Ðẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực nông nghiệp

Ðầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực nông nghiệp hiện chiếm 20,5% tổng vốn đầu tư của cả nước. Trong đó, chủ yếu tập trung tại hai nước Lào và Cam-pu-chia. Tính đến cuối năm 2008, Việt Nam đã có 146 dự án đầu tư sang Lào với tổng vốn đầu tư đăng ký là 1,52 tỷ USD, quy mô bình quân một dự án là 10,4 triệu USD. Trong đó, lĩnh vực nông, lâm nghiệp có 47 dự án gồm chế biến gỗ, trồng và khai thác mủ cao-su, với tổng vốn đầu tư là 427,2 triệu USD (chiếm 32% số dự án và 28% vốn đầu tư). Riêng về cây cao-su, tính đến tháng 11-2008, đã có 24 dự án của doanh nghiệp Việt Nam đầu tư sang Lào với tổng vốn đầu tư là 406,4 triệu USD.

Tính đến tháng 2-2009, có 39 dự án đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam sang Cam-pu-chia với tổng vốn đầu tư là 211,2 triệu USD. Trong đó tập trung nhiều nhất ở lĩnh vực nông, lâm nghiệp với 11 dự án, tổng vốn đầu tư là 115,9 triệu USD, chiếm 54,4% vốn đầu tư.

Việc đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp sang Lào và Cam-pu-chia nhìn chung có nhiều thuận lợi, hơn nữa, nông nghiệp cũng là một trong những lĩnh vực mà hai nước này có nhiều tiềm năng. Việc đầu tư ra nước ngoài giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, đặc biệt chiếm chỗ trong những thị trường ngách để tìm kiếm lợi nhuận và khẳng định sự trưởng thành của mình. Từ chỗ có lợi nhuận, doanh nghiệp sẽ tăng khả năng tài chính, quay trở lại đầu tư vào nông nghiệp trong nước.

Hơn nữa, theo nhiều chuyên gia kinh tế, nếu như các hình thức đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực công nghiệp để tận dụng nguồn nhân công và tài nguyên bản xứ, thì đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực nông nghiệp là một hướng đi mới nhằm bảo đảm an ninh lương thực đã và đang được mở ra. Không chỉ Việt Nam mà một số quốc gia trên thế giới đã khuyến khích các doanh nghiệp đi theo con đường này.

Theo Cục trưởng Cục Ðầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Ðầu tư (KH-ÐT) Phan Hữu Thắng thì  từ năm 2008 trở lại đây, đầu tư ra nước ngoài đã trở thành một xu thế khá mạnh mẽ, cho thấy tầm nhìn xa trông rộng và sự trưởng thành đáng kể của các doanh nghiệp Việt Nam trong chiến lược kinh doanh. Tuy nhiên, đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực nông nghiệp không phải chỉ có những thuận lợi mà còn không ít khó khăn cả từ các vấn đề trong nước và các vấn đề của phía đối tác. Cụ thể như đầu tư tại Lào, hiện hệ thống pháp luật liên quan đầu tư của nước này đang trong quá trình sửa đổi, hoàn thiện nên có nhiều thay đổi, chưa thống nhất và khó tiếp cận. Ngoài hệ thống pháp luật thì hiện quỹ đất trồng cây cao-su, cây công nghiệp ở Lào không còn nhiều trong khi các doanh nghiệp Việt Nam, Trung Quốc, Thái-lan đều đang có nhu cầu đầu tư đã tạo ra một sự cạnh tranh đáng kể. Mặt khác, tiến độ giao đất cho các dự án trồng cao-su chậm, khó khăn cho việc lập kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp. Ngoài ra, lực lượng lao động tại Lào cũng hạn chế, trình độ chuyên môn thấp, không đáp ứng được nhu cầu về lao động của nhà đầu tư cả về số lượng và chất lượng...

Còn về phần trong nước, theo các chuyên gia kinh tế và các nhà hoạch định chính sách, Việt Nam cũng chưa có chính sách hay cơ chế đặc thù để hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp. Ðặc biệt, khuôn khổ pháp lý về đầu tư ra nước ngoài theo hình thức gián tiếp chưa rõ ràng, thiếu thông tin cập nhật về chính sách đầu tư, thủ tục hành chính còn rườm rà, chậm trễ, ảnh hưởng tiến độ triển khai dự án ở nước ngoài...

Tuy nhiên, các khó khăn này đang dần được tháo gỡ. Hiện Bộ KH- ÐT đang hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 78/2006/NÐ-CP của Chính phủ quy định về đầu tư ra nước ngoài và dự kiến cuối năm 2009 sẽ trình Chính phủ ban hành. Ngoài ra, Thủ tướng cũng đã giao Bộ Tài chính nghiên cứu thành lập Quỹ hỗ trợ để có thể cho doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài vay vốn ưu đãi. Trong tháng 2-2009, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã phê duyệt đề án Thúc đẩy đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài, đặc biệt đầu tư tại hai nước Cam-pu-chia và Lào. Bộ KH- ÐT cũng đang  tổ chức nghiên cứu, xây dựng Chiến lược đầu tư của Việt Nam vào Cam-pu-chia đến năm 2015 và tầm nhìn đến năm 2020.

Cùng với quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa diễn ra mạnh mẽ, diện tích đất canh tác ngày một thu hẹp thì việc đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực nông nghiệp đang trở thành một xu hướng mới nhằm tận dụng được nguồn nhân lực và diện tích đất canh tác màu mỡ ở nơi đầu tư. Ðồng thời còn giúp các doanh nghiệp mở rộng địa bàn hoạt động sản xuất kinh doanh, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, tiết kiệm chi phí sản xuất, chi phí vận tải và khai thác lợi thế của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Với tất cả những điều kiện thuận lợi nêu trên, việc đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực nông nghiệp đang được tạo đà một cách vững chắc. Mặc dù hiện nay các dự án đầu tư chưa nhiều, tổng vốn chưa lớn, quy mô còn nhỏ và manh mún, nhưng trong thời gian tới, chắc chắn sẽ có những thay đổi đáng kể.