Theo nguồn tin Thương vụ Việt nam tại Ma-rốc, trong những năm qua, hoạt động nhượng quyền thương hiệu tại Ma-rốc phát triển rất mạnh với tốc độ 15 nhãn hiệu mới mỗi năm liên quan đến nhiều lĩnh vực.
a) Tình hình nhượng quyền thương hiệu tại Ma-rốc
Trong 4 năm qua, số lượng thương hiệu được nhượng quyền tại Ma-rốc đã tăng gần gấp ba lần. Hiện nay với khoảng 174 nhãn hiệu, mạng lưới thương hiệu nhượng quyền không ngừng được đa dạng và phát triển không chỉ ở những thành phố lớn, điều này cho thấy ngày càng có nhiều doanh nghiệp Ma-rốc quan tâm đến dịch vụ này. Từ lĩnh vực hoá dược đến thiết bị văn phòng, rồi nghề gỗ công nghiệp, fast-food, hoạt động nhượng quyền đã nở rộ khắp nơi tại Ma-rốc.
Thành phố Casablanca đang dẫn đầu trong khu vực và ở châu Phi về lĩnh vực nhượng quyền với việc tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các nhà nhượng quyền trong và ngoài nước.
Trong những năm qua, việc phát triển nhanh chóng hoạt động nhượng quyền đã góp phần to lớn vào việc hiện đại hoá lĩnh vực thương mại. Quá trình phát triển hoạt động này được chia làm hai giai đoạn. Từ năm 1960 đến 1990, tỷ lệ tăng trưởng của hình thức này còn rất chậm với tốc độ cứ 5 năm có 1 nhãn hiệu được nhượng quyền. Lần nhượng quyền đầu tiên ở Ma-rốc là vào năm 1962 khi công ty SCAL đã nhận làm đại lý nhận quyền cho cty Avis của Mỹ. Một năm sau đó, đến lượt cty Hertz. 16 năm sau, công ty Europcar của Pháp xuất hiện tại Ma-rốc và đến năm 1981, trường giáo dục tin học Pigier tham gia nhượng quyền ở thị trường này với mạng lưới đại lý đông đảo nhất.
Kể từ năm 1990, tỷ lệ tăng trưởng hoạt động nhượng quyền đã cao hơn rất nhiều với mức trung bình 6 thương hiệu mỗi năm. Năm 1997, Bộ Công nghiệp và Thương mại Ma-rốc thống kê có 42 mạng lưới nhượng quyền với 174 điểm bán, năm 2002 có 120 mạng lưới với 540 điểm bán, năm 2004 con số này đã lên tới 164 thương hiệu với 709 điểm bán. Như vậy, mạng lưới thương hiệu được nhượng quyền đã tăng 185% trong vòng 5 năm và 20% trong vòng 15 tháng.
Mặc dù có sự phát triển nhanh như vậy nhưng một số tên tuổi cũng đã thất bại tại thị trường này như Nectar, Subway, Benetton, Megastore, Vitalise, Dairy Queen hay Tele Pizza.
b) Các loại hình nhượng quyền thương hiệu tại Ma-rốc
Nhượng quyền theo ngành hoạt động
Những mạng lưới nhượng quyền thương hiệu chính gồm may mặc-lĩnh vực năng động nhất chiếm 29%, tiếp theo là nhà hàng 11%, mỹ phẩm và kiểu tóc 7%, mứt kẹo 6%, đồ gỗ 6%, thuê xe 4%, dạy học %, quang học và quà biếu 3%, giải trí và y tế 2% và những lĩnh vực khác 28%. Nếu so sánh với kết quả thống kê năm 1997 thì lĩnh vực may mặc đã có tốc độ nhượng quyền tăng 500%.
Bản chất các mạng lưới nhượng quyền
Cho đến nay, 65 mạng lưới tức 40% trên tổng số mạng lưới nhượng quyền thương hiệu đã chọn loại hợp đồng master cho phép độc quyền khai thác và chuyển giao nhãn hiệu tại lãnh thổ Ma-rốc. 44% tức 70 thương hiệu hiệu thích sử dụng loại hợp đồng nhượng quyền trực tiếp. Số còn lại khoảng 16% với 25 thương hiệu là những nhà nhượng quyền của Ma-rốc.
Xuất xứ các công ty nhượng quyền thương hiệu
Pháp là nước có nhiều thương hiệu nhượng quyền tại Ma-rốc nhất với 49% chủ yếu thuộc các lĩnh vực may mặc, đồ mỹ phẩm, kiểu tóc. Xuất hiện nhiều trong lĩnh vực nhà hàng, giáo dục và cho thuê xe, Mỹ đứng vị trí thứ hai với 19 thương hiệu (11%). Ngoài ra còn có những thương hiệu của Bỉ (5%), Tây Ban Nha (4%), Anh và Đan Mạch (4%) và Ma-rốc (16%). Thành công của hoạt động nhượng quyền thương hiệu nước ngoài đã khuyến khích các nhà đầu từ Ma-rốc phát triển việc nhượng quyền trong nước với 20 thương hiệu.
Phân chia địa lý
Việc phân chia địa lý tập trung chủ yếu tại TP Casablanca với 147 thương hiệu chiếm 90% trong khi thủ đô Rabat chiếm 48% với 78 thương hiệu, các TP khác là Marrakech, Meknes/Fès và Agadir chiếm tỷ lệ rất thấp. Sự phân chia này phù hợp với tầm vai trò của những thành phố này trong nền kinh tế và dân số Ma-rốc.
c) Môi trường thể chế và tài chính liên quan đến nhượng quyền thương hiệu
Mặc dù có được thành công và tăng trưởng nhanh nhưng hoạt động nhượng quyền thương hiệu tại Ma-rốc vẫn chưa có cơ cấu chặt chẽ. Tuy nhiên, năm 2002, Liên đoàn nhượng quyền thương hiệu Ma-rốc đã ra đời và đang cố gắng giới thiệu phương thức phân phối này cho các DN trong nước. Mặt khác, Ban nội thương thuộc Bộ Công nghiệp và Thương mại nước này cũng đang tăng cường hỗ trợ về mặt thể chế để hiện đại hoá ngành buôn bán nhỏ đồng thời xúc tiến hoạt động đầu tư nước ngoài tại Ma-rốc.
Ma-rốc chưa có luật nhượng quyền thương mại (theo nghĩa hẹp) cũng không có một chế tài rõ ràng. Do vậy, hoạt động nhượng quyền thương mại được hưởng môi trường pháp lý đặc biệt linh hoạt chủ yếu dựa vào điều 230 luật nghĩa vụ hợp đồng, tạo ra một quyền mở rộng cho các quy định hợp đồng. Những điều khoản ghi trong đó là những điều khoản duy nhất có thể áp dụng (nếu như không trái với luật).
Nói chung, có sự gần gũi giữa những điều khoản trong các hợp đồng ký tại Ma-rốc và những hợp đồng ký tại châu Âu, đặc biệt là Pháp. Quyền và nghĩa vụ của mỗi bên ký kết là giống nhau và việc tìm kiếm sự cân bằng trong hợp đồng vẫn là mục tiêu theo đuổi.
Mặc dù chưa có luật nhượng quyền tại Ma-rốc nhưng luật 17/97 của nước này quy định về sở hữu công nghiệp có liên quan đến luật nhãn mác và phải được tính đến trong hợp đồng.
Các điều khoản về kinh tế và tài chính cần phải được nghiên cứu hết sức thận trọng vì một số quy định của Ma-rốc không khuyến khích phát triển hoạt động có sự tham gia từ nước ngoài hoặc hạn chế việc đóng thuế nhập khẩu và tiền thuê.
Việc tài trợ các dự án nhượng quyền thương hiệu
Hiện nay những người được nhượng quyền thương hiệu không được hưởng từ phía ngân hàng Ma-rốc bất cứ chế độ ưu đãi nào do các ngân hàng còn chưa thích ứng với những đặc thù của hình thức thương mại này. Tuy nhiên Liên đoàn nhượng quyền thương hiệu Ma-rốc đang nỗ lực để giúp các DN về mặt này.
Ngoài ra, các nguồn tín dụng ưu đãi của một số nước trong đó có Pháp dành cho các DN vừa và nhỏ của Ma-rốc có thể được sử dụng để tài trợ một phần những khoản đầu tư ban đầu như nhập khẩu trang thiết bị mới, đào tạo, trợ giúp kỹ thuật.
Thương vụ Việt Nam giới thiệu về các rào cản thương mại và rào cản kỹ thuật với hàng hoá nhập khẩu vào thị trường Ma-rốc.
Theo Thương vụ Việt nam tại Ma-rốc, Ma-rốc là một trong những nước có ngành công nghiệp dệt may giữ vai trò hàng đầu.
Theo Thương vụ Việt Nam tại Ma-rốc, Ma-rốc là nước nhập khẩu đứng đầu thế giới về chè xanh với lượng tiêu thụ mỗi năm 30.000 tấn. Dự kiến đến năm 2010, Maroc sẽ nhập khẩu 57.100 tấn, tăng 4,5% mỗi năm.
Ma-rốc đã có những tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực mở cửa thương mại. Về mặt hải quan, điều này được thể hiện nhiều nhất qua việc gia nhập Tổ chức Hải quan thế giới (1968), rồi các công ước quan trọng nhất do Tổ chức này soạn thảo (Công ước về hệ thống hài hoà hoá thuế quan, Công ước Kyoto về đơn giản hoá và hài hoà các chế độ hải quan, Công ước về tạm nhập, vv). Việc mở cửa của Ma-rốc còn được thể hiện thông qua việc gia nhập GATT (1987), rồi WTO (1994) cũng như bằng việc thông qua luật ngoại thương (1989) về trao quyền tự do xuất nhập khẩu. Cuối cùng, nước này cũng ký kết nhiều hiệp định tự do mậu dịch trong đó có Hiệp định hợp tác với Liên minh châu Âu.
Theo nguồn tin Thương vụ Việt Nam tại Ma-rốc, đồng diham của Ma-rốc không thể mang ra khỏi đất nước cũng không tự do chuyển đổi được. Tuy nhiên, Ma-rốc áp dụng khả năng chuyển đổi tiền trong các hoạt động thông thường.
Kể từ khi giành độc lập năm 1957, Marốc đã chú trọng triển khai những dự án đầu tư quan trọng nhằm phát triển và trang bị cho đất nước những cơ sở hạ tầng công nghiệp cơ bản. Cho đến nay lĩnh vực công nghiệp chiếm gần 28% GDP của Maroc. Đã từ lâu, các ngành công nghiệp chế biến nông sản, dệt may và da thuộc giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế.
Theo nguồn tin Thương vụ Việt Nam tại Ma-rốc, việc giảm thuế quan đối với mặt hàng bìa các-tông sẽ mở đầu cho một loạt việc cắt giảm thuế khác. Mục tiêu không gì khác ngoài việc đấu tranh chống buôn lậu trên thị trường trong nước mà liên quan chủ yếu đến vấn đề giá cả.
Theo nguồn tin Thương vụ Việt Nam tại Ma-rốc, hệ thống thuế ở Ma-rốc bao gồm các loại thuế trực tiếp và gián tiếp. Thuế Gián tiếp đưa ra nguồn doanh thu thuế cao hơn thuế trực tiếp.
Các doanh nghiệp nước ngoài muốn kinh doanh hoặc xuất khẩu thành công trên thị trường Ma-rốc thường phải có văn phòng đại diện hoặc sử dụng các đại lý, các nhà phân phối bản địa. Các đại lý và các nhà phân phối địa phương thường giúp đỡ DN nước ngoài rất nhiều nhờ kiến thức ngôn ngữ (tiếng A-rập) và hiểu biết về tập quán kinh doanh tại Ma-rốc.
Theo nguồn tin Thương vụ Việt nam tại Ma-rốc, việc chậm thanh toán là một trong những khó khăn chính mà các doanh nghiệp làm ăn tại Ma-rốc gặp phải. Nếu như thời hạn thanh toán được ghi từ 30 đến 60 ngày thì trên thực tế cần phải đợi từ 4 đến 6 tháng thậm chí lâu hơn trong một số trường hợp. Và dường như không một lĩnh vực kinh doanh nào không gặp phải tình trạng này.
Theo nguồn tin Thương vụ Việt Nam tại Ma-rốc, Ma-rốc đã có những tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực mở cửa thương mại, với hàng loạt công ước và hiệp định tự do thương mại được ký kết.
Theo nguồn tin Thương vụ Việt nam tại Ma-rốc, trong những năm qua, hoạt động nhượng quyền thương hiệu tại Ma-rốc phát triển rất mạnh với tốc độ 15 nhãn hiệu mới mỗi năm liên quan đến nhiều lĩnh vực.
Theo nguồn tin Thương vụ tại Việt Nam, tại thị trường Ma-rốc hiện nay cà phê hoà tan đang ngày càng thắng thế trước cà phê rang xay. Sự thay đổi này buộc các doanh nghiệp phải đa dạng hoá chủng loại để đáp ứng nhu cầu thị trường.