Xuất khẩu lao động 2010: Tìm thị trường mới

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Trải qua năm 2009 đầy khó khăn và thách thức đối với thị trường xuất khẩu lao động (XKLĐ) bởi tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, đến nay, nhu cầu tiếp nhận lao động nước ngoài được đánh giá là tăng nhanh, trong đó có lao động VN. Tuy nhiên, khó khăn đối với các DN XKLĐ vẫn còn hiện hữu. DĐDN có cuộc trao đổi với ông Đào Công Hải - Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (QLLĐNN) xung quanh vấn đề này.

Ông Hải cho rằng: Trong 6 tháng đầu năm 2009, do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế toàn cầu, nhiều lao động VN ở nước ngoài thiếu việc làm, thu nhập giảm, thậm chí một bộ phận lao động phải về nước trước thời hạn. Thời gian này, không chỉ các cơ quan nhà nước phải tập trung vào việc nghiên cứu, ban hành chính sách hỗ trợ cho lao động  và DN, mà bản thân các DN XKLĐ cũng phải tập trung giải quyết quyền lợi cho người lao động đang làm việc ở nước ngoài và về nước do mất việc hay xử lý tình trạng không đưa được người lao động đi làm việc ở nước ngoài do nhu cầu giảm. 

- Mới đây, Cục Quản lý lao động ngoài nước đã phê duyệt hợp đồng cho phép 7 DN XKLĐ tham gia “Đề án thí điểm đào tạo nghề cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo cơ chế đặt hàng” trong năm 2009 ở hai lĩnh vực xây dựng và điều dưỡng. Vậy tiêu chí nào để DN được vào diện trên ? Và việc tuyển chọn người lao động theo đề án này sẽ thực hiện theo cơ chế nào, thưa ông ?

DN tham gia đề án thí điểm đào tạo nghề cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài phải có các tiêu chí, điều kiện để ký hợp đồng đặt hàng theo quy định tại Quyết định số 1542/QĐ-LĐTBXH ngày 19/11/2009 của Bộ trưởng Bộ LĐTBXH về việc phê duyệt nội dung điều chỉnh, bổ sung “Đề án thí điểm đào tạo nghề cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo cơ chế đặt hàng, đấu thầu”. Theo đó, DN phải có giấy phép hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài; có hợp đồng hoặc thoả thuận hợp đồng XKLĐ với các nghề thuộc đề án tại thời điểm thực hiện hỗ trợ; Ưu tiên lựa chọn DN có hợp đồng thường xuyên với các thị trường lao động ngoài nước có thu nhập cao, điều kiện lao động tốt và ưu tiên DN có cơ sở dạy nghề thực thuộc. Kèm theo điều kiện DN có kế hoạch đào tạo và đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo các nghề thuộc đề án thí điểm đã được Cục Quản lý lao động ngoài nước chấp thuận; có hợp đồng đặt hàng đào tạo các nghề thuộc đề án ký với cơ sở dạy nghề đủ năng lực theo quy định (với những DN không tự đào tạo hoặc DN không có cơ sở dạy nghề trực thuộc); đã tuyển chọn được người lao động để tổ chức đào tạo nghề; có văn bản đề nghị hỗ trợ kinh phí từ ngân sách nhà nước theo đề án để đào tạo nghề cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài (kèm theo danh sách lao động đề nghị hỗ trợ).

DN có đủ tiêu chí, điều kiện nêu trên được Cục Quản lý lao động ngoài nước chấp thuận, tuy nhiên đây là đề án thí điểm, kinh phí ít nên không thể đáp ứng nhu cầu hỗ trợ kinh phí đào tạo nghề của mọi người lao động.

- Nói đến kinh phí, lại là một vấn đề “cản trở” đối với các đề án, mà Đề án 71 hỗ trợ các huyện nghèo đẩy mạnh XKLĐ là một điển hình khiến các DN gặp nhiều khó khăn và rủi ro trong quá trình thực hiện ?

Đề án hỗ trợ các huyện nghèo đẩy mạnh XKLĐ, góp phần giảm nghèo bền vững giai đoạn 2009 – 2020 thuộc Quyết định số 71/QĐ-TTg ngày 29/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ là một đề án quan trọng mà Cục Quản lý lao động ngoài nước đang thí điểm triển khai thực hiện. Đến nay, đề án đã được thí điểm triển khai thực hiện ở 20 huyện nghèo của 9 tỉnh. Thời gian đầu, do chưa có các văn bản hướng dẫn cụ thể nên còn gặp một số khó khăn. Bên cạnh đó một số chính quyền địa phương cơ sở chưa thực sự vào cuộc, còn coi đó là công việc của DN XKLĐ. Bản thân người lao động là thuộc hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số nên còn có một số hạn chế về trình độ, sức khoẻ và tâm lý ngại đi xa. Để tháo gỡ khó khăn cho các DN, Cục QLLĐNN - Bộ LĐTBXH, cùng với các bộ, ban, ngành liên quan đã ban hành cơ chế hỗ trợ các DN khai thác hợp đồng, thẩm định và lựa chọn những hợp đồng tốt, phù hợp với đặc điểm lao động các huyện nghèo; chỉ đạo và giám sát chặt chẽ hoạt động của DN trong quá trình tuyển chọn, đào tạo, tổ chức quản lý và hỗ trợ giúp người lao động trong thời gian làm việc ở nước ngoài. Phối hợp với cơ quan đại diện VN ở nước ngoài giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động.

- Đài Loan hiện vẫn là thị trường được người lao động VN quan tâm nhiều nhất, tuy nhiên, tại nhiều thời điểm một số nhà máy ở Đài Loan chuyển đơn hàng sang các nước Thái Lan, Indonesia, Philippines... do lo ngại lao động VN bỏ trốn. Phải chăng ý thức của lao động VN vẫn là vấn đề nghiêm trọng ?

Đài Loan nhận lao động VN từ cuối năm 1999, trong khi đó, lao động các nước như Indonesia, Thái Lan, Philippines đến làm việc ở Đài Loan từ cuối năm 1989. Cho đến nay đã có gần 250.000 lượt người lao động VN sang Đài Loan làm việc và hiện có gần 80.000 lao động đang làm việc. Đài Loan hiện vẫn là thị trường tiếp nhận nhiều lao động VN nhất. Lao động VN làm việc ở Đài Loan chủ yếu trong các ngành nghề: công nhân nhà máy, dịch vụ (chăm sóc người bệnh, giúp việc gia đình), thuyền viên đánh cá, xây dựng. Trong những năm gần đây, các DN XKLĐ VN đã chú trọng đến nâng cao chất lượng lao động VN đi làm việc ở nước ngoài nói chung, và Đài Loan nói riêng. Hầu hết lao động VN đi làm việc ở Đài Loan đều tham gia học nghề, nâng cao bổ túc tay nghề, ngoại ngữ và giáo dục định hướng trước khi xuất cảnh. Theo tôi, lao động VN cần cù, chăm chỉ, tiếp thu công việc nhanh nên được chủ sử dụng Đài Loan đánh giá cao. Ý thức lao động của VN ngày càng được nâng lên, chỉ có một số “con sâu bỏ rầu nồi canh” thôi.

- Ông nhận định thế nào về thị trường XKLĐ trong năm 2010 cũng như mục tiêu Cục QLLĐNN, các DN hướng tới trong năm 2010 ?

Trong năm 2010 tới, Cục Quản lý lao động ngoài nước - Bộ LĐTBXH vẫn tập trung phát triển các thị trường truyền thống đã và đang nhận lao động VN với số lượng lớn như Malaysia, Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc. Đây là những thị trường luôn tiếp nhận số lượng lớn lao động VN với yêu cầu không quá cao về tay nghề, ngoại ngữ, phù hợp với phần đông lao động VN. Ngoài các thị trường trên, Cục sẽ tiếp tục chỉ đạo các DN XKLĐ khai thác hợp đồng đưa lao động trình độ cao sang các nước như Australia, New Zealand, Canada cũng như các hợp đồng nhận lao động thời vụ (thu hái hoa quả) tại các nước Châu Âu như Phần Lan, Thụỵ Điển; khuyến khích các DN đẩy mạnh các hình thức trúng thầu, nhận thầu công trình ở nước ngoài, đầu tư ra nước ngoài có đưa lao động VN sang làm việc.

- Xin cảm ơn ông.

(Theo Phương Thảo // Diễn đàn doanh nghiệp)

Bài thuộc chuyên đề: Dự báo kinh tế Việt Nam 2010