Ba nhà khoa học nữ nhận giải thưởng Kô-va-lep-xkai-a

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Giải thưởng Kô-va-lep-xkai-a năm 2008 - 2009 đã được xét trao cho ba nhà khoa học nữ có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu, ứng dụng các thành tựu khoa học, gồm: PGS, TS Phan Thị Tươi, nguyên Hiệu trưởng Trường Ðại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh; PGS, TS Phạm Thị Thùy, Viện Bảo vệ thực vật - Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam; và PGS, TS Lê Thị Thúy, Phó trưởng phòng Khoa học và hợp tác quốc tế Viện Chăn nuôi - Bộ NN-PTNT.

PGS, TS Phan Thị Tươi(người ngoài cùng, bên trái)

Người xử lý ngôn ngữ tự nhiên bằng máy tính

PGS, TS Phan Thị Tươi là một trong những người đi đầu trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên bằng máy tính ở Việt Nam. Bà là một trong những người đầu tiên chọn nghiên cứu khoa học máy tính, từ đó mở ra hướng nghiên cứu sâu và mới tại Việt Nam: giao tiếp với máy tính bằng ngôn ngữ con người, đưa vào giảng dạy và hướng dẫn thế hệ sau. Trong quá trình giảng dạy tại ÐH Bách khoa TP Hồ Chí Minh PGS, TS Phan Thị Tươi đã nghiên cứu và hướng dẫn sinh viên thực hiện nghiên cứu liên quan đến dịch máy, tạo bộ phân tích từ vựng, cú pháp, mở rộng khả năng ứng dụng vào phân tích và xử lý ngôn ngữ tự nhiên (tiếng Việt). Trong đó "Bắt lỗi chính tả tiếng Việt trên máy tính" có khả năng bắt lỗi chính tả do đánh máy, kể cả những lỗi không sai từ vựng nhưng trong ngữ cảnh văn phong của câu thì sai nghĩa. Về mặt khoa học, đề tài đã xây dựng chương trình "dạy" cho máy tính học và sau đó nó có thể tự động tạo ra các luật để bắt lỗi chính tả thay vì trước đây con người phải làm thủ công. Chương trình có hơn 20.000 luật và từ điển có hơn 30.000 từ.

Trong nhiều năm qua, PGS, TS Phan Thị Tươi đã góp phần không nhỏ vào việc hình thành hướng nghiên cứu về xử lý ngôn ngữ tự nhiên trong tiếng Việt như: một số mô hình dịch tự động Anh-Việt, Việt-Anh, xử lý các khoảng trống từ vựng Anh - Việt cho các bản dịch Anh-Việt, khai thác thông tin từ các cơ sở dữ liệu có hỗ trợ tiếng Việt. Hiện nay nhóm nghiên cứu của bà đang thực hiện nhánh đề tài khoa học công nghệ cấp Nhà nước "Xây dựng các hệ thống truy xuất thông tin đa phương tiện có hỗ trợ tiếng Việt" (phần truy xuất thông tin văn bản)... Ðặc biệt, với hai nhiệm kỳ ở cương vị hiệu trưởng (từ năm 1998 đến 9-2007), PGS,TS Phan Thị Tươi đã góp phần đưa ÐH Bách khoa TP Hồ Chí Minh trở thành đơn vị Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Trong đó, ấn tượng nhất là đội tuyển của trường đã ba lần vô địch giải Rô-bô-con châu Á - Thái Bình Dương, một thành tích chưa có trường ÐH nào trong nước đạt được. Hiện nay, dù không đảm nhiệm công tác quản lý nhưng bà vẫn ngày ngày vừa giảng dạy, vừa hướng dẫn sinh viên làm đề tài nghiên cứu khoa học, vừa làm chủ nhiệm và tham gia các đề tài khoa học, cùng nhóm nghiên cứu viết báo để phổ biến rộng rãi những đề tài mình và học trò nghiên cứu...

Nghiên cứu sản phẩm sinh học bảo vệ môi trường

PGS, TS Phạm Thị Thùy(người ngoài cùng, bên phải)

33 năm liên tục công tác tại Viện Bảo vệ thực vật, PGS, TS Phạm Thị Thùy đã chủ trì và thực hiện 26 đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước, cấp Bộ về các chế phẩm sinh học trừ hại cây trồng. Bà đã đoạt hai Giải thưởng Sáng tạo công nghệ Việt Nam, được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen... Mọi thành công, đóng góp, mọi trăn trở, dự định của bà đều gắn với việc giúp người nông dân phòng trừ sâu bệnh mà không gây độc hại, ô nhiễm. Trong đó có những nghiên cứu được đánh giá cao trong giới khoa học, được những người nông dân đón nhận như những cứu cánh trong những thời điểm sâu bệnh tàn phá mùa màng. Chuyện dập dịch bọ cánh cứng hại dừa và sâu róm thông quả là những dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp khoa học của bà.

PGS, TS Lê Thị Thúy (người hàng trước, bên trái)

Nhà khoa học nữ này đã nghiên cứu đưa vào sản xuất nhiều sản phẩm sinh học như Bacillus thuringiensis (Bt), vi-rút đa diện nhân (NPV.Ha, NPV.Sl, NPV.Dp...), vi nấm Beauveria và Metarhizium phục vụ cho việc phòng trừ dịch sâu hại cây trồng, cây rừng theo hướng bảo vệ môi trường sinh thái. Ưu thế đặc biệt của thuốc trừ sâu sinh học là không gây kháng thuốc với sâu hại, không làm mất đi một quần thể thiên địch có ích trong tự nhiên, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, đồng thời đã tạo ra các sản phẩm trong nông nghiệp an toàn và bền vững. Chế phẩm này còn ký sinh được trên 150 loài côn trùng thuộc 45 họ, khi phun hoặc rải trên mặt đất sẽ sinh ra nấm sống ký sinh trên sâu, bướm khiến chúng kiệt quệ đến chết. Trong số những chế phẩm sinh học trên, nấm Beauveria và Metarhizium phòng trừ sâu hại cây trồng và cây rừng có hiệu quả kỹ thuật cao và ý nghĩa lớn về hiệu quả kinh tế. Tính trung bình trên các loại lúa, ngô, rau, mía và thông... phun nấm trừ sâu sẽ làm tăng khoảng 2-3 triệu đồng/ha. Còn việc sử dụng dung dịch Lysis buffer tự pha chế để tách chiết DNA có giá thành chỉ 4.800 đồng/mẫu, rẻ hơn rất nhiều so với nhập khẩu (30 nghìn đồng/mẫu), tiết kiệm cho phòng thí nghiệm của Viện hàng trăm triệu đồng. Kết quả này ứng dụng trong các phòng thí nghiệm sinh học tại Việt Nam có thể tiết kiệm hàng tỷ đồng...

(Theo Nguyễn Đình // Báo Nhân dân)