Người cao tuổi và các vấn đề sức khỏe

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Liên quan đến sức khỏe người cao tuổi, cũng cần đề cập đến một tiến trình sinh học là tiến trình lão hóa. Quá trình này đã bắt đầu ngay từ khi con người sinh ra và liên tục cho đến chết. Đó là quá trình suy yếu các cấu trúc và chức năng của cơ thể, một số biểu hiện như giảm chuyển hóa năng lượng nên người cao tuổi hay bị lạnh.

Giảm chuyển hóa chất đạm nên khi có vết thương hoặc vết mổ thường lâu lành hơn người trẻ. Các mạch máu nhỏ ít co dãn nên cung cấp năng lượng cho não cũng giảm, đồng thời người ta cũng nhận thấy các tế bào thần kinh ở vỏ não giảm nên ở người cao tuổi thuờng phản ứng chậm chạp với những tính huống đòi hỏi sự nhanh nhạy. Để làm chậm lại quá trình lão hóa cần tác động trên hai mặt: giảm tổn thương các thành phần của cơ thể và tăng cường quá trình hồi phục.

Để giảm tổn thương, người cao tuổi cần đề phòng té ngã. Té là một nguyên nhân quan trọng gây nên bệnh tật cho người cao tuổi. Té dẫn đến các chấn thương trực tiếp như bong gân, gẫy xương, chấn thương sọ não. Ngoài ra còn có các biến chứng tiếp theo do nằm lâu như viêm phổi, loét, thoái hóa cơ vv... Do hậu quả của té người cao tuổi sẽ có cảm giác sợ, từ đó ngại đi lại, làm giảm hơn nữa khả năng vận động cơ bắp và làm yếu thêm tình trạng sức khỏe chung.

Nguyên nhân gây té ngã do sự suy yếu khả năng phối hợp vận động cơ thần kinh, phản ứng chậm, sức cơ yếu. Có thể do bệnh tật như: di chứng liệt nửa người, bệnh Parkinson, bệnh về tiền đình gây chóng mặt, mất thăng bằng gây té ngã..., người cao tuổi khi mắc những bệnh này cần có sự trợ giúp bằng gậy, nạng, xe đẩy hoặc có người dìu. Ngoài những nguyên nhân trên, người cao tuổi khi đi lại cần quan sát kỹ, tránh chỗ trơn, chỗ tối, thận trọng khi lên xuống cầu thang, khi đi xe đạp, xe máy cần đi với tốc độ chậm, nhất là khi qua ngã ba, ngã tư đường.

Ngoài ra do tình trạng mất chất vôi, xương trở nên loãng, yếu dễ gẫy. Gãy xương có thể xảy ra sau té ngã hoặc gãy tự nhiên, lún xương đốt sống gây đau lưng, gù lưng. Do đó người cao tuổi cần phải được bổ sung calci bằng cách uống sữa thường xuyên và cần phải được sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để tránh biến chứng của loãng xương.

Dinh dưỡng ở người cao tuổi cần chú ý không giống như người trẻ. Tình trạng dinh dưỡng của người già phụ thuộc vào trạng thái thể lực, tâm lý và xã hội. Ngoài ra người cao tuổi thường gặp vấn đề về răng miệng, sức nhai kém nên khó nghiền nát thức ăn, đồng thời các men tiêu hóa giảm nên người cao tuổi thường hay bị rối loạn tiêu hóa. Do vậy nếu không có chế độ ăn uống tốt, hợp lý sẽ xảy ra nhiều bệnh. Ăn đầy đủ các chất nhưng không ăn quá no và ăn nhiều thức ăn có nguồn gốc thực vật như rau, đậu v.v... Thức ăn nêm vị vừa phải, không quá mặn cũng không quá lạt. Cần hạn chế đồ chiên xào, tăng cường thức ăn tươi hoặc luộc. Ăn chậm, nhai kỹ làm cho thức ăn dễ tiêu hóa, giờ ăn trong ngày nên ổn định.

Ngoài ra cần phải uống nước để tránh sỏi đường niệu và táo bón. Tuy nhiên không nên uống quá nhiều dẫn đến tình trạng tiểu nhiều lần, nhất là ban đêm sẽ ảnh hưởng đến giấc ngủ. Chỉ cần 1 - 1,5 lít nước/ngày là đủ cung cấp cho các hoạt động của cơ thể.

Người cao tuổi thường ít ngủ và có rối loạn về giấc ngủ, các rối loạn thường gặp ở người cao tuổi có thể gặp:

- Ngủ gà gật ban ngày, ít ngủ về đêm.

- Ngủ không ngon giấc, dễ có ác mộng. Dễ tỉnh giấc tự nhiên hoặc vì một tiếng động nhỏ.

Sự mất ngủ ở người cao tuổi có thể do những chuyện riêng tư phải suy nghĩ nhiều, do bệnh tật, do tế bào não thoái hóa dần theo tuổi. Tuy nhiên, chỉ cần ngủ 5 - 6 tiếng mỗi đêm, giấc ngủ sâu, không có ác mộng là có thể đảm bảo sức khỏe tốt. Ngủ quá nhiều cũng gây hại cho sức khỏe. Một số nghiên cứu cho thấy người ngủ trên 10 giờ mỗi ngày thì khả năng bị tai biến và xơ mỡ động mạch cao hơn người ngủ 7 giờ.

Để đảm bảo giấc ngủ tốt cần tập những thói quen như:

- Ngủ và dậy vào những giờ nhất định. Các nghiên cứu cũng cho thấy ngủ sớm và dậy sớm tốt hơn ngủ muộn và dậy muộn.

- Tránh xem chuyện, ti vi quá khuya.

- Chuẩn bị tốt chỗ ngủ đảm bảo yên tĩnh, thông thoáng và ấm áp.

Người ta thường nghĩ rằng người cao tuổi cần được nghỉ ngơi nhiều, nhưng chính sự không hoạt động lại không tốt cho sức khỏe. Những vận động nhẹ nhàng hoặc tập luyện thể lực phù hợp giúp tránh thoái hóa khớp và tăng cường sức khỏe cho bản thân. Các vận động mà người cao tuổi có thể thực hiện như đi bộ, chạy chậm hoặc bơi lội có thể giúp cho người cao tuổi vẫn giữ độ săn chắc của cơ bắp và làm chậm quá trình hủy xương. Nhiều nghiên cứu cho thấy tập thể dục đều đặn làm giảm nguy cơ tim mạch như cao huyết áp, tai biến mạch máu não, loãng xương và giúp ổn định đường huyết. Cũng theo các số liệu cho thấy chỉ cần tập luyện đều đặn, người ta có thể sống thêm trên 10 năm mà không phải lo âu đến bệnh tật. Cơ thể năng vận động sẽ hoạt động hài hòa, đem đến cảm giác dễ chịu, vui tươi, trí óc sáng suốt và lao động có năng suất. Ngoài ra những việc như kể chuyện với cháu, dọn dẹp nhà cửa nhẹ nhàng, chăm sóc cây cảnh, đọc sách báo hoặc làm những công việc mà mình yêu thích, nghỉ ngơi kịp thời ngay khi thấy mệt, tránh làm việc quá sức giúp cho nhiều người trên 70 tuổi trí tuệ vẫn còn minh mẫn, điều này cũng được chứng minh rằng, hoạt động trí não thường xuyên cũng hạn chế căn bệnh Alzhemer.

Do mặc cảm không còn nhanh nhạy, trí nhớ giảm sút mà người cao tuổi tự xa lánh mọi người với ý nghĩ là người vô dụng, là người thừa trong gia đình, xã hội. Người thân và những người chung quanh cần có sự quan tâm, chăm sóc thì họ sẽ an tâm chấp nhận đó là do quá trình lão hóa, do tuổi tác để lại mà ai cũng như thế. Chính sự chấp nhận đó cùng với sự kính trọng, quan tâm của người thân sẽ giúp người cao tuổi thích nghi với người chung quanh mà không mang mặc cảm nào. Đồng thời có sự tập luyện thể lực và có một công việc nhẹ nhàng mà người cao tuổi có những năm tháng sống vui và sống khỏe. Sự vui vẻ lạc quan sẽ tăng cường sức sống cho cơ thể, duy trì thăng bằng hệ thần kinh. Đó là vũ khí chống lại mọi căng thẳng, ưu tư, buồn phiền để kéo dài tuổi thọ.

Hiện nay do cuộc sống phát triển, dù ở đâu cũng có nhiều phương tiện hoặc tìm cơ hội để tham gia vào các câu lạc bộ, hội thảo, sinh hoạt văn học, nghệ thuật v.v... làm cho người cao tuổi ít có nguy cơ rơi vào tình trạng trống rỗng hoặc buồn nản như trước kia. Tham gia các công tác xã hội, tăng cường giao tiếp, tham quan các danh lam thắng cảnh cũng là cách sống vui tươi lành mạnh. Ngoài ra, do người cao tuổi thường có bệnh do quá trình tích tuổi, nên để giữ gìn sức khỏe, người cao tuổi cần đi khám sức khỏe định kỳ để xác định các yếu tố nguy cơ cho sức khỏe, phòng tránh bệnh và sử dụng thuốc theo hướng dẫn nâng cao được sức khỏe tâm thần.

Gia đình đóng vai trò chính trong việc chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Nếu nhu cầu của người chăm sóc không được đáp ứng trong một thời gian dài sẽ ảnh hưởng xấu đến bản thân người cao tuổi và cả các thành viên trong gia đình. Nhờ những hoạt động thể chất và tinh thần mà người cao tuổi vẫn có hy vọng và cơ hội sống thêm nhiều tháng ngày an vui với con cháu và bạn bè thân thuộc của mình.

(Theo Dinhduong)