Trung Quốc: Tự đẩy mình tới rủi ro đối đầu quân sự với các quốc gia láng giềng và Mỹ ?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Khi Trung Quốc quên lời dạy 'ẩn mình' của Đặng Tiểu Bình

Những cuộc tập trận gần đây của Quân đội Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) trên mặt đất và mặt biển phản ánh sự tức giận từ phía Bắc Kinh với cuộc tập trận chung Mỹ - Hàn ở Hoàng Hải, cũng như với những phản ứng của Washington sau khi Trung Quốc tuyên bố Biển Đông là “lợi ích cốt lõi”.

Những động thái của Bắc Kinh gần đây cho thấy có lẽ, họ đang xa rời chính sách của Đặng Tiểu Bình. Trong quan hệ quốc tế, ông Đặng Tiểu Bình đặt ra chính sách gọi là “Thao Quang Dưỡng Hối” (tạm dịch là ẩn sáng dưỡng tối), có nghĩa là giấu tài, giữ mình khi ở vị trí bất lợi và kiên nhẫn chờ đợi cơ hội để có thể nắm giữ địa vị cao hơn.

Trung Quốc liên tiếp tiến hành các cuộc trận hải quân, không quân thời gian gần đây. Ảnh: THX

Theo Tân hoa xã, PLA đã tổ chức cuộc tập trận hậu cần quân sự tại Hoàng Hải ngày 17 - 18/7. Tổng cục hậu cần và Văn phòng Sẵn sàng Chiến đấu của PLA đã tổ chức cuộc tập trận này. Mang tên “Chiến tranh 2010”, sự kiện diễn ra nhằm tăng cường khả năng phòng thủ chống lại các cuộc tấn công tầm xa, tập trung vào vận chuyển thiết bị hỗ trợ quân sự cho các cuộc chiến đấu chung.

Cuộc tập trận được thực hiện một tuần sau khi Trung Quốc tuyên bố phản đối bất cứ máy bay hay tàu chiến nước ngoài nào tiến vào Hoàng Hải hay vùng biển lân cận có thể gây ảnh hưởng tới lợi ích và an ninh đất nước (đề cập tới việc tập trận hải quân Mỹ - Hàn ở Hoàng Hải).

Sau đó, ngày 26/7, Hải quân PLA đã tiến hành cuộc tập trận bắn đạn thật quy mô lớn trên Biển Đông, theo tin từ nhật báo PLA. Các tàu chiến chủ chốt, tàu ngầm và máy bay chiến đấu từ ba hạm đội hải quân đều tham gia diễn tập. Đây được xem là cuộc tập trận hải quân lớn nhất kể từ 1950 khi Hải quân PLA chính thức thành lập. "Tàu chiến và tàu ngầm Hải quân Hạm đội Nam Hải đã diễn tập tấn công chính xác vào các mục tiêu trên biển bằng phóng tên lửa dẫn đường trong khi các tàu chiến thực hiện hoạt động phòng không”, nhật báo PLA đưa tin.

Giám sát cuộc trập trận, Tổng tham mưu trưởng PLA Trần Bỉnh Đức cho biết, PLA đang theo dõi chặt chẽ các diễn biến (về tình hình quốc tế) và chuẩn bị "sẵn sàng cho các cuộc đụng độ quân sự lớn".

Ngày 8/3, PLA tiến hành cuộc tập trận 5 ngày, quy tụ 12.000 binh lính và 7 loại hình máy bay chiến đấu từ quân khu Tế Nam. Theo Tân hoa xã, cuộc diễn tập được tiến hành tại 7 thành phố khắp hai tỉnh nội địa là Hà Nam và Sơn Đông với các hoạt động sơ tán khẩn cấp, kế hoạch chiến tranh, do thám, cảnh báo sớm, phòng thủ đất đối không, sơ tán các vị trí chiến đấu trong “môi trường điện từ phức tạp”.

Những cuộc tập trận trên diễn ra xung quanh thời gian kỷ niệm 83 năm thành lập PLA (1/8). Trong một cuộc họp báo trước ngày này, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc Canh Diên Sinh cho biết, những thông tin về các cuộc tập trận gần đây là một bằng chứng thể hiện Trung Quốc đang tăng cường minh bạch trong quân sự. Theo ông Canh, chính vì thế mà báo chí không nên cố gắng “giải thích” theo hướng làm gia tăng hay phức tạp tình hình.

Tuy nhiên, trong cuộc họp báo, ông Canh cũng nhấn mạnh rõ ràng rằng, Trung Quốc phản đối mọi nỗ lực nhằm “quốc tế hóa” vấn đề Biển Đông. Cần chú ý, đây là lần đầu tiên, quân đội Trung Quốc đưa ra bình luận công khai về vấn đề Biển Đông đang nóng lên thời gian gần đây, khi trước đó Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton khẳng định, giải quyết tranh chấp Biển Đông theo con đường hòa bình là “lợi ích quốc gia” của Mỹ.

Ông Canh Diên Sinh khẳng định, Trung Quốc có “chủ quyền không thể tranh cãi” với các đảo ở Biển Đông và vùng biển xung quanh và nhấn mạnh, Trung Quốc sẽ tôn trọng quyền tự do đi lại của tàu thuyền và máy bay từ “các nước liên quan” qua Biển Đông theo đúng luật pháp quốc tế.

Nhìn vẻ bề ngoài, cuộc tranh cãi nóng lên ở Biển Đông bắt đầu từ tuyên bố “lợi ích cốt lõi” của Trung Quốc, nhưng trên thực tế, Ngoại trưởng Mỹ đã “tận dụng cơ hội” để thể hiện chính sách “trở lại châu Á” của Mỹ trong làn sóng gia tăng ảnh hưởng ngày một nhanh chóng của Bắc Kinh.

Song, chính từ việc khẳng định Biển Đông là “lợi ích cốt lõi”, Trung Quốc đã tự đặt mình vào một vị trí nhạy cảm, tự mình khép chặt cuộc “thao diễn” chính trị và ngoại giao, tự đẩy mình tới rủi ro đối đầu quân sự với các quốc gia láng giềng và Mỹ.
----------------------------------------------------------------

Trung Quốc: Câu 'ẩn mình' đâu đã lỗi thời

Đưa ra những tuyên bố quả quyết trong việc khẳng định chủ quyền, Trung Quốc đã xa rời các nguyên tắc ngoại giao mà cố lãnh đạo nước này Đặng Tiểu Bình đặt ra.

Năm 1978, khi thăm Nhật Bản để ký Hiệp ước Hòa bình và Hữu nghị Trung - Nhật (gọi là Senkaku trong tiếng Nhật), ông Đặng Tiểu Bình nhấn mạnh, hai bên cần dẹp bỏ tranh chấp: “Thế hệ chúng ta chưa đủ sáng suốt để tìm ra tiếng nói chung trong vấn đề này. Thế hệ kế tiếp sẽ sáng suốt hơn và chắc chắn sẽ tìm ra một giải pháp có thể được cả hai bên chấp nhận”.

Bằng mục tiêu nắm vai trò dẫn đầu trong các vấn đề quốc tế, Trung Quốc đang xa rời nguyên tắc ngoại giao "ẩn mình" của nhà lãnh đạo Đặng Tiểu Bình. Ảnh: Gettty Images

Tháng 6/1979, Bắc Kinh đưa ra một đề xuất chính thức với Tokyo trong việc cùng khai thác phát triển tài nguyên ở Điếu Ngư. Đây là lần đầu tiên, Trung Quốc sẵn sàng cởi mở trong việc thể hiện xu thế giải quyết tranh chấp lãnh thổ với các nước láng giềng trong khuôn khổ khái niệm “dẹp bỏ tranh chấp và cùng theo đuổi mục tiêu phát triển”.

Khi Trung Quốc xây dựng quan hệ ngoại giao với các nước Đông Nam Á những năm 1970 và 1980, Đặng Tiểu Bình một lần nữa đưa ra đề xuất dẹp bỏ tranh chấp tại khu vực quần đảo Trường Sa ở Biển Đông và theo đuổi mục tiêu cùng phát triển. Một giải pháp được cả hai bên chấp nhận có thể đã ra đời sau đó.

Khi Liên Xô sụp đổ vào đầu những năm 1990, Đặng Tiểu Bình đưa ra chính sách “Thao Quang Dưỡng Hối” với các đặc điểm: “Bình tĩnh quan sát; Lập trường vững chắc; Bình tĩnh đối phó; Che giấu khả năng và chờ đợi thời thế; Duy trì ẩn mình, và không bao giờ nắm vị trí dẫn đầu”.

Theo sự dẫn dắt này,Trung Quốc nhanh chóng phá vỡ sự cô lập quốc tế bằng cách cải tổ kinh tế và chính sách mở cửa. Tuy nhiên, trong thập niên qua, với phép màu tăng trưởng, Trung Quốc lại đang vươn tới cái đích nắm giữ vai trò tiên phong trong các vấn đề quốc tế, một cách sẵn sàng hay miễn cưỡng. Và như thế, theo nhiều nhà phân tích chính trị, Bắc Kinh cuối cùng đã xa rời “Thao Quang Dưỡng Hối”.

Nhưng Trung Quốc có sẵn sàng “tỏa sáng” với đích dẫn đầu trong các công việc quốc tế? Có lẽ không, vì Trung Quốc cần tiếp tục phát triển, nghĩa là đòi hỏi một môi trường hòa bình. Để giữ hòa bình, Trung Quốc vẫn phải “ẩn mình” trong nhiều chuyện quốc tế hay tạm gác tranh chấp với các quốc gia láng giềng.

Tuy nhiên, tuyên bố Biển Đông là “lợi ích cốt lõi” có lẽ đã làm tổn hại môi trường hòa bình. Một “lợi ích cốt lõi” nghĩa là lợi ích quốc gia cao nhất, và nếu cần thiết, có thể được bảo vệ bằng chính máu hay sinh mạng. Và Trung Quốc liệu đã sẵn sàng giải quyết tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông bằng vũ lực? Thực tế không hẳn vậy.

"Một số đảo tại Trường Sa và Hoàng Sa hiện do các nước khác nắm giữ”, một quan chức quân đội Trung Quốc nói. “Vì thế, nếu chúng tôi dùng vũ lực lấy các đảo này, có thể dẫn tới những cuộc chiến lâu dài. Những đảo này lại ở xa đất liền, nghĩa là nếu có lấy các đảo, cũng sẽ khó khăn trong việc bảo vệ chúng”.

Điều thú vị là, bản thân một số nhà chiến lược quân sự Trung Quốc cũng phản đối việc sử dụng khái niệm “lợi ích cốt lõi quốc gia trong các vấn đề quốc tế”.

Ví dụ, tuần trước, Tân Hoa xã có đăng bài bình luận với tiêu đề “Lợi ích Cốt lõi quốc gia không nên bị lạm dụng”, tác giả là Hàn Tô Đông - phó giáo sư về chiến lược quân sự tại Đại học Quốc phòng Trung Quốc. "Gần đây, cụm từ “lợi ích quốc gia” trở nên rất nóng, được sử dụng thường xuyên. Nhưng chúng ta cần nhận thức rằng, không nên xem nhẹ việc sử dụng khái niệm này”, ông viết.

Thậm chí sau Chiến tranh Lạnh, sức mạnh quân sự của một quốc gia vẫn đóng vai trò chính trong bảo vệ và mở rộng các lợi ích kinh tế. Dù phát triển nhanh, nhưng“quân đội của chúng ta vẫn yếu hơn so với Mỹ”, ông Hàn nhấn mạnh.

Ông Hàn khẳng định, nếu Trung Quốc tuyên bố lợi ích quốc gia thì các nước khác cũng có thể làm như vậy, sau đó, xung đột sẽ khó giải quyết bằng ngoại giao và đối đầu có nguy cơ xảy ra. Hơn thế nữa, vào lúc này, Trung Quốc không đủ khả năng bảo vệ toàn bộ lợi ích cốt lõi quốc gia của mình. Vì thế, đây không phải là lúc Bắc Kinh đặc biệt chú tâm tới khái niệm này, tới khi phát triển sức mạnh quân sự hơn nữa, Trung Quốc có thể tuyên bố công khai những lợi ích quốc gia mà nước này bảo vệ được.

Nhìn từ quan điểm này, chính sách “Thao Quang Dưỡng Hối” của Đặng Tiểu Bình cùng đề xuất “dẹp bỏ tranh chấp vì mục tiêu cùng phát triển” vẫn không hề lỗi thời.