TP Hồ Chí Minh nặng gánh chi phí… xử lý rác

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Trung bình mỗi ngày TPHCM thải ra khoảng 6.000 tấn rác sinh hoạt. Con số này dự báo sẽ còn tăng khoảng 10%/năm theo đà tăng trưởng của thành phố. Cùng với sự gia tăng rác thải, chi phí xử lý rác thải cũng tăng nhanh chóng và đang thực sự trở thành gánh nặng cho thành phố.

Hàng ngàn tỷ đồng... cho rác

Cho đến thời điểm này, trên toàn địa bàn thành phố có 4 bãi rác: Đông Thạnh (huyện Hóc Môn), Gò Cát (quận Bình Tân), Phước Hiệp (huyện Củ Chi) và Đa Phước (huyện Bình Chánh). Trong số này, 2 bãi rác Đông Thạnh và Gò Cát đã đóng cửa, không tiếp nhận rác nữa. Toàn bộ 6.000 tấn rác hiện hữu của thành phố được chia đều cho 2 bãi rác Phước Hiệp và Đa Phước xử lý.

Nếu như bãi rác Đa Phước đã được một nhà đầu tư nước ngoài là Công ty Xử lý chất thải rắn Việt Nam xây dựng toàn bộ thì bãi rác Phước Hiệp lại do thành phố đầu tư. Bãi rác này hiện do Công ty Môi trường đô thị quản lý.

Một góc bãi chôn lấp rác tại Khu xử lý rác Phước Hiệp. Ảnh:ĐỨC TRÍ

Theo ông Đào Anh Kiệt, Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường, nếu tính đúng, đủ chi phí xây dựng, vận hành ở bãi rác Phước Hiệp thì giá thành xử lý mỗi tấn rác khoảng 20 USD. Trong đó, chi phí xây dựng khoảng 160.000 đồng-180.000 đồng/tấn, chi phí xử lý nước rỉ rác khoảng 90.000 đồng/m³, chi phí phủ đỉnh khoảng 140.000 đồng/tấn, chi phí giám sát chất lượng môi trường khoảng 10.000 đồng/tấn, chi phí bảo trì khoảng 30.000 đồng/tấn (ước tổng kinh phí là 430.000 đồng/tấn, tương đương 20USD/tấn). Đó là chưa kể đến chi phí cho việc xây dựng hệ thống đường sá tới bãi rác.

Như vậy, nếu lấy chi phí xử lý rác là khoảng 20 USD/tấn nhân với 3.000 tấn rác/ngày thì chỉ tính riêng ở Phước Hiệp, mỗi ngày thành phố đã phải tốn đến 60.000 USD tiền xử lý rác. Tại Đa Phước, với chi phí xử lý một tấn rác là 16,4 USD thì mỗi ngày thành phố phải trả cho chủ đầu tư khoảng 48.000 USD. Đây thực sự là một gánh nặng cho thành phố trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế và thành phố lại rất cần tiền để đầu tư xây dựng nhiều công trình quan trọng khác.

Xã hội hóa đầu tư xử lý rác

Thực ra TPHCM cũng đã có khá nhiều nỗ lực làm nhẹ đi gánh nặng xử lý rác. Đầu những năm 2000, TPHCM đã kêu gọi các thành phần kinh tế đầu tư, xây dựng các khu xử lý rác. Sự xuất hiện của Công ty Xử lý chất thải rắn Việt Nam là một điển hình.

Theo TS Nguyễn Trung Việt, Trưởng phòng Quản lý chất thải rắn thuộc Sở Tài nguyên - Môi trường, công ty trên đã bỏ ra 90 triệu USD xây dựng bãi rác Đa Phước rộng 128 ha để tiếp nhận và xử lý rác trong 50 năm. Trong đó có 21 năm nhận rác và 29 năm còn lại tiếp tục xử lý lượng rác đã nhận để làm phân compost, sục khí phát điện, tái chế nhựa…. Tuy vẫn phải trả chi phí xử lý rác cho Công ty Xử lý chất thải rắn Việt Nam nhưng thành phố đã không phải đầu tư ngay 90 triệu USD để xây bãi rác này.

Trong 50 năm hoạt động của bãi rác, thành phố chỉ phải trả chi phí xử lý rác trong 21 năm, 29 năm còn lại Công ty Xử lý chất thải rắn Việt Nam tự trang trải bằng tiền thu được từ việc bán điện, làm phân…

Bên cạnh Công ty Xử lý chất thải rắn Việt Nam còn có gần 10 doanh nghiệp đặt vấn đề đầu tư vào việc xử lý rác ở TPHCM. Đó là Công ty Tâm Sinh Nghĩa, Việt Star... Các đơn vị này cũng đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để xây dựng các nhà máy tái chế rác ở thành phố. Nếu không có gì thay đổi, dự kiến đến năm 2010, một số nhà máy của các đơn vị nêu trên sẽ đi vào hoạt động.

Sự xuất hiện của các doanh nghiệp này không chỉ giúp thành phố không phải bỏ ngay một khoản tiền lớn để đầu tư xây dựng bãi rác mà còn giúp xử lý rác một cách hiệu quả hơn. Rác sẽ được tái chế, biến thành hàng hóa, có thể bán thu lợi nhuận. Một phần rác được tái chế thì lượng rác phải chôn lấp sẽ ít đi, thành phố vì thế sẽ không tốn nhiều đất để chôn lấp rác. Tuy nhiên, ngay cả việc chôn lấp rác hiện nay cũng không phải “thô sơ” theo kiểu “đổ đại”, không có các biện pháp bảo vệ môi trường như trước (thời của bãi rác Đông Thạnh-bãi rác đầu tiên của thành phố).

Bắt đầu từ bãi rác Gò Cát, TPHCM đã quan tâm đến việc đặt các ống dẫn khí gas trong bãi rác để khai thác triệt để khí gas sinh ra trong quá trình chôn rác. Khí gas này sẽ được dùng phát điện. Phần diện tích đất chôn lấp sau khi thu hết khí gas cũng được tính toán để phát triển mảng xanh, xây dựng các công trình công cộng.

Khu xử lý rác Gò Cát, Đa Phước… sau khi đóng cửa đã được tính toán xây dựng nhiều công trình công ích hoặc cũng có thể là những công trình kinh doanh có thu cho thành phố. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với khu vực Đa Phước bởi nơi đây vốn là đầm lầy ngập mặn, gần như không thể tạo ra lợi nhuận cho thành phố. Tất nhiên, nếu không có vai trò định hướng của thành phố thì các nhà đầu tư cũng khó có được kết quả như hiện nay.

Như vậy, vấn đề còn lại là thành phố cần công khai hóa, minh bạch hóa công tác xã hội hóa đầu tư xây dựng các bãi rác. Nhà đầu tư nào làm sai thì nghiêm khắc xử lý. Điều này không chỉ làm người dân hiểu, ủng hộ thành phố mà còn làm cho nhà đầu tư yên tâm hoạt động.

(Theo NGUYỄN KHOA // SGGP online)