Bốc xếp gạo xuất khẩu tại cảng Sài Gòn. (Ảnh: Đình Huệ/TTXVN)
Năm 2010, gạo xuất khẩu của Việt Nam đạt con số ấn tượng gần 6,83 triệu tấn, trị giá trên 3,2 tỷ US D, tăng 14,6% về lượng và 20,6% về giá trị so với năm 2009.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), đây là mức xuất khẩu cao nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên, bước sang năm 2011, VFA dự báo các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn từ việc mở cửa thị trường xuất khẩu gạo.
Mua bán vẫn sẽ tăng mạnh
Đánh giá về xuất khẩu gạo năm qua, ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch VFA cho biết thời điểm khó khăn nhất của ngành hàng này là tháng Bảy, khi vượt qua eo này các doanh nghiệp gạo của Việt Nam đã phát lên luôn khiến nhiều đối tác nước ngoài rất ngạc nhiên.
Năm 2010 được đánh giá là năm sản xuất tốt, dự trữ tốt, xử lý thông tin tốt và thông tin kịp thời. VFA đã nắm được thị trường tập trung ngay từ đầu dù tất cả thị trường tập trung đều đổi nhân sự.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên cũng nhận xét rằng năm 2010 là năm xuất khẩu gạo chuyển biến mạnh về lượng và chất; đều hành chính sách, cơ chế trong kinh doanh xuất khẩu gạo; gắn kết thị trường trong nước và thế giới. Đây cũng là năm đầu tiên vận dụng nhân tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa để duy trì giá có lợi nhất.
Giữa 2010, giá gạo xuất khẩu xuống mức thấp như giá gạo 25% dưới 300 USD/tấn, giá lúa dưới 3.000 đồng/kg. Thủ tướng Chính phủ chấp nhận mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo cùng với sự quyết liệt điều hành, không cho xuống thấp hơn gia thành, giúp nâng giá cao dần lần và từ đó giá gạo Việt Nam đã có sự tác động trở lại.
Năm 2010 nông dân có lãi, doanh nghiệp có lãi và ngành lương thực Việt Nam thành công. Từ năm nay, cần phải lấy giá gạo trong nước chi phối giá xuất khẩu thay vì giá gạo xuất khẩu điều hành giá trong nước.
Nhận định về thị trường lúa gạo trong năm nay, theo VFA, sản lượng lúa gạo dự báo sẽ tăng và việc tiêu thụ trong nước cũng sẽ tăng theo. Hiện nay tồn kho tại một số nước lớn như Ấn Độ, Trung Quốc vẫn đang ở mức cao, nhưng tại nhiều vùng lãnh thổ trên thế giới lại sụt giảm mạnh, nhất là trong bối cảnh diễn biến tình hình thời tiết do bão tuyết ở châu Âu, Mỹ, lũ lụt tại Australia, có chiều hướng xấu đi.
VFA dự báo tình hình mua bán trong năm tới sẽ vẫn tăng mạnh, rõ nhất là là Indonesia dự kiến mua 1,5 triệu tấn, nhưng có thể mua nhiều hơn đang tạo ra sự kích thích cho thị trường.
Bangladesh từ trước tới nay không mua gạo Việt Nam, nhưng trong năm 2010 đã nhập tới 400.000 tấn của các doanh nghiệp Việt Nam, đầu năm nay lại tiếp tục nhập thêm 250.000 tấn và dự kiến sẽ nhập thêm.
VFA dự kiến, năm nay sẽ ký hợp đồng xuất khẩu khoảng 7,6 triệu tấn gạo, giữ tồn kho khoảng 800.000 tấn. Tuy nhiên mục tiêu trước mắt, VFA điều hành xuất khoảng 6 triệu tấn gạo với các thị trường chính là châu Á với 60%, châu Phi là 20%. Còn lại xuất sang châu Mỹ, Trung Đông và Iraq.
Theo số liệu của VFA, hiện có khoảng 600.000 tấn gạo gối đầu chuyển sang năm nay và dự kiến giao trong tháng Giêng này và tháng Hai tới. Nhiều nhà nhập khẩu muốn ký kết những hợp đồng mua vào lớn nhưng do diễn biến thị trường phức tạp nên VFA chưa đồng ý.
Ông Trương Thanh Phong cho rằng với tình hình hiện tại, giá lúa vụ lúa Đông Xuân sẽ không dưới 5.000 đồng/kg. Còn trong trường hợp khó tiêu thụ, Tổng công ty lương thực miền Nam sẽ tiếp tục mua dự trữ.
Nguy cơ các nhà kinh doanh nhỏ lẻ lọt vào tay nước ngoài
Phát biểu tại một cuộc họp gần đây tại Tiền Giang, ông Trương Thanh Phong cho biết từ trước đến nay các doanh nghiệp lương thực nước ngoài muốn kinh doanh gạo tại Việt Nam phải liên doanh với doanh nghiệp trong nước, nhưng từ năm nay họ hoàn toàn bình đẳng với các doanh nghiệp trong nước. Trong khi đó, những điều khoản ràng buộc trong Nghị định 109 về kinh doanh xuất khẩu gạo tới năm 2012 mới có hiệu lực.
Do vậy ông Phong cảnh báo rằng nguy cơ các doanh nghiệp nhỏ, các cơ sở thu mua lúa gạo nhỏ, lẻ rất dễ lọt vào tay các nhà kinh doanh gạo nước ngoài. Hiện nay cả nước có hàng trăm doanh nghiệp tham gia thị trường xuất khẩu nhưng số doanh nghiệp xuất khẩu đúng nghĩa chỉ khoảng hơn 30 công ty, còn lại có doanh nghiệp cả năm chỉ xuất được vài côngtenơ.
Một khó khăn khác mà các doanh nghiệp gạo đối diện là tình trạng thiếu vốn, muốn tiếp cận được lại phải chịu mức lãi suất cao. Theo ông Phong, trong khi các doanh nghiệp nước ngoài vay được nguồn vốn có 4,5%, các doanh nghiệp trong nước phải vay mức 16,5%, sự chênh lệch này là một bất lợi trong cạnh tranh.
Trước những bất cập, đã có đề suất từ các doanh nghiệp trong nước là liên doanh với các doanh nghiệp nước ngoài trong sản xuất gạo, tuy nhiên theo ông Trương Thanh Phong, việc liên doanh không phải là phương án tối ưu.
Hiện đã có doanh nghiệp trong nước liên kết với đối tác Hongkong để làm gạo đồ, sản lượng khoảng 500 tấn/ngày, phía Hongkong chịu trách nhiệm cung cấp phân vi sinh trong quá trình sản xuất; đồng thời đảm bảo đầu ra tiêu thụ, trước đó cũng đã có một số mô hình sản xuất gạo đồ nhưng đều thất bại.
Để hạt gạo Việt Nam được nâng cao giá trị, mức lãi của nông dân tăng lên, ông Nguyễn Văn Tiến, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu An Giang (Angimex) cho rằng cần đầu tư công nghệ giống, công nghệ sau thu hoạch, kho trữ lúa gạo chuyên dùng để dự trữ lúa và đảm bảo chất lượng, xây dựng thương hiệu qua đó giúp nâng cao giá trị hạt lúa, tạo ra chuỗi gia trị lúa gạo mà mục đích cuối cùng là nâng cao thu nhập cho nười nông dân.
Ông Tiến cho biết thêm Angimex đã đầu tư vùng nguyên liệu 3.000ha vào năm ngoái, tiến tới 10.000ha vào năm 2012 và lên đến 20.000ha. Từ đó Angimex từng bước tạo ra vùng nguyên liệu nhằm vững vàng hơn trong sản xuất và xuất khẩu./.
Nhóm hàng điện tử viễn thông vẫn dẫn đầu nhóm ngành hàng xuất khẩu có “hàm lượng” FDI cao nhất và giá trị xuất khẩu thuộc hàng cao nhất. Tuy nhiên, hàm lượng FDI trong top 10 đã có sự sụt giảm đáng kể.
Bằng nhiều cách, hàng hóa Thái Lan đang ngày càng chiếm lĩnh thị trường Việt Nam và trong tương lai không xa có thể là một thách thức lớn cho hàng Việt.
Trong bối cảnh kinh tế tiếp tục khó khăn, diễn biến phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro, Hiệp hội Rau quả Việt Nam đã đưa ra dự báo, nhu cầu tiêu thụ rau quả thế giới tiếp tục tăng từ 3,5-5% và ngành rau quả đặt mục tiêu xuất khẩu đạt 1 tỷ USD trong năm 2013.
Gần đây, nhiều lô hàng chè của Việt Nam xuất khẩu sang các nước châu Âu EU đã bị trả về do phát hiện có chứa các chất Acetamiprid và Imidacloprid. Đây là 2 chất thuộc danh mục 02, theo lộ trình sẽ bị đưa ra khỏi danh mục vào tháng 2/2015.
Trong khi các nền kinh tế lớn ở châu Âu bao gồm cả Đức, Pháp và Italy đều bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc khủng hoảng nợ công khu vực đồng tiền chung euro, kinh tế Thụy Sĩ trong năm qua vẫn phát triển với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả năm 2012 đạt khoảng 422 tỷ USD.
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Bộ Công Thương trong năm 2011 là đẩy mạnh đà xuất khẩu, kiềm chế nhập siêu ở mức cho phép (dưới 20% kim ngạch XK), đặc biệt hạn chế nhập khẩu hàng tiêu dùng xa xỉ.
Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, việc kiểm soát chất lượng, vệ sinh an toàn với nông sản, thực phẩm nhập khẩu nhằm bảo vệ người tiêu dùng, môi trường, tránh lây lan dịch bệnh và hạn chế nhập siêu được thực hiện khá chặt chẽ và kịp thời.
Những đồng ngoại tệ quý giá thu được từ xuất khẩu gạo, thủy sản… đang phải dùng để trả cho những chiếc siêu xe trị giá hàng triệu USD, những chiếc điện thoại, túi xách… trị giá hàng chục ngàn USD.
Bước vào cao điểm mua sắm bánh kẹo và các đồ thực phẩm phục vụ Tết, giá các loại hàng này thiết lập mặt bằng mới, với mức tăng trung bình 15 – 30% so với năm ngoái.
Nhập siêu quá lớn từ Trung Quốc không chỉ là câu chuyện thâm hụt cán cân thương mại của Việt Nam. Việc để tỷ trọng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc quá lớn đang tiềm ẩn những nghịch lý khó hiểu. Câu hỏi quan trọng đặt ra và cần được sớm giải quyết từ cơ quan quản lý: Chúng ta đã nhập hợp lý, nhập đúng để đáp ứng mục tiêu CNH-HĐH đất nước, nâng cao năng lực cạnh tranh cho nền sản xuất Việt Nam hay chưa?
Khi kinh doanh tại các thành phố lớn ngày càng cạnh tranh gay gắt cùng nhu cầu tiêu dùng giảm, các đại gia điện máy đã mở cuộc "tiến quân" về tỉnh lẻ để “chiều” người dân ở quê.
Nhóm hàng điện tử viễn thông vẫn dẫn đầu nhóm ngành hàng xuất khẩu có “hàm lượng” FDI cao nhất và giá trị xuất khẩu thuộc hàng cao nhất. Tuy nhiên, hàm lượng FDI trong top 10 đã có sự sụt giảm đáng kể.
Tiểu thương tại đây hàng năm đều cam kết về nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm, không bán hàng lậu và hàng nhái. Tuy nhiên, phần lớn đều cho rằng điều này rất khó khả thi.
Cục thống kê Tp.HCM vừa công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 7/2014 của thành phố đã tăng 0,12% so với tháng trước và tăng 5,47% so với cùng tháng năm trước. Như vậy, tính từ đầu năm, CPI đã tăng 1,22%, cao hơn gấp đôi mức tăng của năm 2013 (0,66%).
Hiện nay, cuộc xâm lấn của hàng giả đã khiến người ta phải nhìn nhận lại tiêu chí của sự xa xỉ và khiến nhà chức trách các nước trên thế giới đau đầu tìm cách dẹp bỏ.
Thành tích xuất khẩu của Việt Nam lẽ ra sẽ còn cao và hiệu quả hơn nữa nếu quản lý nhà nước khắc phục được những hạn chế về cơ sở hạ tầng, tệ tham nhũng, tính khó tiên liệu của chính sách, và tạo giá trị gia tăng cho hàng hoá.
Bằng nhiều cách, hàng hóa Thái Lan đang ngày càng chiếm lĩnh thị trường Việt Nam và trong tương lai không xa có thể là một thách thức lớn cho hàng Việt.
Giá cá trên thị trường toàn cầu đã tăng lên mức cao nhất mọi thời đại do Trung Quốc có nhu cầu ngày càng lớn đối với những loại hải sản cao cấp như cá ngừ và hàu, trong khi sản lượng đánh bắt có chiều hướng giảm sút.
Các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá bán lẻ ở Việt Nam vẫn là lĩnh vực hấp dẫn nhất. Dù không như đồn đoán ban đầu các tập đoàn lớn sẽ tràn vào nuốt chửng thị trường Việt Nam, nhưng chỉ nhìn vào tốc độ mở rộng của Big C, Metro, Lotte... vừa qua cho thấy sức ép cạnh tranh đang nóng lên từng ngày.
Lại tương tự giá thuốc, giá thực phẩm chức năng cũng đang “nhảy múa thoải mái” khi giá mua vào với giá bán ra chênh nhau tới cả chục lần! Thị trường thực phẩm chức năng đang phát triển mạnh mẽ. Nhưng các quy định về quản lý thực phẩm chức năng đang tỏ ra quá lạc hậu. Phần quản lý giá của mặt hàng này đang bị thả nổi hoàn toàn.
Tháng 4, nhập khẩu đạt con số 6,95 tỷ USD, đưa tổng kim ngạch nhập khẩu 4 tháng qua lên hơn 24,8 tỷ USD. Với kim ngạch xuất khẩu 4 tháng là 20,1 tỷ USD, như vậy, nhập siêu những tháng đầu năm đã lên khoảng 4,7 tỷ USD, tương đương với hơn 23% kim ngạch xuất khẩu. Với cách làm như hiện nay, các chuyên gia cho rằng, mục tiêu kiềm chế nhập siêu dưới 20% trong năm nay là rất khó.
Mark Zimmeran – cựu cố vấn Chủ tịch Phòng thương mại của Mỹ ở Nhật Bản đã viết trong cuốn sách nổi tiếng “Làm ăn với người Nhật như thế nào” của ông: “việc nghiên cứu kỹ càng và nghiêm túc tâm lý người Nhật và cấu trúc xã hội của nước Nhật là cực kỳ cần thiết cho việc làm ăn có hiệu quả với người Nhật”.
Kim ngạch xuất khẩu quý I/2010 ước đạt 14 tỷ USD, giảm 1,6% so với cùng kỳ 2009. Kim ngạch nhập khẩu 3 tháng ước đạt 17,525 tỷ USD, tăng 37,6% so với cùng kỳ năm 2009. Trong đó, nhóm hàng nguyên nhiên vật liệu cần nhập khẩu tăng 35,3%; nhóm hàng cần kiểm soát nhập khẩu dự báo tăng khoảng 60,2% và nhóm hàng cần hạn chế nhập khẩu cũng tăng 33% so với cùng kỳ năm ngoái.
Sự phục hồi của kinh tế trong nước sẽ khiến nhu cầu nhập khẩu hàng hóa tăng, đặc biệt việc thực hiện giải ngân vốn FDI được dự báo tăng cao sẽ khiến nhập khẩu máy móc, thiết bị phục vụ cho hoạt động đầu tư, xây dựng và sản xuất cũng sẽ tiếp tục gia tăng mạnh. Dự báo kim ngạch nhập khẩu năm 2010 ước đạt 74,5 tỷ USD, tăng 6,5% so với năm 2009.
Hiệp định tự do thương mại ASEAN-Trung Quốc (ACFTA) về nguyên tắc có hiệu lực từ 01/01/2010, có lộ trình cắt giảm tới gần 7.000 dòng thuế. Indonesia đã yêu cầu đàm phán lại với TQ về việc hoãn thực thi ACFTA. Việt Nam hầu như vẫn chưa có một bộ hàng rào kỹ thuật đầy đủ cho các ngành sản xuất trong nước. Mối lo nhập siêu gia tăng từ TQ và mối lo nhiều Doanh nghiệp VN mất thị trường nội địa là có cơ sở....
Theo Tổng cục Thống kê, nhập siêu năm 2009 ước tính lên tới 12,246 tỷ USD, con số này thấp hơn nhiều mức nhập siêu thực hiện lên tới 18,029 tỷ USD của năm 2008, nhưng tăng gần 250 triệu USD so với mục tiêu đề ra.
Để nâng cao giá trị gia tăng cho hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam, góp phần phát triển bền vững nền kinh tế trong quá trình tham gia chuỗi giá trị cung ứng toàn cầu với những tiêu chuẩn ngày càng ngặt nghèo mà thị trường đặt ra, thì Việt Nam còn nhiều việc phải làm...
Xuất khẩu khoảng 25% tổng sản lượng gạo hàng năm, nhưng giá gạo xuất khẩu của Việt Nam ngày càng tụt dốc quá xa so với của Thái Lan trong thời gian qua, và những người nông dân vẫn không được hưởng lợi tương ứng với công sức của mình bỏ ra,....