Nhu cầu về gạo tiếp tục tăng

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Thị trường lúa gạo trong nước cũng như thế giới đang hết sức sôi động do nhu cầu tăng, dẫn đến giá lúa gạo cũng được cải thiện đáng kể. Để giúp nông dân và các doanh nghiệp có cái nhìn rõ hơn về thị trường lúa gạo thời gian tới, chúng tôi có cuộc trao đổi với ông Phạm Quang Diệu, cố vấn Công ty cổ phần Phân tích và Dự báo thị trường. Ông Diệu cho biết:

Ở thị trường trong nước, từ cuối tháng 8, mức giá xuất khẩu gạo 5% tấm mà Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đề xuất với các doanh nghiệp tăng từ 430 USD /tấn lên 450 USD/tấn. Trong khi đó, tại thời điểm này, giá gạo xuất khẩu 5% tấm phổ biến ở mức 435 USD/tấn. Như vậy, mức giá hướng dẫn đã cao hơn giá xuất khẩu phổ biến trên thị trường. Có thể coi đây là một biện pháp nhằm hạn chế xuất khẩu.

Thưa ông, tại sao phải hạn chế xuất khẩu trong thời điểm giá lúa gạo đang tăng cao như hiện nay?

Vừa qua, VFA đã kiến nghị Tổ điều hành xuất khẩu gạo nâng mức xuất khẩu lên 6,5 triệu tấn nhưng không được chấp thuận.

Nguyên nhân có thể là những lo ngại từ việc ổn định kinh tế vĩ mô. Thực tế cho thấy, xu hướng giá cả nhiều mặt hàng đang rục rịch tăng. Nếu cho phép thị trường nội địa và quốc tế liên thông, xuất khẩu gạo nhiều dẫn đến doanh nghiệp tăng cường thu mua trong dân. Trong bối cảnh nguồn cung không còn dồi dào sẽ đẩy giá lúa gạo tăng và như thế áp lực gia tăng đối với mặt bằng giá chung là khó tránh khỏi, ảnh hưởng đến mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô của Chính phủ.

Vậy chúng ta nên xuất khẩu bao nhiêu là hợp lý, thưa ông?

Lượng gạo các doanh nghiệp đã ký đến thời điểm này là 6,2 triệu tấn, trong khi chúng ta đã xuất được khoảng 4,38 triệu tấn, như vậy còn phải giao 1,8 triệu tấn. Đầu tháng 8, trong kho của các doanh nghiệp có khoảng 1,4 triệu tấn, tức là các doanh nghiệp cần thêm 400.000 tấn để giao tiếp các hợp đồng còn lại, lượng gạo này sẽ thu mua trong dân, các doanh nghiệp nhỏ và đợi đến vụ thu đông thu hoạch vào tháng 10. Hiện chưa có dự báo chính xác về sản lượng, tuy nhiên vụ thu đông năm 2009 đạt 8,2 triệu tấn thóc, tương đương 5 triệu tấn gạo.

Theo nhiều nguồn tin, chúng ta có thể xuất khẩu được một khối lượng lớn, vấn đề là xuất ở mức giá nào? Trước đây, giá tăng, chúng ta đẩy mạnh xuất khẩu nhưng gần đây, điều đó đang có xu hướng khác. Ví dụ năm 2008, mặc dù giá lúa gạo thế giới tăng cao nhưng do lo ngại ảnh hưởng đến an ninh lương thực nên nước ta đã hạn chế xuất khẩu và bây giờ là lo ngại lạm phát và tác động đến ổn định kinh tế vĩ mô.

Ông đánh giá như thế nào về hiệu quả của chính sách thu mua tạm trữ lúa gạo?

Hiện chưa có những đánh giá chính xác về hiệu quả của việc thu mua tạm trữ nhưng vẫn có thể nhìn thấy một số vướng mắc. Các doanh nghiệp không mặn mà với việc thu mua tạm trữ cũng không ngoài quy luật khách quan. Nhà nước bảo họ thu mua tạm trữ nhưng lại không cấp tiền hoặc vốn đến chậm nên đương nhiên tiến độ thu mua không đảm bảo.

Còn về phía nông dân, tôi cho rằng họ không được lợi nhiều ngay cả ở thời điểm hiện nay cũng như trước đây. Bởi một lẽ, do không có hệ thống kho bãi, họ phải bán lúa ngay sau khi thu hoạch nên không được lợi về giá. Thời điểm này, thị trường đang ấm dần lên thì nông dân không còn hàng để bán.

Trong khi đó, tại Thái Lan, Chính phủ trực tiếp mua vào kho dự trữ và khi giá cao họ bán cho doanh nghiệp xuất khẩu. Điều đó khiến không chỉ nông dân, doanh nghiệp mà ngay cả Nhà nước cũng được lợi.

Bên cạnh đó, cơ cấu thị trường xuất khẩu của chúng ta đang có vấn đề. Hiện trên 70% lượng gạo của Việt Nam tập trung chủ yếu vào một số thị trường trọng điểm như Philippines, Malaysia, Irắc, Cuba... Trong khi cơ cấu thị trường lại quyết định rất lớn đến chất lượng gạo và quyết định cả chuỗi giá trị lúa gạo từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ.

Chính vì thế nó sẽ triệt tiêu động lực của các doanh nghiệp trong việc đa dạng hoá thị trường hoặc quay trở lại vùng nguyên liệu.

Ông nhận định thế nào về thị trường lúa gạo trong thời gian tới?

Hiện, giá gạo đang có xu hướng tăng do ảnh hưởng của lũ lụt, thiên tai. Thế giới dự báo sẽ có sự sụt giảm đáng kể về sản lượng gạo do hạn hán kéo dài ở khu vực sông Mêkông. Theo đó, sản lượng lúa toàn cầu trong năm nay có thể chỉ đạt 704,4 triệu tấn (khoảng 470 triệu tấn gạo), thấp hơn mức 710 triệu tấn so với dự báo trước đó. Như thế, cầu về gạo sẽ tiếp tục tăng cao trong thời gian tới.

Việt Nam là nơi cung cấp gạo lớn của thế giới, những chính sách trong điều hành xuất khẩu gạo thời gian qua đã góp phần khiến giá gạo tăng. Rất có khả năng, chính sách thận trọng đối với xuất khẩu gạo sẽ duy trì đến khi có dự báo chắc chắn về vụ thu đông và những diễn biến của thị trường thế giới. Nếu sản lượng vụ thu đông khá thì cơ hội xuất khẩu sẽ mở rộng hơn, tạo cơ hội cho nông dân đạt lợi nhuận cao.

(kinhtenongthon)