Con đường tơ lụa đang hồi sinh?

Từ trung tâm mua sắm lớn nhất của TQ tại nước ngoài...

Dubai tự hào có những trung tâm mua sắm thuộc hàng ngoạn mục nhất thế giới, trong đó có Mall of the Emirates với sân trượt tuyết trong nhà và Dubai Mall với bể thủy sinh khổng lồ với 33.000 sinh vật biển. Nhưng với bất cứ ai quan tâm đến tương lai, trung tâm mua sắm thú vị nhất lại là nơi ít khách du lịch đến thăm quan mua sắm nhất: Dragon Mart cách trung tâm thành phố 20 phút lái xe, muốn tới đây phải băng qua vùng cây rậm và một số công trình xây dựng bị bỏ hoang.

Thiết kế của Dragon Mart được xem là yếu theo tiêu chuẩn của Dubai. Các kiến trúc sư đã cố gắng thiết kế tòa nhà có hình dáng biểu tượng của một con rồng và trước lối vào chính của Dragon Mart cũng có một con rồng cuộn xung quanh một quả cầu vàng khổng lồ. Các đồ trang trí sặc sỡ nhất ở đây là những lá cờ Trung Quốc khổng lồ.

Dragon Mart là trung tâm mua sắm lớn nhất của Trung Quốc không nằm trong lãnh thổ Trung Quốc đại lục, với chiều dài 1,2km với 3.950 cửa hàng. Ở đây bạn có thể mua tất cả mọi thứ từ các cột kèo giả phong cách La Mã đến "kem cho các bộ phận nhạy cảm của con người", từ máy tính bảng đến điện thoại di động có hình dạng như khẩu súng ngắn. Các cô gái trong trang phục quần jeans bó và áo phông bán khăn trùm đầu (dành cho phụ nữ theo đạo Hồi) và thảm cầu nguyện.

Dragon Mart mở cửa năm 2005 tại Dubai

Các cửa hàng trong khu mua sắm và các sản phẩm trong mỗi cửa hàng đều là những thương hiệu không mấy quen thuộc. Hầu hết các trung tâm mua sắm trên thế giới đều ngập tràn những món hàng sản xuất ở Trung Quốc nhưng được thiết kế và mang thương hiệu của phương Tây.

Tuy nhiên, Dragon Mart lại cho thấy một thế giới hoàn toàn. Các công ty thuộc sở hữu Trung Quốc đang bơm những sản phẩm giá rẻ của mình vào dòng chảy thương mại thế giới thông qua hệ thống các trung tâm mua sắm như Dragon Mart mọc lên khắp khu vực Trung Đông và châu Phi. Có thể kể đến các công ty như JZX Double Goats Grinding Wheel Manufacturing (chuyên bán máy móc xây dựng), hay Snow White Princess Trading (chuyên bán thảm), Yongde Shoes và Wen Ling Better Shoes (chuyên giày và túi xách), hay các công ty điện tử chuyên bán các thiết bị giảm giá mang tên như Wintouch và Titanium.

Dragon Mart hướng đến tính hiệu quả và giá rẻ. Công ty Vận tải biển Trung Quốc (COSCO) có một trung tâm hậu cần rất lớn ngay bên cạnh khu mua sắm cho phép hàng hóa vừa mua được đưa thẳng ra tàu và hàng hóa bán buôn có thể được xuất khẩu từ đây đến bất cứ nơi nào trên thế giới. Các nhân viên làm việc tại các cửa hàng trong khu mua sắm sống tại International City ngay tiếp giáp với Dragon Mart.

... đến sự hồi sinh của Con đường tơ lụa?

Khách hàng của Dragon Mart là thương nhân bán buôn và dân lao động nhập cư thích săn hàng mặc cả. Đây là khu mua sắm dành cho chính những người đã xây dựng Dubai đến mua sắm. Họ chính là nhóm dân số đang phát triển nhanh chóng của Trung Quốc. Các mặt hàng giá rẻ bán ở đây có thể kể đến là máy ảnh kỹ thuật số giá 27 USD, hay máy chạy bộ giá 190 USD theo như quảng cáo, và thậm chí còn rẻ hơn nếu người mua biết mặc cả.

Sẽ là dại dột nếu bỏ qua các nhà sản xuất hàng giá rẻ Trung Quốc. Họ phục vụ cho nhóm người tiêu dùng hấp dẫn nhất của thế giới: tầng lớp trung lưu mới nổi. Theo công ty tư vấn McKinsey, nhóm người tiêu dùng thuộc tầng lớp trung lưu mới nổi (ước tính có khoảng hai tỷ người) này đã chi 6,9 nghìn tỷ USD/ năm cho mua sắm.

Những người này có thể không đủ khả năng để mua sắm tại Mall of the Emirates, nhưng họ vẫn khao khát tận hưởng cuộc sống của thuộc tầng lớp trung lưu. Rất nhiều trong số các hàng hoá trưng bày tại Dragon Mart, như bàn học của trẻ em và đồ nội thất, thể hiện giấc mơ đi lên của tầng lớp này.

Dragon Mart là minh chứng cho mối quan hệ cộng sinh giữa nhà nước và chủ nghĩa tư bản. Thoạt nghĩ hai khái niệm này có vẻ đối lập: càng có nhiều cái này thì càng có ít cái kia. Nhưng Dragon Mart cho thấy cả hai thành phần trong mối quan hệ cộng sinh này có thể cùng tiến lên. Dragon Mart thuộc sở hữu bởi một công ty nhà nước địa phương, Nakheel - một công ty con của Dubai World. Dragon Mart hiện cũng được một công ty nhà nước Trung Quốc, COSCO chịu trách nhiệm vận chuyển hàng. Tuy vậy, Dragon Mart là là nơi cho hàng ngàn "nhà tư bản cây tre"* độc lập, mà ở đây là các nhà bán lẻ Trung Quốc làm ăn, thu lợi.

Dragon Mart cũng là minh chứng cho sự hồi sinh của con đường thương mại lâu đời nhất thế giới: con đường tơ lụa. Con đường tơ lụa trước đây chuyên buôn bán các mặt hàng sang trọng như tơ lụa, còn con đường tơ lụa hiện đại ngày nay chuyên buôn bán... mọi thứ.

Dubai tự hào có hai trong số các nút thắt quan trọng nhất trên con đường này khi sở hữu cảng container lớn thứ 9 thế giới và một trong những sân bay đông đúc nhất thế giới. Dubai cũng đang xây dựng một sân bay gần cảng biển nhằm giảm thời gian vận chuyện hàng hóa từ cảng ra sân bay từ 7 giờ xuống còn 1 giờ.

Tuyến đường thương mại này sẽ dần bỏ qua châu Âu và đưa hàng hoá thẳng từ Trung Quốc đến châu Phi. Vì vậy, cung cấp các sản phẩm chứ không phải là cung cấp lao động cho các công ty phương Tây. Các công ty Trung Quốc đang phát triển sẽ dần cho ra đời những thiết kế riêng của mình. Một số công ty chào bán hàng hóa ngay trong Dragon Mart, số khác đang bắt đầu học theo cách làm này.

Các công ty cũng sẽ không phải chịu tình trạng thiếu không gian kinh doanh ở Dubai. Các nhà xây dựng đã bắt đầu khởi công trung tâm thương mại thứ hai ngay bên cạnh Dragon Mart với 75.000 m2 dành cho buôn bán và 4.500 chỗ đậu xe.

* Thuật ngữ "Chủ nghĩa tư bản cây tre" (Bamboo Capitalism) được The Economist ám chỉ chủ nghĩa nghĩa tư bản kiểu Trung Quốc. Cũng như Đức có các 'mittelstand' (SMEs) là xương sống cho nền kinh tế, Trung Quốc cũng có vô số các doanh nghiệp tư nhân - được ví như bụi tre đang phát triển nhanh chóng trong nền kinh tế đươc ví là "chủ nghĩa tư bản cây tre".