Quan hệ Mỹ - Trung: Khó hiểu

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Chính quyền Obama dường như đã thuyết phục được Trung Quốc rằng áp lực trừng phạt là không thể thiếu để đạt được một thỏa hiệp ngoại giao. Ý niệm hai mặt đó cũng có thể giải thích phần nào sự ngăn cản của Mỹ đối với thỏa thuận trao đổi hạt nhân của Iran do Brazil và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian

Có thể bị bất ngờ vì sự đồng ý của Iran đối với thỏa thuận mà về cơ bản giống với thỏa thuận bị chính Tehran bác bỏ hồi tháng 10 năm ngoái, Washington vội vã giành lại thế chủ động bằng cách đặt trên bàn một gói các biện pháp trừng phạt mới của Hội đồng Bảo an LHQ chống Iran, trong đó- theo Washington- có cả sự ủng hộ của Nga và Trung Quốc.

Và, có lẽ muốn tránh sự chỉ trích từ Đồi Capitol, Ngoại trưởng Hillary Clinton hôm 17-5 đã nói rằng nghị quyết trừng phạt mới “là câu trả lời thuyết phục cho những nỗ lực được hứa hẹn ở Tehran trong mấy ngày qua”.

Nhưng cách nói của bà Clinton khiến các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ bực mình. Họ khẳng định rằng “nỗ lực được hứa hẹn ở Tehran” mà bà Clinton trách cứ, trên thực tế đã có sự sắp xếp của Washington. Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Davutoglu nói rằng chính bà Clinton và cố vấn an ninh quốc gia James Jones đã “liên hệ chặt chẽ với chúng tôi” và Thủ tướng Recip Tayyip Erdogan, hồi tháng 4, được Tổng thống Barack Obama khuyến khích thuyết phục Iran chấp nhận thỏa thuận trao đổi nhiên liệu lò phản ứng nghiên cứu Tehran (TRR) được đề nghị hồi tháng 10 năm ngoái. Iran dường như đã chấp nhận những đòi hỏi chủ yếu của thỏa thuận TRR, như chuyển 1.200 kg uranium làm giàu thấp của họ ra nước ngoài, trên một tàu biển riêng biệt, để đổi lấy nhiên liệu cần thiết cho lò phản ứng hạt nhân phục vụ y học.

Ngoại trưởng Davutoglu nói rằng: “Những gì họ muốn chúng tôi làm là xây dựng lòng tin đối với Iran trong việc trao đổi nhiên liệu. Và chúng tôi đã làm nhiệm vụ của mình. Chúng tôi được thông tin rằng nếu Iran chuyển đi 1.200 kg uranium vô điều kiện thì sẽ tạo được sự tin cậy”.

Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ P.J.Crowley chỉ trích thỏa thuận Brazil-Thổ Nhĩ Kỳ-Iran đã không chú tâm vào mối lo cốt lõi của cộng đồng quốc tế: Hội đồng Bảo an LHQ yêu cầu Iran đình chỉ việc làm giàu hạt nhân. Theo tạp chí Time (Mỹ), sự phàn nàn của ông Crowley có điều gì đó không thật, vì thỏa thuận qua trung gian mới đây không khác gì thỏa thuận TRR hồi tháng 10 năm ngoái đã được Tổng thống Obama đề nghị và khuyến khích theo đuổi.

Chỉ khác một điều: Thỏa thuận tháng 10-2009 bị phe đối lập ở Iran phản đối dữ dội dù Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad lần đầu tiên hoan nghênh nó như “một thắng lợi to lớn”. Còn thỏa thuận lần này được sự ủng hộ rộng mạnh của các chính khách, từ nhà lãnh đạo tối cao Ayatullah Ali Khamenei đến các nghị sĩ và một số nhân vật quan trọng trong phong trào cải cách.

Không đồng ý với thỏa thuận tháng 10 năm ngoái nhưng chấp nhận thỏa thuận lần này, Tehran có thể có lý do và lý do đó xem ra không khó hiểu. Nhưng với Washington, sự quay lưng của họ đối với thỏa thuận qua trung gian sẽ không dễ giải thích, trừ khi có sự “lật lọng” nào đó về hạt nhân của Iran bất ngờ bị phát hiện.

(Theo Cao Tuấn // Nguoilaodong Online)