Giờ này miền Tây nước lụt đã rút, mùa gió chướng lại về. Tô canh chua lại thay đổi nguyên liệu cho theo mùa. Canh chua mùa này có đủ thứ, nào là cua đồng chặt hết ngoe, chỉ còn cái mình trắng bóc, thịt ốc lác, tép sông… trước khi cho nước vô nấu, bỏ tỏi vô nồi phi cho thơm lên, rồi “xèo” một cái, cả lũ “đặc sản đồng” ùa vô nồi, bốc mùi thơm lừng, lan đi khắp xóm…
Cũng có khi đổi mùi, người ta thay me bằng trái bần. Bần thì chọn bần chín, chỉ cần cho nước nóng vô giằm ra là xong. Phải nói là nồi canh chua lúc này cái mùi thơm của nó vô cùng đặc biệt đậm đà, thơm ngát, lại thanh tao nữa…
Rau nêm cũng là một chuyện để nói, nếu ở Sài Gòn chỉ nêm bằng ngò gai và rau om thôi, thì nồi canh chua ở quê còn nêm thêm các loại khác như tần dày lá, rau quế, hành, có khi thêm ít cần tây nữa. Gần chín thì cho ít khoanh ớt sừng đỏ mọng vào.
Sang hơn thì nấu canh chua với cá rô đồng, tôm chông hoặc lươn đặt trúm được. Mùa mưa măng mọc nhiều thì cũng có thể xắt mỏng muối chua trong khạp để dành nấu canh. Mà nấu canh chua với cá linh, cá lóc, cá basa… với rau muống, bông súng, bạc hà, đậu bắp, bông điên điển… hay bất cứ thứ gì hái được ngoài vườn thì món canh chua đều ngon tuyệt. Có lẽ là do nó tươi nguyên, an lành hay thấm đẫm tình quê.
Nồi canh chua đặc biệt nữa là canh chua khô lóc hay khô sặt nấu với bắp chuối. Khô lóc hay khô sặt nướng sơ sơ trên lửa than, xé ra lấy thịt bỏ xương, nước sôi già thì cho vào, bắp chuối xắt miếng to to bỏ lên trên. Sôi 10 phút là nhắc xuống. Vẫn nêm với những rau nêm như trên, nồi canh bốc mùi thơm lừng. Múc canh ra tô, nhìn cái màu trắng như sữa của nước canh trông rất lạ!
Nồi canh chua cho là “nghèo” nhất ở quê là canh chua hến. Lấy nước hến làm canh, rau có gì cho nấy, nhưng nên nấu canh chua hến với chuối cây non bào mỏng. Gần chín thì xào ruột hến với tỏi cho thơm rồi cho lên trên cùng với rau nêm. Vậy là xong nồi canh chua đơn giản! Nêm chua có khi là me, bần, chanh hoặc xoài non, mùa nào thức ấy nhưng nồi canh chua quê tôi luôn biến hoá không ngừng, mỗi lần ăn đều cảm thấy vị ngon lạ lùng và hấp dẫn.
Nước chấm ăn kèm canh chua thường là nước mắm trong nguyên chất giằm ớt hiểm, có khi là muối cục đâm với ớt. Hôm nào nấu canh chua với cá thì trong chén nước mắm có thêm mắm ruốc hoà vào. Cái vị ngon độc đáo không thể nào tả được. Ở quê không câu nệ bữa ăn phải có ba món: canh, mặn và xào. Hôm nào có canh chua thì chỉ cần thêm món cá lòng tong kho tiêu hay món gì đó kho mặn là đủ. Khó kể hết sự biến hoá của nồi canh chua nhà quê – một món canh độc đáo, đơn giản, ngon tuyệt và vô cùng tinh tế.
(Nguồn: SGTT)