Làng đúc đồng Phước Kiều

Nằm giữa chặng hành trình nối liền hai Di sản văn hóa thế giới: đô thị cổ Hội An và di tích thánh địa Mỹ Sơn, làng Phước Kiều (xã Điện Phương, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam) là làng đúc đồng truyền thống nổi tiếng của tỉnh Quảng Nam đã hình thành cách đây khoảng 400 năm. Theo tư liệu gia phả của các tộc họ hiện còn lưu giữ, làng được thành lập từ buổi đầu - thời các chúa Nguyễn dựng nghiệp ở xứ Thuận - Quảng. Các vị tiền hiền của tộc Dương Ngọc và Nguyễn Bá đã truyền dạy nghề đúc cho bà con đồng tộc và lập ra làng đúc Phước Kiều cho tới nay.
 

Từ phố cổ Hội An, du khách đi đến thị trấn Vĩnh Điện, qua chợ Lai Nghi, quẹo trái trên con đường đất đỏ là đến địa phận xã Điện Phương, nơi có làng đúc đồng Phước Kiều nổi tiếng. Đến với làng đúc đồng Phước Kiều, ngoài việc mua sắm các vật dụng, hàng lưu niệm du khách còn có cơ hội được trực tiếp tham gia vào các công đoạn sản xuất của nghề đúc đồng và được xem các nghệ nhân biểu diễn các nhạc cụ cồng chiêng do chính họ làm ra. Từ những khuôn mẫu bằng đất sét và các kim loại có độ nóng chảy trên 10000C, người thợ Phước Kiều đã làm ra hàng loạt các sản phẩm phong phú về mẫu mã và họa tiết để phục vụ cho việc tế lễ, hội hè và cả sinh hoạt của cư dân trong vùng. Tiêu biểu là các nhạc khí như chuông, chiêng, kẻng, mỏ, phèng la, lư hương, lư trầm, chân đèn… đến các sản phẩm trong sinh hoạt hàng ngày như nồi, xoong chảo, mâm, chén, bát đủ loại. Trong đó có cả những mẫu binh khí cổ được thực hiện theo yêu cầu của khách hàng.
 

Không chỉ có trình độ mỹ thuật cao trong việc chế tác các công cụ bằng đồng, người thợ Phước Kiều còn có tài thẩm âm các nhạc khí được tạo ra. Mỗi nhạc cụ mang một thanh âm riêng, không thể nhầm lẫn. Dựa vào kinh nghiệm và sự nhạy bén của mình, nghề đúc đồng Phước Kiều đã trở thành một bí truyền để tạo nên những hợp âm riêng đáp ứng nhu cầu cao của khách hàng. Một trong những bí quyết đó là kỹ thuật pha hợp kim trong lúc nấu đồng ở một số nhiệt độ mà chỉ có những người trong làng mới được truyền nghề.

Để có được sản phẩm tốt (nhất là các loại nhạc khí) người thợ phải mất khá nhiều thời gian, công sức và sự tỉ mỉ để tạo khuôn. Khuôn được tạo bằng đất sét, qua nhiều công đoạn. Tuy không quá phức tạp, nhưng đòi hỏi sự khéo léo và khiếu thuẩm mỹ cao. Trước hết là khâu nhồi đất, làm bìa, giáp khuôn, thét khuôn, trổ điệu... Tùy vào đặc điểm của mỗi sản phẩm mà người thợ chọn làm khuôn sống (dùng một lần) hay khuôn bền (dùng nhiều lần). Trong nghề đúc truyền thống, làm nguội chính là công đoạn cuối, nhưng quyết định khá nhiều đến chất lượng của sản phẩm. Từ các sản phẩm thô ban đầu, người thợ sẽ tiến hành chỉnh âm theo ý muốn để tạo nên sản phẩm có sắc thái riêng mang thương hiệu Phước Kiều truyền thống.
 

Gắn liền với quá trình hình thành của vùng đất Quảng Nam, làng nghề đúc đồng Phước Kiều đã trở thành địa chỉ không thể thiếu trong hành trình khám phá vùng đất mệnh danh “điểm đến của hai di sản”. Chính vì sự đặc biệt về lịch sử và nghệ thuật của làng nghề do đó, vào tháng 10/2006 làng đúc đồng Phước Kiều đã được Tổng cục Du lịch chọn làm điểm tham quan của các Bộ trưởng Du lịch tham dự Hội nghị APEC 2006. Hiện nay, sản phẩm của làng nghề đúc đồng Phước Kiều đã phổ biến rộng khắp, không chỉ ở địa phường mà còn được đồng bào các dân tộc Trường Sơn – Tây Nguyên, đặc biệt là du khách quốc tế yêu thích.

[ Trở về]