“Ngôi nhà của Chúa”

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Sau hơn 30 năm, những vấn đề đặt ra của cuốn tiểu thuyết lấy bối cảnh là một bệnh viện để viết về các bác sĩ vẫn còn nguyên hơi thở của thời sự.

Không hẹn mà gặp, mấy tuần qua bài vở liên quan đến đề tài y tế xuất hiện nhiều trên cả báo chí nước ngoài, đặc biệt là báo chí Mỹ, lẫn báo chí Việt Nam.

Với báo nước ngoài thì đã rõ, đó là đề tài về kế hoạch cải tổ chế độ bảo hiểm y tế hiện hành, với vấn đề cốt lõi là giảm chi phí rất tốn kém dành điều trị những bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo mà y học hiện đại nói chung không thể chữa khỏi. Dự luật này của Tổng thống Obama đang bị phe Cộng hòa chống đối dữ dội. Những tiếng nói phản đối đến từ giới cử tri lớn tuổi, nhiều người trong số họ đã từng bỏ phiếu cho vị tổng thống gốc Phi, do e ngại rằng bảo hiểm y tế của họ sẽ bị ảnh hưởng.

Trong khi đó, nhiều bài báo tại Việt Nam đề cập đến đề tài y đức mà xem ra tình trạng cũng chẳng cải thiện được là bao trong bối cảnh hiện nay.

Nhân những chuyện về nghề y nêu trên, trong số báo này, Thư quán cuối tuần giới thiệu cùng bạn đọc vài vấn đề đặt ra từ một cuốn tiểu thuyết có nhan đề The House of God (tạm dịch “Ngôi nhà của Chúa”).

Tự thân The House of God đã là một hiện tượng trong làng tiểu thuyết lấy đề tài y học làm bối cảnh cho cốt truyện. Được xuất bản lần đầu vào năm 1978, cuốn tiểu thuyết được tái bản nhiều lần suốt hơn 30 năm qua, với hơn hai triệu bản in, và được dịch sang hơn 20 ngôn ngữ.

Do nhà tâm thần học Stephen Bergman với bút hiệu Samuel Shem viết, The House of God dựa trên kinh nghiệm có thật của tác giả trong những năm thực tập nội trú tại bệnh viện Beth Isreal thuộc trường đại học y khoa nổi tiếng Harvard Medical School.

Nhân vật chính của cuốn tiểu thuyết là Roy Basch, một bác sĩ thông minh và đầy lý tưởng đến thực tập nội trú tại Bệnh viện House of God. Trái với những hình dung của Roy, anh phải nhận lãnh những công việc và trách nhiệm vượt quá sức của mình. Trong năm đầu tiên, một bác sĩ chuyên khoa có biệt hiệu là “The Fat Man” (Ông Mập) hướng dẫn Roy. Ông Mập dạy anh rằng đối với những bệnh nhân nhập viện với những bệnh lý không thể chữa khỏi thì phần lớn các chẩn đoán, chữa trị và thuốc men chỉ tổ làm hại họ thêm. Cách chữa trị tốt nhất, theo Ông Mập, là không làm gì cả. Chính “cách chữa trị” dựa trên triết lý này đã làm Roy trở thành một trong những “bác sĩ nội trú tài năng” nhất bệnh viện.

Năm kế, Roy thực tập dưới trướng của bác sĩ chuyên khoa Jo, người có chủ trương hoàn toàn đối lập với Ông Mập, tuân thủ hoàn toàn các nguyên tắc chữa trị. Tuy nhiên, trên thực tế, sự chữa trị đó lại có hại hơn là có lợi đối với các bệnh nhân. Bề ngoài Roy tỏ ra mình làm đủ các xét nghiệm và mọi biện pháp chữa trị, thực ra anh chẳng làm gì cả. Và rồi, Roy lại có thêm một năm “thành công rực rỡ”.

Thế nhưng, công việc quá tải về sức lực cũng như tinh thần tại bệnh viện đã làm Roy bị thương tổn về mặt tâm lý. Anh phản bội Berry, người bạn gái trung thành, cặp bồ với các cô y tá và các nhân viên công tác xã hội. Tinh thần Roy suy sụp đến nỗi những người bạn đã buộc anh tham gia biểu diễn kịch câm nhằm lấy lại trạng thái cân bằng.

Ở những chương cuối, bác sĩ chuyên khoa tâm thần Cohen thuyết phục được các bác sĩ nội trú theo đuổi chuyên khoa của ông, và họ cần được chữa trị về tâm thần sau khi phải chịu đựng những năm tháng nội trú.

Câu chuyện kết thúc với cảnh Roy và Berry cùng đi nghỉ hè ở Pháp ngay trước khi Roy bắt đầu công việc với tư cách bác sĩ chuyên khoa tâm thần. Thấy rằng mình không thể vượt qua được đợt thực tập nội trú gian khổ vừa qua nếu không có Berry, Roy cầu hôn người mình yêu.

Khi mới xuất hiện, cuốn tiểu thuyết này lập tức tạo nên một dư luận phản đối nội dung của nó. Nhiều bác sĩ không muốn nhắc đến nó. Số khác cho rằng cuốn sách chỉ cốt tạo xì căng đan và vô giá trị. Tuy nhiên, trái với thái độ chống đối quyết liệt của giới bác sĩ, các sinh viên y khoa đua nhau đọc The House of God. Và, như tờ New York Timesnhận xét, họ bật cười khi Roy Basch và các bác sĩ nội trú khác phải trực hết đêm này đến đêm khác, phải làm việc 100 giờ mỗi tuần. Nhưng rồi các sinh viên y khoa không khỏi chạnh lòng khi nghĩ đến số phận của chính họ trong kỳ nội trú sắp tới.

Điều làm cho The House of God hấp dẫn người đọc là cách mô tả chân thật đến trần trụi những bi kịch có vẻ phi lý và thỉnh thoảng những giây phút vinh quang trong đời sống tại một bệnh viện. Thêm vào đó là sự lạm dụng phổ biến một thời những bác sĩ trẻ bởi các bậc đàn anh, và rồi những cơn giận dữ và chán ngán các bác sĩ nội trú này phát tác lên chính họ và các bệnh nhân.

Nhưng có lẽ quan trọng hơn, như tờ New York Times viết, cuốn sách tạo nên một kênh đối thoại về ảnh hưởng của cách thực tập y khoa hà khắc vẫn đang tiếp diễn dù ở một mức độ nhẹ hơn, theo như báo cáo năm 2008 của Viện Y khoa (Institute of Medicine). Báo cáo này còn đề nghị các thay đổi cơ bản trong cách làm việc của các bác sĩ thường trú.

Ba thập kỷ qua, cuốn sách không những là sách gối đầu giường của các bác sĩ nội trú ở Mỹ, mà nó còn tiếp tục là quyển sách ưa thích của các sinh viên y khoa, các bác sĩ chuyên khoa và giới bác sĩ nói chung. Ngày nay, các bác sĩ bàn luận về chủ đề của cuốn tiểu thuyết tại lớp học, các câu lạc bộ sách và các buổi hội thảo y khoa.

Bergman, tác giả The House of God, nay 65 tuổi, đã thôi nghiệp tâm thần học, hiện đang là một tiểu thuyết gia và kịch tác gia chuyên nghiệp. Năm ngoái, vở kịch ông viết chung với vợ về những người sáng lập Alcoholics Anonymous (hội giúp đỡ người nghiện rượu) ra mắt tại Broadway, một trong những nhà hát kịch danh tiếng nhất nước Mỹ.

Mùa đông năm ngoái, Bergman được mời đến diễn thuyết tại Hiệp hội các trường y khoa Mỹ (Association of American Medical Colleges), nơi mà, theo lời tác giả, các trưởng khoa tại các trường thành viên đã nhạo báng và khinh thường ông khi cuốn tiểu thuyết mới được xuất bản.

Tại một số buổi diễn thuyết của ông, Bergman mời vài đồng nghiệp tham dự. Họ là những hình mẫu ngoài đời cho các nhân vật trong The House of God. Theo những gì họ phát biểu thì rõ ràng họ rất hãnh diện được là một phần của cuốn tiểu thuyết. Họ càng hãnh diện hơn nữa khi góp phần làm thay đổi cách thực tập nội trú của các bác sĩ sau khi cuốn sách ra đời.

Một người trong số họ, bác sĩ Richard Anderson, hiện là giám đốc một công ty bảo hiểm dành cho giới y khoa tại San Francisco, cho rằng cuốn tiểu thuyết thành công vì đã phản ảnh một cách trung thực sự căng thẳng của các bác sĩ nội trú tại một bệnh viện đại học chạy hết công suất.

“Chúng tôi cộc cằn, thô lỗ, làm tổn thương nhau, nhưng không làm thế với bệnh nhân”, Anderson nói với tờ New York Times. “Chúng tôi quý trọng các nỗ lực và sự tận tâm. Đó chính là bài học chúng tôi đã học, một bài học khó khăn”.

(Theo Sơn Tùng // Thời báo kinh tế Sài Gòn)