Ngành cà phê: Tập hợp thành “bó đũa”

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Đã có bài viết về việc DN XK cà phê trong nước gặp nhiều khó khăn do đang chịu sức ép “tranh mua” từ DN ngoại. Ông Đoàn Triệu Nhạn - nguyên chủ tịch Hiệp hội cà phê, ca cao VN cho rằng rất khó để nói DN ngoại sai luật.

- Có ý kiến cho rằng, sự góp mặt của nhiều DN nước ngoài tại VN trong việc thu mua cà phê đã gây bất ổn cho ngành cà phê trong nước. Vậy còn quan điểm của ông ?

Tôi vừa nhận được văn bản của Câu lạc bộ những người sản xuất cà phê VN gửi lên cho Hiệp hội và Bộ Công Thương, Bộ NN - PTNT trong đó có nói tới hai vấn đề: “Thứ nhất: các DN nước ngoài tổ chức mạng lưới thu mua cà phê ngay trong dân là việc làm không hợp pháp; Thứ hai: DN nước ngoài dùng USD để mua cà phê là không đúng”.

Theo tôi, đây là một vấn đề lớn vì chúng ta không thể khẳng định chắc chắn DN nước ngoài làm sai luật. Hiện các DN VN chịu sức ép cạnh tranh rất lớn của các DN nước ngoài, họ vừa thu mua cà phê để chế biến nhưng lại kèm theo việc xuất khẩu nguyên liệu.

Bộ Công Thương vừa có văn bản trả lời các DN nước ngoài không được tổ chức kinh doanh thu mua hàng hoá trong nông dân. Việc làm này của bộ là để tránh tình trạng trốn lậu thuế, nhưng DN nước ngoài vận dụng là họ có nhà máy chế biến nằm tại địa phương và được địa phương đó chứng nhận nên được phép mua. Các DN nước ngoài thu mua của dân với giá cao khiến cho DN trong nước không theo kịp vì nếu mua của dân giá cao thì DN trong nước sẽ lỗ, còn mua giá thấp hơn thì không ai bán.

- Liệu đây có phải là vấn đề cạnh tranh không lành mạnh, thưa ông ?

Tôi ủng hộ những gì VN ký kết với WTO, và chúng ta phải thực hiện những gì đã ký. Mặt khác, hiện tại chúng tôi đang muốn mời DN nước ngoài đầu tư vốn vào khâu chế biến, ví dụ như hiện nay Olam đầu tư vốn vào nhà máy với công suất 4.000 tấn tại Long An. tôi rất hoan nghênh việc làm này của họ. Đẩy mạnh chế biến để có thể bán cà phê với giá trị gia tăng, còn việc các DN nước ngoài thu mua cà phê trong dân tôi không phản đối hoàn toàn vì VN đang mở cửa và hội nhập. Nếu nói DN nước ngoài làm sai luật là không đúng mà chỉ nên khuyến cáo là họ đang kinh doanh trên đất VN nên phải quan tâm tới nông dân VN. Tôi nhận thấy trong cuộc chiến này rõ ràng các DN VN còn rất nhiều điểm yếu.

Tuy nhiên, cũng có một vấn đề đáng bàn là khi các DN VN đã thực sự thua họ về tài chính thì họ đâu cần phải mua với giá như vậy. Điều tôi muốn nói tới ở đây là chúng ta phải cùng tồn tại và cạnh tranh công bằng. Về nguyên tắc, nước ngoài được quyền, được hưởng, thì vấn đề bình đẳng chỉ là họ được làm cái đó, không được biến tướng.

- Ông có thể phân tích kỹ hơn những điểm yếu của DN XK cà phê Việt ?

Rõ ràng kinh doanh trên sân nhà đương nhiên là một lợi thế rất lớn đối với các DN VN. Mặt khác, VN lại là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai trên thế giới (sau Brazil) nhưng các DN xuất khẩu của VN đang còn nhỏ ví như một “chiếc đũa”. Trong khi đó, giá trị hàng  xuất khẩu mang lại chưa tương xứng với tiềm năng, vì 93% cà phê VN xuất khẩu dưới dạng hạt, bán cho các nhà rang xay thế giới. Nguyên nhân cốt lõi tôi nhận thấy ở đây là người sản xuất và nhà xuất khẩu cà phê chưa bắt tay để cùng nhau xây dựng thương hiệu cho cà phê Việt.

Hiện cả nước có khoảng trên 85% số hộ trồng cà phê với quy mô dưới 2 ha, điều này phản ánh quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún và cũng là lý do khiến cho chất lượng cà phê không đồng đều. Số lượng máy sấy chủ yếu là sản xuất trong nước, chất lượng không cao còn đối với máy nhập khẩu thì giá thành quá cao người dân không đủ khả năng mua. Tôi nghĩ, hiện tại chúng ta đang thực sự yếu về vốn đầu tư, năng lực sơ chế, tinh chế, công nghệ sấy chất lượng cao.

- Đối với bước đi lâu dài cho ngành chúng ta cần phải làm gì, thưa ông ?

Hiện tại, chúng ta không thể ngồi đó kêu gọi DN nước ngoài làm sai mà cần phải bắt tay để tổ chức liên kết giữa các DN trong nước thành một tập đoàn lớn. Có như vậy chúng ta mới đủ sức cạnh tranh với nước ngoài, vì rõ ràng DN VN chỉ là “chiếc đũa” còn nếu là “bó đũa” thì đã cạnh tranh “ngon lành”. Bên cạnh đó, vấn đề tổ chức ngành hàng cà phê VN cũng là một vấn đề lớn. Trong tổ chức phải có người quản lý, còn với nông dân phải tổ chức quản lý sản xuất để họ có được một sức mạnh tập thể từ đó đào tạo chuyển giao kỹ thuật, thông tin.

Ngoài ra, để DN trong nước cạnh tranh được với DN nước ngoài thì cần phải tổ chức các liên minh DN và nông dân cá thể tạo thành một khối đoàn kết thống nhất giữa “ba nhà”: nông dân, DN, Nhà nước.

(Theo Mai Thanh // Diễn đàn doanh nghiệp)