Vì sao Bác Hồ đặt tên Quảng trường Ba Đình?

Trước đó, địch đã đưa về tập trung tại đây một lực lượng rất lớn, có thể nói là lớn nhất so với tất cả các chiến dịch chúng từng thực hiện trên đất nước ta dưới thời Đệ Tam Cộng hòa Pháp. Vậy mà, chính bọn tướng lĩnh thực dân đã buộc phải thừa nhận sự thất bại của chúng trên chiến trường Ba Đình. Cũng từ trận đánh lịch sử này, thực dân Pháp đã có cái nhìn khác hơn, thận trọng hơn về ý chí và tài thao lược của quân và dân Việt Nam

Về mặt lịch sử chiến tranh nhân dân, có thể coi chiến thắng Ba Đình là cột mốc rất đáng chú ý khi một dân tộc thuộc địa lạc hậu và nghèo nàn, nhưng đã chủ động tiến hành cuộc chiến đấu dài ngày và giành thắng lợi trước kẻ xâm lăng hùng mạnh hơn hẳn về mọi mặt, đến từ nền công nghiệp hiện đại Tây Âu.

Khi giặc Pháp tấn công chiếm tòa khâm sứ, Tôn Thất Thuyết phò vua Hàm Nghi chạy ra phòng tuyến Quảng Trị ban chiếu Cần Vương, còn Trần Xuân Soạn đã cùng Phạm Bành, Đinh Công Tráng lĩnh ấn lên đường xây dựng cứ điểm Ba Đình để tiếp tục chỉ đạo cuộc kháng chiến và mất tại Long Châu.

Ông Trần Xuân Thảo, cháu nội danh tướng Trần Xuân Soạn kể lại rằng, ngay từ thưở thiếu thời, vào những năm 20 của thế kỷ trước, ông đã được người cha kể chuyện về trận đánh anh hùng đó, kèm theo bài vè 10 câu như sau: “Chi chi chành chành, cái đanh thổi lửa, con ngựa chết trương, ba vương thượng đế, chấp chế thượng hạ, ba quạ đóng đinh, Ba Đình chập lại, tá tà lá hổ, ông tổ ông tiên, tắt đèn đi ngủ”. Bài vè này được lan truyền và sau này có nhiều dị bản, duy từ Ba Đình được ghi nhận (theo Xưa & Nay, số 9-1995). Đối với những người dân xứ Thanh, thì chiến thắng Ba Đình là một huyền thoại của lòng yêu nước và ý chí chống giặc ngoại xâm của thế hệ con cháu Triệu Trinh nương.

Các sử gia cho rằng, bằng nhãn quan lịch sử và sự am hiểu rộng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lấy 2 tiếng Ba Đình để đặt tên cho quảng trường dựng nước, là địa danh để đón mừng ngày hội non sông và mang ý nghĩa chiến thắng như với Khải hoàn môn của người Pháp và Quảng trường Trafalgar của Thủ đô London, Anh Quốc. Sử sách đã ghi lại, chiến công của Napoléon là chiến thắng của kẻ mạnh trước kẻ yếu, chiến thắng của đô đốc Nelson là chiến công của 2 địch thủ ngang tài ngang sức, còn chiến thắng Ba Đình của nhân dân ta là chiến thắng của một lực lượng non yếu và lạc hậu trước kẻ thù hiện đại và hùng mạnh và chính chiến thắng này là niềm tự hào và là bài học lớn cho các thế hệ Việt Nam.