Đào nhiệm hay bị bắt cóc ?

Ngày 26-10, nhật báo Pháp Le Figaro đăng mộtbản tin ngắn 80 chữ nhưng rất hàm súc. Dẫn một nguồn tin tình báo nặc danh, tờ báo cho biết trước khi đến Iran để thanh sát cơ sở hạt nhân bí mật Qom ngày 25-10, đoàn thanh tra của Cơ quan Năng lượng hạt nhân quốc tế (IAEA) đã ghé thành phố Frankfurt (Đức) để gặp Shahram Amiri, một nhà vật lý hạt nhân của Iran mất tích cách đây 4 tháng tại Ả Rập Saudi. Amiri từng làm việc ở Qom. Tuy nhiên, IAEA đã cải chính nguồn tin này. Họ khẳng định rằng không hề có chuyện gặp gỡ Amiri.

Cơ sở hạt nhân mới phát hiện ở Qom qua ảnh vệ tinh. Ảnh: REUTERS

Đào nhiệm có chủ đích

Qua bản tin nói trên, có thể hiểu ông Amiri đã đào nhiệm có chủ đích nhân chuyến đi hành hương ở Medina, Ả Rập Saudi hồi tháng 6 vừa qua. Hơn thế nữa, ông đã cung cấp những thông tin mà Mỹ và Israel đang khao khát: bản chất của nhà máy làm giàu uranium Fordo, gần thành phố Qom. Theo các nước phương Tây, đây là một bằng chứng khác cho thấy Iran quyết tâm đẩy mạnh chương trình hạt nhân không chỉ vì nhân sinh mà còn vìmục đích quân sự. Điều đáng nói là mặc dù cơ sở này được xây dựng từ lâu nhưng mãi đến tháng 9 này Iran mới chính thức thừa nhận.

Shahram Amiri mất tích ở Ả Rập Saudi 4 tháng trước nhưng chính quyền Tehran im thin thít. Ngoại trừ gia đình ông Amiri và một số đồng nghiệp tại Trường Đại học Malek- Ashtar và Tổ chức Năng lượng hạt nhân Iran (AEOI), đa số người dân Iran không hay biết gì về vụ “một đi không trở lại” của Amiri.

Tuy nhiên, ở hậu trường ngoại giao, theo nhật báo Ả Rập Asharq Al-Awsat xuất bản tại London (Anh), Iran đãtiến hành một loạt động thái đáng chú ý. Cách đây 5 tuần, bên lề cuộc họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc (LHQ) tại New York, Ngoại trưởng Iran Manouchehr Mottaki đã gặp riêng Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon. Trong cuộc gặpđược mô tả là căng thẳng đó, ông Mottaki yêu cầu LHQ điều tra về việc mất tích của 4 công dân Iran, mà theo chính quyềnIran, hoặc bị Mỹ giam giữ hoặc bị Mỹ thuyên chuyển sang nước khác.

Vụ mất tích thứ nhất đang nổi đình nổi đám liên quan đến Shahram Amiri. Theo đài truyền hình quốc gia IranPresse TV, sau khi từ chối tiết lộ thân thế ông Amiri, cuối cùng ngoại trưởng Mottaki xác nhận rằng Amiri là một nhà nghiên cứu ở trường đại học công nghệ Malek-Ashtar (MAUT) nhưng không đi vào chi tiết.

Trong khi đó, hãng tin sinh viên Iran ISNA dẫn lời người thân của Amiri cho biết thêm ông này là chuyên gia về đồng vị phóng xạ nghiên cứu ứng dụng công nghệ hạt nhân trong ngành y tế tại MAUT, đồng thời làm việc cho AEOI. Trường MAUT là một cơ sở của Vệ binh Cách mạng Iran, chuyên đào tạo sinh viên các ngành hàng không,kỹ thuậtđiện và vật lý hạt nhân. Về hoàn cảnh mất tích, vợ của Shahram Amiri cho hãng tin ISNA biết chồng bà đi Ả Rập Saudi ngày 31-5-2009 và mất liên lạc kể từ ngày 3-6.

Đáng chú ý là Amiri mất tíchđược vài tuần thì các cơ quan tình báo phương Tây tiết lộ sự hiện diện của một cơ sở hạt nhân bí mật nằm dưới lòng đất gần thành phố Qom. Điều này làm cho người ta nghi ngờ Amiri đã tiếp xúc với tình báo phương Tâyvà vụ mất tích có thể là một cuộc đào nhiệm có chủ đích hoặc một vụ bắt cóc do CIA hoặc Mossad tổ chức.

Shahram Amiri. Ảnh: REUTERS

Tố cáo Mỹ

Ngày 7-10, Ngoại trưởng Mottaki chính thức lên tiếng tố cáo Mỹ can dự vào chuyện ông Amiri mất tích.Ông Mottaki nói với hãng tin FNA bán chính thức của Iran: “Chúng tôi có trong tay nhiều tài liệu về sự can dự của Mỹ vào vụ Amiri mất tích. Chúng tôi cũng cho rằng Ả Rập phải chịu trách nhiệm về tình trạng của Shahram Amiri”.

Tại sao ông Mottaki mãi đến bây giờ mới lên tiếng? Meir Javedanfar, chuyên gia về Iran ở Israel, nhận định trên tờ Washington Post (Mỹ) rằng đó là một động thái bất thường bởi vì xưa nay Bộ Ngoại giao Iranthường không bình luận những vụ công dân Iran đi hành hương ở nước ngoài rồi đi luôn. “Tôi cho rằng Chính phủ Iran đang lo sợ có thêm những vụ đào nhiệm nữa” – Javedanfar kết luận.

Asharq Al-Awsat dẫn một nguồn tinMỹ không nêu tên cho biết Washington đang quan ngại “một số cận thần trong chính phủ Iran” muốn sử dụng trường hợp mất tích của Amiri nhưmột lý do chính trị để “cản trở cuộc đàm phán về hạt nhân Iran” đang diễn ra ở Geneva, Thụy Sĩ.

Nhân vật thứ hai mất tích mà Iran đang quan tâm là một người chỉ biết tên là Ardebilli. Hôm 26-10, Hassan Qashqavi, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Iran, xác nhận Ardebilli mất tích ở Georgia trong một chuyến đi mua thiết bị quân sự vào tháng 9 vừa qua. Qashqavi nói Iran đã chính thức tố cáo Georgia bắt giữ Ardebilli rồi bàn giao cho Mỹ sau đó. Tất nhiên, chính phủ Georgia bác bỏ lời cáo buộc của Iran.

Nhân thân của Ardebilli không rõ ràng lắm. Chính quyền Iran khẳng định Ardebilli là một doanh nhân nhưng theo một nguồn tin phương Tây thì Ardebilli là một nhà khoa họchạt nhân.

Nhân vật thứ ba mà ông Mottaki khiếu nại với ông Ban Ki-moon là nhà ngoại giao Nosratollah Tajik. Asharq Al–Awsat cho biết ông này đang bị nhà chức trách Anh giam giữ sau khi bị FBI (Cảnh sát liên bang Mỹ) bắt quả tang mang lậu số lượng khá lớn ống nhòm nhìn xuyên màn đêm trị giá 50.000 USD từ London về Iran. Tajik, 54 tuổi, sống với vợ con ở London trước khi bị bắt. Trái với dư luận cho rằng Tajik sống bằng lương hưu trí, Asharq Al-Awsat cho biết ông ta đang điều hành một đường dây buôn lậu vũ khí quốc tế của Iran ở Anh, Thổ Nhĩ Kỳ và Các Tiểu Vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE). Tòa án Anh đang cân nhắc việc dẫn độ Tajik về Mỹ để xét xử theo yêu cầu của Mỹ.