Parsec
Parsec (viết tắt pc) là đơn vị dài dùng trong thiên văn học, là thị sai của một giây cung.
Đây là đơn vị xuất phát từ phương pháp hình học thị sai, được sử dụng lâu đời và thường dùng nhất để xác định khoảng cách các sao. Góc nhìn từ sao lên bán kính trung bình của quỹ đạo Trái Đất bay quanh Mặt Trời (1AU) là thị sai, từ đó parsec được định nghĩa là khoảng cách từ Trái Đất đến sao khi thị sai ngôi sao là một giây.
Tổng quát hơn, parsec là khoảng cách mà từ đó ta nhìn thấy hai vật thể cách nhau 1 AU dưới góc 1 giây cung. Như vậy các giá trị tương ứng của nó là:
(năm ánh sáng).
|
Định nghĩa đơn vị parsec. Theo ảnh, nếu gọi khoảng cách giữa thiên thể quan sát cách Mặt Trời là a = 1pc, khoảng cách giữa Mặt Trời và Trái Đất là b = 1 AU, theo định nghĩa thì góc đỉnh là 1″, vậy trong tam giác vuông Mặt Trời – Trái Đất – thiên thể: |
Các nhà thiên văn học thường dùng đơn vị parsec thay cho đơn vị năm ánh sáng (ly) ngoài ý nghĩa lịch sử còn để tránh dùng các tham số chuyển đổi khác (như đơn vị thiên văn AU) có thể gây thêm phức tạp cho tính toán.
Việc đo đạt khoảng cách sao trực tiếp được Friedrich Wilhelm Bessel tiến hành vào năm 1838 khi đó ông đo khoảng cách của sao 61 Cygni thuộc chòm Thiên Nga, dựa trên đường kính quỹ đạo Trái Đất quanh Mặt Trời.
Tuy parsec đã được dùng từ lâu, mãi đến 1913 báo chí thiên văn học mới nói đến việc cần thiết phải đặt tên cho đơn vị khoảng cách này. Tác giả bài báo này, ông Frank Watson Dyson đề nghị tên gọi astron, Carl Charier đề nghị siriometer. Kết cục ý kiến của Herbert Hall Turner là parsec đã được chọn(par-allax sec-ond)[1].
Không có một ngôi sao nào có thị sai năm lớn hơn 1″, sao gần nhất Trái Đất là Proxima Centauri có thị sai 0,772″ hay 1,295 pc = 4,225 ly.
Do chuyển động Trái Đất quanh Mặt Trời vô cùng nhỏ so với khoảng cách đến các sao, các giá trị thị sai cũng vô cùng nhỏ. Việc đo đạc khoảng cách bằng thị sai chỉ có độ tin cậy ở các khoảng cách nhỏ hơn 325 ly tương ứng với thị sai 1/100″ hay 100 pc. Để tăng độ tin cậy thị sai, việc đo đạt khoảng cách các thiên thể xa đã được vệ tinh nhân tạo đảm nhiệm. Trong thời gian từ 1989 đến 1993, vệ tinh Hipparcos do ESA phóng vào năm 1989 đã đo thị sai của hơn 100 000 ngôi sao với độ chính xác 0,97/1000″ và đo đạt các khoảng cách khoảng 1000 pc.
NASA có ý định phóng vệ tinh FAME vào năm 2004 nhằm đo thị sai của khoảng 40 triệu sao, nhưng đến năm 2002 NASA ngừng kinh phí cho kế hoạch này. Vệ tinh GAIA của ESA trong dự kiến sẽ được phóng vào mùa hè năm 2012 để đo khoảng cách các sao nằm ở tâm Ngân Hà trong chòm sao Sagittarius cách Trái Đất 8000 pc.
Các bội số
Các bội số thường dùng của parsec:
- 1 kpc = 103 pc
- 1 Mpc = 106 pc
- 1 Gpc = 109 pc
| Khoảng cách Hệ mặt trời đến tâm Ngân Hà | 0,009 Mpc |
| Đường kính Ngân Hà | 0,02 Mpc |
| Khoảng cách đến thiên hà Andromeda | 0,6 Mpc |
| Khoảng cách đến cụm sao Virgo | 17 Mpc - 22 Mpc |
| Khoảng cách đến thiên hà RXJ1242-11 | 200 Mpc |
Chuyển đổi giữa các đơn vị dài dùng trong thiên văn học
| Đơn vị | Kí hiệu | Kilômét | Đơn vị thiên văn | Năm ánh sáng | pc | kpc | Mpc |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kilômét | km | 1 | 6,69.10-9 | 1,06.10-13 | 3,24.10-14 | 3,24.10-17 | 3,24.10-20 |
| đơn vị thiên văn | AU | 1,49.108 | 1 | 1,58.10-5 | 4,85.10-6 | 4,85.10-9 | 4,85.10-12 |
| năm ánh sáng | ly | 9,46.1012 | 6,33.104 | 1 | 3,07.10-1 | 3,07.10-4 | 3,07.10-7 |
| parsec | pc | 3,08.1013 | 2,06.105 | 3,26 | 1 | 10-3 | 10-6 |
| kilôparsec | kpc | 3,08.1016 | 2,06.108 | 3,26.103 | 103 | 1 | 10-3 |
| mêgaparsec | Mpc | 3,08.1019 | 2,06.1011 | 3,26.106 | 106 | 103 | 1 |
(Theo Bách khoa toàn thư mở rộng)
[
Trở về]
- Giây ánh sáng
- Nhà khoa học Ấn Độ đứng đầu Hội du hành vũ trụ
- Biến đổi khí hậu làm tăng bức xạ trên Trái Đất
- Phát minh CCD giành giải Nobel Vật lý 2009
- Liz Blackburn và enzim của sự bất tử
- Ada Yonath, “cô gái điên” trong làng
- Tìm thấy quả trứng của Charles Darwin
- Giải mã 13 hiện tượng kỳ lạ ở cơ thể người
 |
 |
 |
 |
- Công nghệ thông tin: Để thoát khỏi bóng của người khổng lồ?
- Lò đốt rác phát điện của Nông dân Việt Nam: Thái Bình chê - Người Nhật thấy "ngọc"
- Thảm cảnh lò đốt rác phát điện: Sở Thái Bình chủ quan
- Lò đố rác: Nông dân làm "nhà máy điện", Sở Thái Bình cấm cho... an toàn
- Lò đốt rác: Làm "nhà máy điện", cạnh tranh EVN
- Máy tính cá nhân bị “thất sủng”
- Thị trường ứng dụng di động Việt, bắt đầu một cuộc đua?
- Khi công nghệ tiến sâu vào địa hạt thời trang
- “Bộ không can thiệp nhà mạng tăng giá cước 3G”
- Qua bộ gen, xác định nguy cơ bị hen khi trưởng thành
Chuyển nhượng, cho thuê hoặc hợp tác phát triển nội dung trên các tên miền:
Hoa Đà Lạt
Giá vàng SJC
Thị trường vàng
Mua sắm - Tư vấn mua sắm
Nội thất gỗ
Nhà xuất khẩu Việt Nam
Món ngon Việt
Tư vấn nhà đẹp
Hỏi luật gia - Hội luật gia
Kho hàng trực tuyến
Việc làm online
Cho người Việt Nam
Sắc màu Việt
Quý vị quan tâm xin liên hệ: tieulong@6vnn.com
- Qua bộ gen, xác định nguy cơ bị hen khi trưởng thành
- Những điều có thể nhiều người chưa biết về trái tim
- Bước đột phá trong điều trị ung thư phổi
- Rối loạn giấc ngủ dễ mắc ung thư tiền liệt tuyến
- Cà chua và đậu nành ngừa ung thư tuyến tiền liệt
- Phương pháp tốt nhất để tăng cường trí nhớ tuổi già
- Các nhà khoa học đã có thể “đọc” được giấc mơ
- Hạt quả óc chó giúp giảm nguy cơ mắc tiểu đường
- Aspirin làm giảm nguy cơ ung thư vùng đầu và cổ
- Anh: Vắcxin mới chống lở mồm long móng động vật
- Điều trị chứng run tay không cần phẫu thuật não
- Thực phẩm chức năng có thể giúp điều trị bệnh tự kỷ