Để xuất khẩu vượt bão năm 2009…

Mặc dù năm 2008 sóng gió, nhiều khó khăn ở cả trong nước và nước ngoài, nhưng các doanh nghiệp xuất khẩu của nước ta vẫn xuất sắc vượt qua với thành tích xuất khẩu đầy ấn tượng, đạt gần 64 tỷ USD.

Năm nay mục tiêu xuất khẩu được Quốc hội đề ra là tăng trưởng 13%, tức là khoảng 72 tỷ USD. Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới tiếp tục gặp khó khăn nhiều hơn trong năm nay thì đây là mục tiêu đầy thách thức.

Tuy nhiên, trong bức tranh tổng thể thị trường thế giới nhìn chung là tối màu này vẫn có những điểm sáng mà doanh nghiệp có thể tận dụng, vấn đề đặt ra là tìm được những phân khúc và thị trường tiềm năng để đẩy mạnh xuất khẩu và có sự hỗ trợ tích cực từ cơ quan quản lý.

Theo nhận định của nhiều Hiệp hội ngành hàng, các thị trường nhập khẩu chủ lực hàng hóa Việt Nam là Mỹ, Liên minh châu Âu EU, Nhật Bản năm nay sẽ giảm nhập khẩu trung bình từ 25 – 30% so với năm 2008. Đặc biệt là Mỹ - thị trường hiện chiếm tới 20% kim ngạch xuất khẩu của cả nước dự báo sẽ giảm nhập khẩu tới 30% so với năm 2008.

Báo cáo của Tổ Điều hành xuất nhập khẩu mới đây cũng cho thấy: Việt Nam sẽ đối mặt với hai vấn đề lớn trong năm 2009. Đó là cạnh tranh gay gắt về thị phần xuất khẩu trên thị trường thế giới; trong khi đó thị trường trong nước cũng đối mặt với nguy cơ trở thành nơi tiêu thụ hàng hóa của các nước khác, khiến tỷ lệ nhập siêu tăng mạnh. Như vậy khó khăn thì đã khá rõ ràng, tuy nhiên không vì thế mà quá bi quan, thực tiễn trong bất kỳ hoàn cảnh nào, tình huống nào cũng có dư địa và có những điểm sáng để chúng ta khai thác.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, ông Nguyễn Đồng Tiến nêu ví dụ: “Thời gian ngắn tôi có dịp gặp gỡ các nhà Ngân hàng Trung ương Brazil và hỏi ảnh hưởng của nền kinh tế Mỹ suy thoái tới Brazil như thế nào. Anh ta cười và nói rằng Brazil là một nước xuất khẩu và chúng tôi xuất khẩu nhiều nông sản cà phê, thịt bò. Tôi nghĩ rằng trong bất kỳ hoàn cảnh nào người dân vẫn phải ăn và do đó chúng tôi vẫn có những cơ hội.

Tôi dẫn ví dụ này không phải là để bỏ qua các thách thức chúng ta gặp phải mà vấn đề đặt ra là cơ hội nằm ở đâu. Nếu chúng ta phân tích tại sao Trung Quốc tăng trưởng được, Ấn Độ tăng trưởng cao, các nước đang phát triển vẫn tiếp tục tăng trưởng 5%, từ đó để chúng ta thấy rằng phải khai thác cơ hội, phải gắn những phân tích này, đánh giá này trong bối cảnh nền kinh tế đang phát triển và đặc biệt là kinh tế của Việt Nam”.

Phân tích cụ thể hơn có thể thấy các mặt hàng như: dệt may, da giầy, thủy sản chiếm tỷ trọng lớn trong hàng hóa xuất khẩu của nước ta. Những mặt hàng này đa phần là các sản phẩm tiêu dùng, giá trị thấp. Nghĩa là nhu cầu tiêu thụ bao giờ cũng lớn, kể cả khi kinh tế khủng hoảng. Như vậy, việc đa dạng hóa sản phẩm, cơ cấu lại giá thành để xem xét hạ giá bán đến mức thấp nhất có thể, nâng cao sức cạnh tranh hiện vẫn là phương thuốc hữu hiệu của mỗi doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh hiện nay để giữ vững thị phần. Đó là nỗ lực tự thân của mỗi doanh nghiệp cần phải nỗ lực vượt qua.

Phân tích về những thị trường tiềm năng đối với đồ gỗ, ông Nguyễn Tôn Quyền, Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho rbiết: “Chúng tôi sẽ đi sâu vào thị trường Nga, các nước SNG và đây cũng là thị trường tiềm năng và truyền thống của chúng ta mà một thời gian dài chúng ta quên lãng bây giờ phải quay lại. Thứ hai là thị trrường châu Phi. Châu Phi có lợi là nguyên liệu dồi dào, giá nhân công rẻ, đồng thời ngành chế biến gỗ chưa phát triển, yêu cầu về chất lượng không quá khắt khe. Thứ 3 là thị trường Trung Đông, tiềm năng rất lớn, nhu cầu rất lớn cho nên chúng tôi có các đoàn đi thăm dò để trong năm nay xâm nhập vào thị trường này…”

Bên cạnh đó, theo ông Quyền, hơn lúc nào hết các doanh nghiệp cần tận dụng tối đa các Hiệp định Thương mại đa phương và song phương mà Việt Nam đã ký kết với các nước. Trên thực tế, thời gian qua nhiều doanh nghiệp chưa tận dụng tốt các Hiệp định này.

Chẳng hạn như Quy định ưu đãi thuế quan đối với hàng hóa có xuất xứ từ khu vực ASEAN, giấy chứng nhận C/O mẫu D khi xuất khẩu vào các nước ASEAN mặc dù đã có hiệu lực từ khá lâu thế nhưng đến thời điểm này nhiều doanh nghiệp vẫn chưa biết cách áp dụng. Mới đây nhất là Việt Nam và Nhật Bản vừa ký kết Hiệp định đối tác kinh tế. Theo đó, ngay từ năm nay, ít nhất 86% hàng nông lâm thủy sản và 97% hàng công nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Nhật Bản được hưởng ưu đãi thuế.

Trong kinh doanh, bất kỳ lợi thế nào, ưu đãi nào cũng cần được sử dụng một cách tối đa, nhất là trong bối cảnh suy giảm kinh tế toàn cầu hiện nay, sức cạnh tranh về giá càng áp lực cao hơn thì những ưu đãi này thật sự là một trong những cứu cánh của doanh nghiệp khi cạnh tranh với các hàng hóa cùng loại của nước khác khi thâm nhập cùng một thị trường.

Hiện nay nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp đã và đang được đề xuất hoặc áp dụng, như tạo điều lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu vay vốn ưu đãi, giảm lãi suất cho vay tín dụng xuất khẩu, bổ sung danh mục mặt hàng và lĩnh vực được vay vốn đầu tư sản xuất xuất khẩu, bảo lãnh tín dụng đối với mặt hàng gạo và một số nông sản khác, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hạ giá thành sản phẩm và tăng năng lực cạnh tranh.

Trong điều kiện kinh tế suy thoái, thị trường thế giới ngày càng khó khăn, khả năng rủi ro trong kinh doanh cao hơn rất nhiều so với trước. Doanh nghiệp dù năng động nhưng cũng phải rất thận trọng. Lúc này, ngoài những giải pháp hỗ trợ đang được Chính phủ thực hiện, thì vai trò của các hiệp hội ngành hàng phải được thể hiện rõ hơn lúc nào hết trong công tác thông tin cho doanh nghiệp và điều hành sự đoàn kết, hợp tác giữa các doanh nghiệp.

Trong suốt quá trình phát triển và mở cửa hội nhập vừa qua chúng ta liên tục đối diện với những bước thăng trầm và của nền kinh tế thế giới. Và trong mỗi giai đoạn khó khăn đó, lại thấy sự bứt phá đáng khích lệ và tự hào của các doanh nghiệp nước ta. Chúng ta hoàn toàn tin tưởng rằng, thời kỳ khó khăn này mặc dù nặng nề hơn, biến động lớn hơn, nhưng với sự linh hoạt, sự phản ứng nhanh, cộng đồng doanh nghiệp sẽ vượt bão thành công, khẳng định thương hiệu và sản phẩm Việt Nam trên các thị trường./.