưng chưa hoàn thành, như cung cấp thông tin về vụ tiến công quân sự vào lãnh thổ Ecuador và từ bỏ chiến dịch vu cáo Chính phủ Ecuador có quan hệ với lực lượng FARC. Ecuador thông báo, lực lượng vũ trang của nước này đang tiến hành cuộc tập trận từ ngày 10-8 và kéo dài một tháng, có tên "Chiến dịch quy mô lớn" tại tỉnh Ê-xmê-ran-đát giáp  Colombia, với mục đích diễn tập chống các nhóm buôn lậu vũ khí, ma túy, nhiên liệu và các nhóm vũ trang bất hợp pháp. Tổng thống R.Correa mới đây cũng đã tuyên bố, nếu quân đội Colombia tái  xâm phạm lãnh thổ Ecuador, các lực lượng vũ trang Ecuador sẽ đáp lại bằng biện pháp quân sự.

Trước tình hình này, Tổng thống Colombia Uribe đã đi thăm bảy nước Nam Mỹ để giải thích về quyết định của Colombia cho phép Mỹ sử dụng các căn cứ quân sự trên lãnh thổ của mình. Tuy nhiên, ông Uribe đã không nhận được sự ủng hộ. Liên minh các nước Nam Mỹ (UNASUR) đã quyết định triệu tập cuộc họp cấp cao khẩn cấp vào cuối tháng này để bàn biện pháp chung đối phó  sự gia tăng của quân Mỹ tại Nam Mỹ.