“Casa da musica” - nhà hát thành phố Porto

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Kiến trúc & Đời sống - Một trong những công trình nổi bật, ấn tượng của kiến trúc sư nổi tiếng thế giới người Hà Lan Rem Koolhaas và văn phòng kiến trúc OMA, “Casa da Musica” là biểu tượng kiến trúc của Porto (Bồ Đào Nha) nhân dịp thành phố được chọn là trung tâm văn hoá của châu Âu năm 2001. Tuy nhiên, thời gian cho việc xử lý móng bị kéo dài và phải thi công trong điều kiện thời tiết xấu đã ảnh hưởng đến tiến độ của công trình và nó chỉ chính thức mở cửa từ tháng 4.2005

Toàn cảnh nhà hát nhìn từ phía sau

Nhà hát có vị trí đối diện với quảng trường Boavista, một trong những trung tâm nhộn nhịp, đông đúc nhất của Porto, một điểm bản lề giữa kiến trúc cổ và hiện đại của thành phố. “Casa da Musica” được ca ngợi và đánh giá là một trong những nhà hát quan trọng nhất được xây dựng trong vòng một thế kỷ qua trên thế giới. Kiến trúc sư ví von công trình như một viên mưa đá khổng lồ rơi xuống thành phố Porto. Hình dáng của nhà hát hết sức độc đáo, biểu lộ sự đối nghịch giữa vẻ ngoài đồ sộ hoành tráng và nét đẹp đơn giản tinh tế, vừa tự nhiên rõ ràng mà lại rất lãng mạn huyền bí, một phong cách thiết kế không thể nhầm lẫn của Koolhaas. Nó cũng là kết quả của việc nghiên cứu kết cấu kỹ lưỡng và sử dụng hiệu quả vật liệu bêtông trắng. Lớp tường bêtông dày 40cm được tính toán để sử dụng rất hợp lý ngay cả ở những chỗ tường nghiêng (có chỗ lên tới 48° so với chiều ngang), đảm bảo cả về mặt kỹ thuật cũng như vẻ đẹp hoàn thiện của công trình. Quảng trường phía ngoài nhà hát được lát hoàn toàn bằng đá travertin màu nâu vàng, đối ngược mạnh mẽ với đá granit màu ghi có mặt khắp nơi ở Porto. Nó được thiết kế như một tấm thảm mềm mại, nhằm giới hạn diện tích công trình, và được nâng lên tại một số điểm để tạo ra các lối vào nhà hàng hay xuống khu vực để xe.

Từ ngoài quảng trường này, cầu thang rộng dẫn chúng ta đến sảnh chính của nhà hát, một không gian ấn tượng, cao rộng với những chiếc dầm khổng lồ bằng bêtông chạy bắt chéo cùng những đường ánh sáng phía trên cao. Để từ đó, chiếc cầu thang thứ hai sẽ dẫn chúng ta đến phòng biểu diễn và những không gian khác nhau tiếp theo. Lớp vỏ bọc bằng bêtông được cảm nhận rõ ràng từ những bức tường và những chiếc cột nghiêng ngả trong nội thất. Trên đường dẫn vào các không gian chức năng, những góc nhìn trong công trình cũng như những điểm nhìn ra ngoài quảng trường được thiết kế thay đổi bất ngờ, sự chuyển tiếp giữa không gian giao thông và không gian chức năng xen kẽ độc đáo.

Về mặt chức năng, nhà hát gồm hai phòng biểu diễn chính, phòng luyện tập, phòng thu thanh cho dàn nhạc quốc gia và nhiều không gian khác cũng được thiết kế để có thể thay đổi dễ dàng phù hợp với những buổi biểu diễn hay những hoạt động khác như hội thảo, giáo dục. Phòng biểu diễn lớn có sức chứa 1.300 chỗ ngồi, với hình dáng của một chiếc hộp đựng giày, được tính toán và lấy kích thước tốt nhất cho một phòng hoà nhạc về mặt kỹ thuật âm thanh. Nó được đặt ở trung tâm, có chiều dài bằng đúng chiều rộng của công trình và được giới hạn bởi hai lớp tường kính cong lượn sóng. Hai lớp tường này góp phần cho việc điều tiết âm thanh cũng như mang lại ánh sáng tự nhiên ban ngày lan toả trong phòng biểu diễn. Phòng biểu diễn nhỏ được thiết kế rất linh hoạt, trung bình có khả năng chứa 300 chỗ ngồi với những chiếc ghế di động và cho 650 người đứng. Nó cũng có thể thay đổi hoàn toàn vị trí, kích thước của sân khấu, kiểu cách ngồi xem biểu diễn tuỳ thuộc vào từng loại hình nghệ thuật. Tất cả các không gian khác như phòng của diễn viên, các phòng hành chính hay quán bar, nhà hàng… được đặt ở giữa phòng biểu diễn chính và lớp vỏ bọc bên ngoài. Những không gian này được giới hạn bởi những lớp tường kính trong suốt và thông ra phòng biểu diễn chính.

Vật liệu bêtông trắng đã được sử dụng rất hiệu quả cả về mặt kỹ thuật lẫn vẻ đẹp hoàn thiện của công trình, ngay cả ở những chỗ tường nghiêng (có chỗ lên tới 48° so với chiều ngang).

Ngoài vật liệu bêtông chủ đạo, kiến trúc sư cũng đã nghiên cứu nhiều cách phát triển và áp dụng mới lạ của những vật liệu cổ truyền ở Bồ Đào Nha. Tường trong phòng biểu diễn chính được ốp bằng gỗ dán, nổi bật với những đường vân khổng lồ. Một số phòng được ốp bằng những viên gạch men kẻ ô vuông hay những bức tranh chủ đề về tôn giáo mà chúng ta thường thấy ở những công trình cổ theo trường phái Baroque ở Porto.

Về mặt kết cấu, phần móng và ba tầng đầu tiên của công trình sử dụng hệ lưới cột vuông đều đặn. Phần lõi trung tâm của công trình được hình thành bởi bốn bức tường dày xây từ móng lên đỡ phần mái nghiêng của công trình và kết nối với những bức tường vỏ bọc bên ngoài. Một hệ kết cấu độc lập khác gồm mười chiếc cột lớn được thiết lập thêm để đỡ cho phòng biểu diễn chính. Sự phân chia kết cấu rõ ràng, với những chiếc cột và dầm khéo léo xuyên qua bề mặt của mỗi tầng kết nối từ dưới tầng hầm để xe lên mái, luôn là phong cách đặc trưng của Koolhaas.

Ngay từ những ngày đầu mở cửa, “Casa da Musica” đã là một phần quan trọng của Porto. Nhà hát không chỉ là nơi tổ chức nhiều loại hình biểu diễn đa dạng từ nhạc cổ điển đến rock hay nhạc thể nghiệm… nhằm phục vụ cho các tầng lớp công chúng khác nhau, nó còn trở thành nơi gặp gỡ và chuyển tiếp giữa hai kiểu mẫu kiến trúc cổ điển và hiện đại của thành phố. Công trình cũng góp phần đánh dấu tên tuổi của Koolhaas, một trong những kiến trúc sư hàng đầu thế giới.

Diện tích công trình 22.000m²
Diện tích tầng hầm nơi để xe  27.000m²
Hoàn thành 2005
Địa điểm thành phố Porto, Bồ Đào Nha
Kiến trúc sư OMA Rem Koolhaas và Ellen Van Loon
Kết cấu công ty Ove Arup và cộng sự

Sảnh chính của nhà hát	Cầu thang từ sảnh chính dẫn đến các phòng biểu diễn và những không gian khác
Lối vào chính của nhà hát	Nội thất không gian biểu diễn chính
Khu vực quầy bar, giải khát	Tường của phòng VIP được lát bằng gạch men in những bức tranh chủ đề về tôn giáo, ý tưởng được bắt nguồn từ những công trình cổ theo phong cách Baroque thường thấy ở Porto
Một phòng chức năng khác với tường gạch men caro và kính cong. Kính cong ngoài việc lấy ánh sáng tự nhiên còn tạo ra những điểm nhìn biến dạng thú vị ra phía ngoài thành phố	Sân terrace trên mái công trình

(Theo Bài: Ths. KTS. Vũ Hoàng Hà/SGTT/ M A BFH/HES-SO)