Rác thải công nghiệp tràn về Hải Phòng

Trước đó, cuối tháng 8/2010, PC 36 và Cục Hải quan TP. Hải Phòng đã phát hiện 2 container chứa những ắc quy chì phế thải không đủ điều kiện được nhập khẩu vào Việt Nam. Hai container này được nhập vào cảng Hải Phòng tháng 12/2009 dưới tên hàng đăng ký là sắt phế liệu, nhưng bên trong lại chứa các loại ắc quy phế thải không thể sử dụng hoặc tái sử dụng. Doanh nghiệp đứng tên trên vận đơn nhận hàng là Công ty Quế Thành (Móng Cái, Quảng Ninh) đã có công văn từ chối nhận hàng.

Giữa tháng 8, Tổng cục Hải quan, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (C49, Bộ Công an) phối hợp với cảnh sát môi trường và hải quan TP. Hải Phòng kiểm tra 17 container tại Cảng Hải Phòng. Kết quả tất cả lô hàng trên đều là rác thải công nghiệp, chủ yếu là vi mạch điện tử, không được phép nhập khẩu qua cảng biển Việt Nam. Cơ quan chức năng đã triệu tập chủ lô hàng là Công ty cổ phần Sản xuất và Thương mại Đại Lộc (trụ sở tại 149 - Vân Đồn, Trần Phú, TP. Móng Cái, Quảng Ninh) đến giải quyết, nhưng đơn vị này đã từ chối nhận lô hàng trên.

Theo PC36, từ năm 2003 đến 2006, đã có 2.278 container, với trọng lượng 36.618 tấn ắc quy chì phế thải, cùng hàng nghìn tấn phế thải từ thiết bị điện tử qua sử dụng đã được nhập vào cảng Hải Phòng. Đó là chưa tính đến hàng vạn tấn phế liệu là kim loại, nhựa, giấy… chưa làm sạch được nhập khẩu vào một số cảng khu vực Hải Phòng. 

Thủ đoạn được các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước sử dụng để đưa rác thải công nghiệp vào Việt Nam là ký các hợp đồng xuất nhập khẩu hoặc tạm nhập tái xuất sang nước thứ ba. Nội dung hợp đồng và các thủ tục khai báo hải quan đều ghi tên những mặt hàng hợp pháp, nhưng thực chất bên trong các container lại là những mặt hàng nằm trong danh mục không được phép nhập khẩu vào Việt Nam. Khi bị phát hiện, các đơn vị trong nước đều từ chối nhận hàng, với lý do hàng không đúng hợp đồng. Đối với việc vận chuyển chất thải nguy hại vào Việt Nam dưới hình thức tạm nhập tái xuất, thì hầu hết các doanh nghiệp nước ngoài trên hóa đơn về danh sách hàng đóng bưu kiện đều là những doanh nghiệp ma, vì vậy rất khó để xác định được chủ thể vi phạm.

Theo tính toán của một cán bộ Chi cục Hải quan II, Cục Hải quan Hải Phòng, chỉ cần nhập lậu trót lọt một container ắc quy chì đã qua sử dụng, doanh nghiệp có thể thu lãi cả trăm triệu đồng. Còn theo một giám đốc cảng, các chủ hàng sẵn sàng trả cước 2.500 USD nếu hãng tàu nhận vận chuyển một container hàng phế liệu từ Hồng Kông về cảng Hải Phòng. Sau đó, nếu không bị phát hiện, thì chỉ với 500 USD làm thủ tục, chủ hàng có thể xuất được container trót lọt.

“Mặt khác, việc xử lý vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường và vi phạm trong lĩnh vực xuất nhập khẩu còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Do vậy, các đối tượng vẫn tiếp tục thực hiện các hành vi vi phạm”, một cán bộ của PC36 cho biết. 

Theo thống kê, hiện Hải Phòng còn khoảng 300 container chứa hơn 3.000 tấn rác thải nguy hại đang chờ được xử lý, gây khó khăn cho các cảng vì không có chỗ để xếp các container khác. Theo lãnh đạo Cảng Chùa Vẽ, việc xử lý các lô hàng này phải chờ công an môi trường và hải quan Hải Phòng tiến hành, vì các cảng không có thẩm quyền này, mà chỉ có nhiệm vụ bốc xếp hàng.

Xung quanh vấn đề xử lý các lô rác thải công nghiệp bị phát hiện, đại diện một hãng tàu Hàn Quốc tại Hải Phòng cho biết, việc tái xuất những lô hàng này là rất khó, vì quy định tạm nhập tái xuất của phía nước ngoài rất khắt khe. Chính vì vậy, dư luận băn khoăn rằng, liệu những lô rác thải bị phát hiện đó có được xử lý thực sự tại cảng Hải Phòng hay đã “bốc hơi” sau khi được “xử lý”?!