Từ xe đạp tre ngoại nghĩ về cây tre Việt Nam

Từ chiếc xe đạp tre

Vừa qua, báo chí nước ngoài vừa đăng tải thông tin nước bạn Philippines đang sản xuất ra những khung xe bằng chất liệu đặc biệt: Tre.

Chiếc xe này được sản xuất bởi Kawayan Tech. Với bề ngoài bắt mắt và tính thân thiện với môi trường của mình, những chiếc xe đạp bằng tre đang trở thành những món hàng "hot" tại nhiều quốc gia này trên thế giới. Được thành lập vào năm 2009, Kawayan Tech hoạt động với phương châm: Kế hoạch kinh doanh phải cân bằng giữa lợi nhuận và trách nhiệm xã hội.

Với mục đích đưa tre - nguyên liệu vốn chỉ thường được sử dụng trong những ngành thủ công mỹ nghệ vào thực tiễn cuộc sống, Kawayan Tech tạo ra xe đạp trên không chỉ mang ý nghĩa một phương tiện đi lại đơn thuần,  mà còn muốn biến nó thành một công trình nghệ thuật.

Tất cả các sản phẩm này đều được làm bằng tay. Các giống tre khác nhau được nhập từ khắp các vùng của Philippines. Tre sau đó được phơi khô và bảo quản. Máy móc duy nhất được sử dụng trong quá trình làm khung xe đó là khoan điện, chỉ sử dụng tối đa là 3 phút cho mỗi khung sản xuất.

Kawayan Tech thường chỉ bán những khung xe đạp riêng, vì vậy người mua có thể chọn từng loại chi tiết của chiếc xe theo ý mình, giúp những chiếc xe đều có đặc điểm riêng.

Bên cạnh kiểu dáng độc nhất của mỗi chiếc, khung xe bằng tre còn có một lợi thế là rất nhẹ. Trung bình trọng lượng một khung xe là từ 7 - 10 pound (khoảng 3,1 - 4,5 kg).

Xe đạp tre Phillipines đã được xuất khẩu đi nhiều quốc gia, trong đó có cả Mỹ.

"Mọi người thường cho rằng xe đạp làm bằng hợp kim sẽ tốt hơn, nhưng thực tế xe đạp làm bằng tre có nhiều ưu điểm vượt trội. Nó là biểu tượng của việc bảo vệ môi trường và thể hiện cá tính của chủ nhân chiếc xe: một người vui tính, khỏe khoắn và là một công dân yêu quý Trái Đất này", bà Villanueva, quản lý của công ty cho biết.

Hiện tại, Kawayan Tech đã bán ra khoảng 80 loại xe với nhiều chủng loại, mẫu mã khác nhau, phù hợp với nhiều lứa tuổi. Những chiếc xe có giá giao động từ 119 USD (2,4 triệu đồng) đến 238 USD (4,8 triệu đồng).

Công ty này cũng đã sản xuất chiếc xe điện đầu tiên bằng tre. Chiếc xe này có bao gồm động cơ, nhưng hầu hết các bộ phận đều được làm từ tre, bao gồm cả chỗ ngồi. Hiện tại, công ty này cũng đang có kế hoạch sản xuất ván trượt và xe lăn bàng tre.

Mặc dù sự ra đời của chiếc xe cũng đi kèm với nhiều mối nghi ngờ về chất lượng cũng như độ bền của sản phẩm, nhưng với sản phẩm độc đáo này, Kawayan Tech đã tạo được tiếng vang không chỉ trong nước mà là cả thế giới. Xe đạp tre của hãng hiện đã xuất hiện ở nhiều nơi trên thế giới như Tây Ban Nha, Ý, Hà Lan, Đan Mạch, Nhật Bản, Canada, Mỹ, Úc, New Zealand.

Koen Walvaren, một người Đức hiện đang sống tại Hà Lan cho biết, anh đang sử dụng loại xe bằng tre này bởi nó là không chỉ thân thiện với môi trường mà còn là một sản phẩm mang đầy tính nghệ thuật.

"Đắt ư? Tất nhiên là giá của những chiếc xe này không rẻ, nhưng đổi lại, bạn có một chiếc xe độc nhất, được sản xuất bằng tay với mức giá bằng với mức giá trung bình của những chiếc xe đạp thông thường. Thêm vào đó, nó còn cho thấy chủ nhân của chiếc xe rất quan tâm tới môi trường", Walavaren nói.

Với những sản phẩm độc đáo như vậy, Kawayan Tech đang đưa những sản phẩm bằng tre của Philippines tới toàn thế giới.

Và câu truyệncâytre tại Việt Nam

Sản xuất hàng các mặt hàng từ tre không phải là một điều quá xa lạ. Tại nhiều quốc gia ở châu Á như Philippines, Trung Quốc, Ấn Độ, hay Việt Nam, tre luôn là nguyên liệu chính được sử dụng trong các mặt hàng thủ công mỹ nghệ chất lượng cao. Những sản phẩm độc đáo được làm từ mây, tre, đan luôn được các nước trên thế giới công nhận cả về chất lượng cũng như tính thẩm mỹ.

Chiếc xe đạp tre của Philippines, được người dân trong nước cũng như thế giới hoan nghênh như vây, một phần không nhỏ là bởi tính thân thiện và bảo vệ môi trường của nó so với các sản phẩm công nghiệp làm từ nhựa hay sắt thép.

Cũng giống như nhiều quốc gia trong khu vực, Việt Nam, cũng là một quốc gia có ngành công nghiệp mây tre đan phát triển. Tuy nhiên,  thực trạng khai thác và sử dụng mây, tre, đan ở Việt Nam không những không thể hiện tính thân thiện, mà còn đang góp phần hủy hoại môi trường.

Việt Nam hiện nằm trong top 3 quốc gia xuất khẩu mây tre đan nhiều nhất thế giới.

Cụ thể, tại hội nghị bàn tròn quốc gia lần 5 về sản xuất và tiêu thụ bền vững diễn ra mới đây tại Nha Trang, ông Lê Xuân Thịnh - Trung tâm Sản xuất sạch Việt Nam (VNCPC) cho biết: Ngành mây Việt Nam hiện khai thác theo kiểu tận diệt, không quy hoạch hoặc trồng mới khiến song mây ngày càng cạn kiệt, khai thác không đúng tiêu chuẩn nên tạo ra lượng chất thải nhiều.

Bên cạnh đó, việc chế biến song mây cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro như sử dụng dầu thải diesel để luộc gây ô nhiễm môi trường, tốn nhiều nước và hóa chất trong quá trình tẩy do công nghệ không hợp lý. Ngoài ra, khâu hoàn thiện song mây cũng tiềm ẩn nhiều yếu tố dễ gây ô nhiễm môi trường như thải nhiều keo PVA trong quá trình nhúng tạo độ cứng; Phát sinh dung môi trong quá trình sơn...

Mây tre đan cũng là một trong những sản phẩm quan trọng, chiếm cơ cấu lớn trong xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Theo đánh giá của các chuyên gia, mặt hàng này đang có tiềm năng rất lớn để phát triển.

Thế nhưng, việc mở rộng quá nhanh việc xuất khẩu hàng thủ công, sự phát triển của nhiều ngành công nghiệp sử dụng cùng loại nguyên liệu với khối lượng lớn và nạn bán nguyên liệu thô ra nước ngoài, khiến cho nguồn nguyên liệu thiên nhiên trong nước đã cạn kiệt nhanh chóng. Hệ quả là có một nghịch lý là một nước nông nghiệp như Việt Nam lại phải phụ thuộc vào nguyên liệu nhập từ nước ngoài.

Nhu cầu của các thị trường lớn trên thế giới như châu Âu, Mỹ... là có thật. Nhưng đi kèm với nhu cầu lớn là những đòi hỏi cao về chất lượng sản phẩm. Thêm vào đó, cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới cũng khiến ngành mây tre Việt Nam gặp nhiều khó khăn trong việc xuất khẩu hàng hóa, chủ yếu chỉ bán được cho khách nước ngoài đến du lịch, tham quan. Nhiều làng nghề ở khu vực Hà Tây đã thu hẹp quy mô sản xuất của mình.

Với những khó khăn như vậy, ngành mây tre đan tại Việt Nam đang trong cảnh bí đầu ra - xa đầu vào - loay hoay tìm lối thoát. Những khó khăn đó là hệ quả của việc phát triển bừa bãi không đi kèm với tính bền vững và định hướng lâu dài.